ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΓΙΩΡΓΗΣ ΜΠΑΓΚΕΡΗΣ

Με λαμπρότητα και σε κλίμα συγκίνησης πραγματοποιήθηκαν σήμερα το μεσημέρι τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Παπά Γιάννη Σκουλά, του ”ιπτάμενου ιερέα” έξω από τον Ιερό Ναό της Παναγίας στο  Περαχώρι.

Πλήθος κόσμου βρέθηκε εκεί αψηφώντας και την έντονη ζέστη που επικρατούσε ενώ το παρών έδωσαν και αρκετοί επίσημοι.

Ο πρώην πρωθυπουργός κ.Γιώργος Παπανδρέου βρέθηκε εκεί αποδεχόμενος την πρόσκληση της οικογένειας των Σκουλάδων  ο οποίος μάλιστα έτυχε θερμότατης υποδοχής στο χωριό μας.

Το παρών έδωσαν επίσης μεταξύ άλλων ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.Ευγένιος,ο Δήμαρχος Ανωγείων κ.Σωκράτης Κεφαλογιάννης,ο Βουλευτής Ρεθύμνου κ.Γιάννης Κεφαλογιάννης,ο Δήμαρχος Ηρακλείου κ.Γιάννης Κουράκης,οι πρώην Δήμαρχοι Ανωγείων κ.Νίκος Ξυλούρης,κ.Γιώργος Κλάδος ,κ.Γιώργος Σμπώκος και κ.Αριστομένης Κουτάντος,η Αντιπεριφερειάρχης κ.Μαρία Λιονή,ο πρώην Δήμαρχος Κανδάνου κ.Ευτύχιος Δασκαλάκης,ο γλύπτης που φιλοτέχνησε και το άγαλμα κ.Διονύσιος Ποταμιάνος,ο πρώην Δήμαρχος Τεμένους κ.Γιώργος Βιτώρος,οι πρώην Βουλευτές κ.Γιάννης Σκουλάς και κ.Μανόλης Στρατάκης, ο πρώην Δήμαρχος Ηρακλείου κ .Κώστας Κληρονόμος,ο Αντιδήμαρχος Ηρακλείου κ.Γιώργος Αεράκης και εκπρόσωποι της αστυνομικής και στρατιωτικής ηγεσίας.

Μετά την εκδήλωση ακολούθησε γεύμα από την οικογένεια των Σκουλάδων στο κέντρο ”Ντελίνα” του γνωστού λυράρη Βασίλη Σκουλά.

Ο Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.Ευγένιος

”Με βαθιά τιμή εδώ σε αυτόν τον ιερό χώρο στο προαύλιο του Ναού της Παναγίας μας παραδίδεται η μορφή του ηρωικού Παπά Γιάννη Σκουλά σε εμάς και τους επιγενομένους ,με πρωτοβουλία των οικείων του και της ενορίας αυτής.ο πόθος,η αγωνία και πιο πολύ το ανικανοποίητο αίσθημα του χρέους για την απόδοση του οφειλόμενου φόρου τιμής και σεβασμού, σε ένα άνθρωπο που τίμησε την καταγωγή του,την οικογένεια του,τις αρχές και τις αξίες του πολιτισμού ενός ευγενικού λαού,που δεν ξέρει να σκύβει και να υποτάσσεται,αλλά που γνωρίζει να ταπεινώνεται μεν,να υπομένει αλλά και να ελπίζει,να προσδοκά,να αγωνίζεται και να κερδίζει όσα δεν κερδίζονται με τη δύναμη,τα όπλα,τα χρήματα,αλλά με της καρδιάς το πύρωμα και το αίμα του.

Ήρθαμε για να τιμήσουμε στο πρόσωπο του Παπά Γιάννη τα Ανώγεια μας και όλους τους Ανωγειανούς με το ήθος,τη λεβεντιά,το αδούλωτο φρόνημα,τη φιλοπατρία τους.Στο δικό του πρόσωπο τιμούμε σήμερα όλους τους αγωνιστές των Ανωγείων για μια ακόμη φορά και τους ευχαριστούμε για αυτό που ήταν και για αυτό που μας πρόσφεραν.”.

Ο Δήμαρχος Ηρακλείου κ. Γιάννης Κουράκης

” Σήμερα η ψυχή του Παπά Γιάννη Σκουλά θα αισθάνεται ιδιαίτερη ικανοποίηση. Όχι γιατί στον ηρωικό ιερωμένο άρεσαν οι τιμές αλλά γιατί θα διαπιστώνει από τη δική σας πυκνή παρουσία,την αγάπη και την εκτίμηση που τρέφουν για αυτόν οι συγχωριανοί του και όχι μόνο διαχρονικά.Σήμερα τιμούμε μια ηρωική μορφή της Αντίστασης των Ανωγείων..Τον θρυλικό ιπτάμενο ιερέα,ένα άνθρωπο σύμβολο θάρρους και αγωνιστικότητας των Κρητικών, που στα 40 του χρόνια μετά την απώλεια του αδερφού του Κώστα Σκουλά στα βουνά της Αλβανίας,αφιερώθηκε στον αγώνα κατά των κατακτητών,πολέμησε γενναία στη Μάχη της Κρήτης και δε δίστασε να εκπαιδευτεί ως αλεξιπτωτιστής-σαμποτέρ στη Μέση Ανατολή προκειμένου να συνεισφέρει πολύ περισσότερο στον αγώνα.”.

Ο Δήμαρχος Ανωγείων κ.Σωκράτης Κεφαλογιάννης

” Εδώ στον ιερό χώρο της Παναγίας αποδίδουμε σήμερα οφειλόμενη τιμή σε ένα διακεκριμένο Ανωγειανό ρασοφόρο,τον αντάρτη,λοχαγό και αλεξιπτωτιστή Παπά Γιάννη Σκουλά.

Για τον Δήμο Ανωγείων ήταν στάση εκ των ων ουκ άνευ να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της Μητρόπολης για τη συνδιοργάνωση αυτής της τιμητικής πράξης για ολόκληρη την κοινωνία των Ανωγείων.Γιατί ο Παπά Γιάννης Σκουλάς είναι ένα σημαίνων πρόσωπο στη μακραίωνη αλυσίδα των επιφανών  Ανωγειανών που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους σε δύσκολες εποχές στα Ανώγεια και στην πατρίδα.Είναι ένα εκλεκτό μέλος της μεγάλης κοινότητας των ανθρώπων που υπερασπίστηκαν τις επαναστατικές ,αντιστασιακές παραδόσεις των Ανωγείων και της Κρήτης.

Αποτελεί ταυτόχρονα εξέχων μέλος της μεγάλης επαναστατικής παράδοσης των ρασοφόρων του λαικού κλήρου της πατρίδας μας.

Η σημερινή εκδήλωση συμπίπτει με τη συμπλήρωση 70 χρόνων  από το τρίτο ολοκαύτωμα των Ανωγείων,επειδή οι Ανωγειανοί αντιστάθηκαν στην απάνθρωπη κατοχή τους από τους Ναζί κατακτητές.Στην Ανωγειανή αυτή αντιφασιστική αντίσταση η πρόσφατη ιστορία έχει καταχωρήσει μεταξύ των πρωταγωνιστών και τον τιμώμενο σήμερα Παπά Γιάννη Σκουλά..”.

Ο ιερέας του Ιερού Ναού της Παναγίας Παπά Κώστας Σκουλάς

«Αγαπητοί συγχωριανοί,

Τ΄ Ανώγεια, η Κρήτη, η Ελλάδα τιμά σήμερα εδώ στο Περαχώρι, τη γειτονιά των γραμμάτων και των αρμάτων, του πολιτισμού και της μουσικής παράδοσης ένα ήρωα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, τον Παπαφλέσσα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον παπα-Γιάννη Σκουλά

Ο παπα-γιάννης Σκουλάς, ο πρώτος ιερέας αλεξιπτωτιστής στον κόσμο έδειξε και απέδειξε με τη στάση του ότι η δημοκρατία και η λευτεριά κερδίζονται μόνο με δυναμικές πρωτοβουλίες, κερδίζονται μόνο με αποφασιστικότητα, κερδίζονται μόνο όταν πάνω από όλα βάλεις την ιδέα της πατρίδας και την ιδέα της αξιοπρέπειας.

Ως ιερέα τίμησε το ράσο του, τίμησε το ρόλο του, όμως, όταν οι ορδές του φασισμού και του ναζισμού απλώθηκαν στην Ευρώπη, την Ελλάδα, την Κρήτη, τότε χωρίς δεύτερη σκέψη τράβηξε το δρόμο της τιμής και της αντριοσύνης. Με οδηγό του το Θεό μπήκε στη φωτιά για να παλέψει το δαίμονα του ναζισμού που σκορπούσε το θάνατο στο πέρασμα του.

Δεν έμεινε να κηρύττει μόνο το λόγο του Θεού, αλλά επέλεξε κρατώντας στο ένα χέρι το τουφέκι και στο άλλο το ευαγγέλιο να κηρύξει το μήνυμα της λευτεριάς, το μήνυμα της αντίστασης, το μήνυμα της εθνικής ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας.

Από τη Μέση Ανατολή  όπου βρέθηκε για να εκπαιδευτεί ως αλεξιπτωτιστής και ως σαμποτέρ ως τα βουνά της Κρήτης όπου πολέμησε το γερμανικό τέρας του φασισμού ο Παπαγιάννης Σκουλάς κράτησε ψηλά τη σημαία του αγώνα, τη σημαία της αντίστασης, τη σημαία  των Ανωγείων.

Η μεγαλοψυχία του σπουδαίου αυτού Ανωγειανού καταγράφεται στα απομνημονεύματα του άγγλου λοχαγού του πρώτου που βρέθηκε με τον Παπαγιάννη στ Ανώγεια αμέσως μετά το Ολοκαύτωμα του χωριού.

Γραφει ο Σαντυ Ράντελ: «Από την εκκλησία ο ρασοφόρος καλόγερος με πήγε σε ένα σωρό από χαλίκια, τριγυρισμένο από κατάλοιπα από σπασμένες πέτρες, απομεινάρια από ότι αποτελούσαν πριν τέσσερις τοίχους, και τότε, στήνοντας στη μέση του τα κατάλοιπα μιας ξύλινης καρέκλας μ’έβαλε να καθίσω και ανασύροντας μια μικρή μποτίλια ρακί και μια ξύλινη κούπα σαν μεγάλη δαχτυλήθρα από την τσέπη του, είπε, με πλήρη συναίσθηση της δραματικής στιγμής αλλά όχι χωρίς αξιοπρέπεια, μ’ένα τόνο που ήταν ταυτόχρονα σοβαρός και κεφάτος :
-Λοιπόν, κύριε Αλέξη, πάντα έλεγα ότι κάποια μέρα θα σε καλωσόριζα στο σπίτι μου. Όπως βλέπεις δεν έμειναν πολλά αλλά μπορούμε τουλάχιστον να σου προσφέρουμε ένα ποτήρι.
Χαμογελάσαμε ο ένας στον άλλο και ήπιαμε στην ελευθερία, τη νίκη και στην τιμή του σπιτιού.

Σήμερα λοιπόν βρισκόμαστε εδώ για να τιμήσουμε αυτούς αγωνίστηκαν για τη ελευθερία, αυτούς που έδωσαν τον μεγάλο αγώνα για τη νίκη των λαών, αυτούς που τίμησαν το ράσο τους και την τιμή του σπιτιού τους

Αιώνια σου η μνήμη Παπαγιάννη Σκουλά. Τιμή και δόξα στον Παπαφλέσσα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Για την ζωή και την δράση του Παπά Γιάννη Σκουλά μίλησε εκτενώς ο ερευνητής κ. Γιώργος Καλογεράκης. Ολόκληρη η ομιλία του έχει ως εξής:

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ  ΣΚΟΥΛΑΣ

Αποκάλυψη  προτομής  (Περαχώρι,  Σάββατο  26 Απριλίου  2014)

Καλογεράκης  Γεώργιος

Διευθυντής  Δημοτικού  Σχολείου  Καστελλίου

υπ.  Δρ.  Ιστορίας  Πανεπιστημίου  Ιωαννίνων

Η  οικογένεια  των  Σκουλάδων  των  Ανωγείων  είναι  μια  ιστορική  οικογένεια  με  παράδοση,  ιστορία  και  ισχυρούς  συνεκτικούς  δεσμούς.  Ποτέ  δεν  έλειψαν  από  τους  αγώνες  για  ελευθερία  και  ανεξαρτησία,  μετρούν  δεκάδες  θύματα  στο  πέρασμα  των  χρόνων  και  απ’αυτήν  την  οικογένεια  αναδείχτηκαν  μορφές  και  πρόσωπα  που  πέρασαν  τα  όρια  του  θρύλου.  Τέτοιες  μορφές  ήταν  ο  Εμμανουήλ  Αναγνώστου  Σκουλάς,  πυρπολητής  της  Μονής  Αρκαδίου,  ο  Μιχάλης  Σκουλάς,  Αρχηγός  των  Μυλοποταμιτών  στην  επανάσταση  του  1866-1869,  ο  Βασίλης  Σκουλάς,  ο  πιο  έμπιστος  φίλος  και συνεργάτης  του  Ελευθερίου  Βενιζέλου,  ο  Γεώργιος  Τζαβελάκης-Σκουλάς  ο  ήρωας του  Λατζιμά,  ο  δικηγόρος  Γεώργιος  Σκουλάς  με  άριστη  μόρφωση  που  κατακεραύνωσε  στην  τελευταία ομιλία  του  το  ναζισμό  και φασισμό  και ελάχιστα  δευτερόλεπτα  πριν  δεχτεί  τα  θανάσιμα  βόλια  τραγούδησε  το  τραγούδι  «από  φλόγες η  Κρήτη  ζωσμένη»,   ο  Πιτοπούλιος  Σκουλάς  του  οποίου  η  μορφή  λες  και  αναδύεται  από  αρχαία  ελληνική  τραγωδία,  που  δε  δίστασε  να  θυσιάσει  το  γιο  του  παρά  να  τον  σώσει  βάζοντάς  τον  στην  ομάδα  του  Σούμπερτ,  και  βέβαια  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς,  πρωτεργάτης της  Εθνικής  Αντίστασης  Κρήτης  τα  χρόνια  1941-1945.

Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  γεννήθηκε  στο  χωριό  Ανώγεια  Μυλοποτάμου  το  1904. Πατέρας  του  ο  Μανόλης  Σκουλάς  ή  Κανόνης  από  τον  οποίο  πήρε  και  το  παρώνυμο  Κανονόπαπας. Μητέρα  του  η   Μαρία  το  γένος  Καλλέργη.  Παντρεύτηκε  την  Καλλιόπη  το  γένος  Ξυλούρη  και  απέκτησε  εφτά  παιδιά.  Το  Μιχάλη,  το  Γιώργο,  την  Αγάπη,  την  Τερψιχόρη,  τον  Αριστόδημο,  τη  Ζαφειρένια  και  τον  Ευάγγελο.

Το  έτος  1923  χειροτονήθηκε  ιερέας  του  ιερού  ναού  της  Παναγίας  στο  Περαχώρι  Ανωγείων.

Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς,  το  πρώτο  σκληρό  χτύπημα  του  Β΄ Παγκοσμίου  Πολέμου,  το  δέχεται  με  την  άφιξη  της  είδησης  στα  Ανώγεια  του  χαμού  του  αδερφού  του  Κώστα  Σκουλά  στα  βουνά  της  Αλβανίας. Στον  πόλεμο  αυτό  μετείχαν  τέσσερα  αδέρφια  του  Παπαγιάννη  (Βασίλης,  Κίκης,  Λευτέρης,  Κώστας)  και  ο  γαμπρός  του Μπαμπακιός  Ξυλούρης.  Το  χαμπέρι  του  θανάτου του  Κώστα  Σκουλά  οπλίζει  το  χέρι  του  Παπαγιάννη  και  στέλνει  επιστολή  στο  Μιχάλη  Σκουλά  ή  Καπετανομιχάλη  με  ημερομηνία  12  Μαρτίου  1941.  Του  ζητά  να  τον  βοηθήσει  για  την εθελοντική  στράτευσή  του  στην πρώτη  γραμμή  του  μετώπου.  Γράφει  ο  Παπαγιάννης  στον  Καπετανομιχάλη :  …να  ενδιαφερθεί  για  την υπόθεσίν  μου  παρά  το  Γενικόν  Στρατηγείον.  Δεν  φαντάζομαι  να  αρνηθεί  διότι  δεν  θα  πάει  να  παρακαλέσει  να  με  βάλει  σε  μια  θέση  αλλά  θα  παρακαλέσει  για  να  υπηρετήσω  την  πατρίδα…να  επιμείνεις  με  μεγαλύτερον  ζήλον  το  απαιτώ  και  πρέπει  να  γίνει  αυτό  θα  τονίσεις  εις  το  γιατρό…

Το  Μάιο  του  1941  οι  Γερμανοί  εξαπολύουν  μια  γιγαντιαία  επιχείρηση  για  την  κατάληψη  της  Κρήτης.  Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  αποφασίζει,  αν  και  ιερέας,  να  υπερασπιστεί  τα  πατρογονικά  εδάφη,  όπως  έκαναν  και  οι  πρόγονοί  του  όταν  το  καλούσε  η  ώρα  στις  διάφορες  επαναστάσεις.  Έτσι  οπλίζεται  με  ένα  σταυρό  κι  ένα  παλιοντούφεκο  και  κατηφορίζει  στο  Ηράκλειο.  Την  πρώτη  και  δεύτερη  μέρα  πολεμά  με  αυταπάρνηση  τους  αλεξιπτωτιστές στα  περίχωρα  του  Ηρακλείου  (Γάζι,  Τσαλικάκι, μετόχι  Σφακιανάκη-Ντουράκη).

Στην  Έκθεση  της  Ανεξάρτητης  Ομάδος  Ανωγείων  η  συμμετοχή  του  Παπαγιάννη  Σκουλά  στη  Μάχη  της  Κρήτης  την  20η  Μαΐου,  πρώτη  μέρα  της  μάχης,  περιγράφεται  ως  εξής :  …το  απόγευμα  της  20ης  Μαΐου  1941  ο  εξ  Ανωγείων  Παπά-Γιάννης  Σκουλάς  ευρεθείς  εις  την  περιοχήν  Κουμπέδων  έξωθι  της  πόλεως  Ηρακλείου  καθ’ην  στιγμήν  έπιπτον  Γερμανοί  αλεξιπτωτισταί  εις  περιοχήν  Τσαλικάκι  Μετόχι,  μετ’άλλων  ενόπλων  άλλων  χωρίων  και  πολλών  Ανωγειανών  έσπευσεν  εις  τον  τόπον  της  πτώσεως  των αλεξιπτωτιστών  και  συνεπλάκησαν  μετ’υπερτέρων  γερμανικών  δυνάμεων  εκ  του  συστάδην  επί  24/ωρον,  μεθ’ό  ανεχώρησεν  εις  Μυλοπόταμον  όπου  έλαβε  μέρος  εις  την  μάχην  του Λατζιμά…

Για  τη  συμμετοχή  του  Παπαγιάννη  Σκουλά  τη  δεύτερη  μέρα  της  μάχης  της  Κρήτης,  συγκλονιστική  είναι  η  περιγραφή  ενός  νεαρού  τότε  (19  ετών), Κυρικάκη  Νικολάου  του  Ιωάννου  που  πολέμησε  μαζί  του  στη  θέση  μετόχι  Σφακιανάκη  λίγο  έξω  από  το  Ηράκλειο. Ο  Νικόλαος  Κυρικάκης  μεταξύ  άλλων περιγράφει την  ενδυμασία  του  Παπαγιάννη  και  την  εμπλοκή  που  έπαθε  το  όπλο  του : …ο  Σκουλάς  που  πρέπει  να  ήταν  38-40  ετών  ήταν  παράξενα  ντυμένος,  φορούσε  στιβάνια,  κιλότα  στενή,  μαζωμένη  μπροστά  σαν  κοντοβράκι,  μεϊντανογέλεκο  και  στο  κεφάλι  κάτι  μαύρο  σαν  καλογερικό  σκούφο  ή  κρητικό  μαντήλι,  είχε  γένια,  όχι  μεγάλα,  και  παχύ  μουστάκι…

…μετά  από  αρκετή  ώρα  το  όπλο  του  Σκουλά  έπαθε  εμπλοκή  γιατί  μια  σφαίρα  είχε  σφηνωθεί  στην  κάνη  και  έτσι  αχρηστεύτηκε.  Έκαμε  αμέτρητες προσπάθειες  χτυπώντας  το  κοντάκι  στις  πέτρες,  για  να  ξεσφηνωθεί  η  σφαίρα,  πράγμα  μάταιο.  Μου  πρότεινε  να  του  δώσω  το  όπλο  μου,  αλλά  την  ίδια  στιγμή  μονολογώντας  είπε :  «Δεν  είναι  σωστό,  εξάλλου  έχεις  και  λίγες  σφαίρες».  Έτσι  μας  ανακοίνωσε  ότι  θα  πάει  να  βρει  άλλο  όπλο.  Να  τονίσω  πως  σε  όλες  τις  προσπάθειές  του  για  να  ξεσφηνωθεί  η  σφαίρα  από  την  κάνη,  σηκωνόταν  όρθιος  για  να  βάζει  δύναμη  κτυπώντας  το  κοντάκι  στις  πέτρες  με  αποτέλεσμα  να  είναι  εκτεθειμένος  στα  πυρά  των  Γερμανών…

Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  επιστρέφει  στο  χωριό  του  τα  Ανώγεια  βρίσκει  νέο  οπλισμό  και  την  ίδια  ημέρα  το  απόγευμα  κατευθύνεται  μαζί  με  χωριανούς  του  στην  περιοχή  Λατζιμά  Ρεθύμνου  όπου  μέχρι  στις  28  Μαΐου  1941  δίδουν  νέες  σκληρές  μάχες  με  τους  Γερμανούς  αλεξιπτωτιστές. Τη  νύχτα  της  28ης  Μαΐου  μηχανοκίνητες  Γερμανικές  δυνάμεις  προερχόμενες  από  το  Ρέθυμνο  κυκλώνουν τους  μαχητές  του  Άνω  Μυλοποτάμου.  Μεταξύ  τους  ήταν  και  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς.  Αναγκάστηκαν  τότε  να  συμπτυχθούν  μέχρι  τη  γέφυρα  Μουρτζανών  και  Γαράζου  όπου  διαλύθηκαν  και  επέστρεψαν  στα  σπίτια  τους.  Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  με  τους  συγχωριανούς  του  κατευθύνθηκαν  στο  χωριό  τους  Ανώγεια.

Για  την  ίδρυση  της  Αντιστασιακής  Ομάδας  των  Ανωγείων  σημαντικό  είναι  το  απόσπασμα  από  το  βιβλίο  που  εξέδωσε  ο  Δήμος  Ανωγείων  με  τίτλο  «Οι  Τράγοι  στ’αμπέλια» :  …μια  σύσκεψη  που  έγινε  αρχές  Ιουλίου  στου  Ζωνού  το Μύλο  στην  οποία πήραν  μέρος  οι  :  Ιωάννης  Στεφ. Δραμουντάνης  Στεφανογιάννης,  Νικ.  Σταυρακάκης  (Αεροπόρος),  Παπα  Γιάννης  Σκουλάς,  Γεώργιος  Ανδρ.  Μανουράς  (Ζωνογιώργης)  και  ο  Μιχάλης  Βιτσαξάκης  από  το  Ηράκλειο (οι  δυο  τελευταίοι  ανήκαν  στο  αριστερό  κομμουνιστικό  κίνημα).  Χαρακτηριστική  είναι  η  φράση  που  είπε  μετά  τη  σύσκεψη  αυτή  ο  Παπαγιάννης.  «Έτσι  μωρέ  παλιά  πρέπει  να  ξεκίνησε  και  ο  Παπαφλέσσας».  Σε  άλλη  σύσκεψη  που  πραγματοποιήθηκε  στο  σπίτι  του  Προέδρου  της  κοινότητας  Νικ.  Σταυρακάκη  ή  Αεροπόρου  στην  οποία  πήραν  μέρος  οι :  γιατροί  Κων/νος  Κουνάλης,  και  Νικόλαος  Μανούσος,  ο  Παπαγιάννης,  ο  Αθανάσιος  Σκουλάς,  ο  Στεφανογιάννης, ο  Χριστόδουλος  Σμπώκος,  ο  Ανδρέας Γεωργ.  Μανουράς  και  εξέτασαν  θέματα  οργάνωσης  αντιστασιακής  ομάδας  αποφάσισαν  να  γίνει  άλλη  σύσκεψη  στις  15  Αυγούστου  στο  σπίτι  του  Στεφανογιάννη.  Σ’αυτή  τη  σύσκεψη  υπογράφηκε πρακτικό  και  δόθηκε  ονομασία  και  κατανομή  αρμοδιοτήτων  στην  οργάνωση  που  ιδρύθηκε…

Την  ομάδα  όρκισε  και  συνορκίστηκε  μαζί  της  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς.

Και όπως  αναφέρει  ο  Δημήτρης  Κίππης  στο  βιβλίο  του  από  τον  Ψηλορείτη  στη  σκιά  του  Ολύμπου :  …και  κατά  την  ιστορικήν  αυτήν  συνεδρίαν  δίδεται  τούτος  ο  ιστορικός  πατριωτικός όρκος  δια  του  ιερέως  παπά  Γιάννη  Σκουλά  «ομνύω  εις  το  όνομα  της ομοουσίου  αδιαιρέτου  Τριάδος  ότι  θα  τρέφω  μίσος  κατά  του  κατακτητού, έτοιμος  να θυσιάσω  τη  ζωή  μου  υπέρ της  απελευθερώσεως  της  πατρίδος  μου  και  δεν  θα  προδώσω  τα  μέλη  της  Οργανώσεως».

Σημαντική  είναι  η  συμμετοχή  του  Παπαγιάννης  Σκουλά  στην  περισυλλογή  και  διάσωση  των  συμμάχων  στρατιωτών  που  είχαν  παραμείνει  και  περιπλανούνταν  στην  Κρήτη  αμέσως  μετά  την  κατάληψή  της  από  τους  Γερμανούς.

Ο  Αντιστασιακός  και  πρώην  Δήμαρχος  Ανωγείων  Γεώργιος  Κλάδος  λέει  για  τον  Παπαγιάννη  Σκουλά :  …τέλη  Ιούλη-αρχές  Αυγούστου (1941)  ανέθεσε  στον  Γ.  Κλάδο  (Κόκκινο)  εξάδελφόν  μου  και  σε  μένα  την  φύλαξη  ενός  Άγγλου  στρατιωτικού  που  κρύβαμε  στα  Σείσαρχα  αρκετές  μέρες  ώσπου  φυγαδεύτηκε  στη  Μέση  Ανατολή…

Η  εφημερίδα  του  Ηρακλείου  ΤΟΛΜΗ  σε  άρθρο  της  με  τίτλο  «Ένας  Βρετανός  ψάχνει  τους  φίλους  του»  γράφει  μεταξύ  άλλων :  …ένας  Βρετανός  λοχαγός  που  είχε  πάρει  μέρος  στη  Μάχη  της  Κρήτης  και  υπογράφει  ως  Μανόλης  Σκουλάς-Λίνσπελ  έρχεται  στις  14  Μαΐου  στην  Κρήτη  επικεφαλής  μιας  ομάδας  βετεράνων  συμπατριωτών  του  που  πολέμησαν  στο  νησί.  Ο  Λίνσπελ  επιθυμεί  να  συναντηθεί  με  τους  ανθρώπους  που  του  έσωσαν  τη  ζωή  και  διοργανώνει  στις  19  του  μηνός  στις  12  το  μεσημέρι  μια  συνάντηση  στο  κέντρο  Γαλήνη  στον  Κρουσώνα…

Στην  εφημερίδα  ο  Λίνσπελ  διηγείται  την  περιπέτειά  του  στην  Κρήτη  και  μεταξύ  άλλων  αναφέρει :  …μετά  από  κει  πήγα  στα  βουνά  στα  Ανώγεια  και  η  οικογένεια  Σκουλάς,  παπα-Γιάννης  Σκουλάς,  οι  αδελφοί  του  Λευτέρης,  Μανόλης,  Χαραλάμπης  και  Γιώργος,  μια  πραγματικά  μεγάλη  οικογένεια  και  ένας  πολύ  τυπικός  σαν  τον  παπα-Γιάννη  μαζί  με  τον  Καπετάν  Μιχάλη  Ξυλούρη  ήταν  οι  αρχηγοί  της  κρητικής  Αντίστασης.  Με  βάφτισαν  Μανόλη  και  μου  έδωσαν  αυθεντικό  γερμανικό  διαβατήριο  σ’αυτό  το  όνομα  από  την   οικογένεια  για  να  μπορώ  να  ταξιδεύω…

Το  τιμητικό  δίπλωμα  που  απονεμήθηκε  στον  Παπαγιάννη  Σκουλά  από  τον  Στρατάρχη  M. R. ALEXANDER  το  έτος  1945  γράφει :

…το  παρόν  πιστοποιητικόν  απονέμεται  εις  τον  ΙΩΑΝΝΗΝ  ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ  ΣΚΟΥΛΑΝ  (ΠΑΠΑΣ)  ως  τεκμήριον  ευγνωμοσύνης  δια  την  εκτίμησιν  της  δοθείσης  βοηθείας  εις  τους  ναύτας,  Στρατιώτας  και  Αεροπόρους  της  Βρετανικής  Κοινοπολιτείας  των  Εθνών,  ήτις  επέτρεψεν  εις  αυτούς  να  δραπετεύσουν  ή  ν’αποφύγουν  την  αιχμαλωσίαν  από  τον  εχθρόν…

Απόσπασμα  ανέκδοτης  επιστολής Χριστομιχάλη  Ξυλούρη  προς  Χριστόδουλο  Σμπώκο  με  ημερομηνία  26-12-1951,  αρχείο  Α.Ο.Α.  τμήμα  εγγράφων  που    παραδόθηκαν  από  τον  Αριστόδημο  Σκουλά  στο  Δήμο  Ανωγείων  αναφέρει :  …αν  δεν  ενθημήσε  θα  σου  ιπενθημίσω  εγό  ολίγα  περηστατικά  ενθυμήσε  κατά  τον  Ιούνιον  μίνα  1941  όταν  εγινόνταν  η  σηνκέντροσεις  τον  παραμηνάντον  εκλέζον  εις  του  πρέβελη  όπου  ο  πουλ  ο  εκλέζος  λοχαγός  έγραψες  εις  τον  Παπαγιάννη  να  αποστείλωμεν  εκεί  όσους  εκλέζους  παραμήναντες  εις  το  Νισή  και  να  αροτήσεις  τον  ιατρό  Νταγιαντά  εάν  και  κατά  πόσον  εσηναντηθήκαμεν  και  προς  το  σημίον  αυτό  και  πόσους  υποθάλψαμεν  και  εφυγαδέψαμεν…

Την  Κυριακή  25  Ιανουαρίου  1942,  ισχυρές  γερμανικές  δυνάμεις  από  1500  περίπου  άντρες  φτάνουν  αιφνιδιαστικά  στα  Ανώγεια.  Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  τελούσε  τη  θεία  Λειτουργία  στο  ναό  της  Παναγίας  στο  Περαχώρι.  Ο  Νικόλαος  Σταυρακάκης  ή  Αεροπόρος  στα  απομνημονεύματά  του  γράφει  ότι  …μόλις  είχε  χτυπήσει  την  καμπάνα  ο  Παπαγιάννης…  Οι  Γερμανοί  σταματούν  απ’όλες  τις  εκκλησίες  των  Ανωγείων  τη  θεία  Λειτουργία  και  συγκεντρώνουν  όλους  τους  Ανωγειανούς  στην  πλατεία  Αρμί  του  χωριού.  Από  τον  Πρόεδρο  της  Κοινότητας  ζητούν  να  τους  παραδώσει  τα  όπλα  που  έχουν  στην  κατοχή  τους  οι  κάτοικοι  και  να  τους  παραδώσει  επίσης  το  Αγγλικό  κλιμάκιο  με  τον  ασύρματο  του  Συμμαχικού  Στρατηγείου,  που  όπως  ισχυρίζεται  ο  Γερμανός  αξιωματικός  επικεφαλής,  έχει  την  έδρα  του  στα  Ανώγεια.

Στο  τέλος  αυτής  της  επιχείρησης  συλλαμβάνουν  και  φυλακίζουν  από  τις  25  Ιανουαρίου  1942  ως  9  Μαρτίου  1942  εννέα  Ανωγειανούς.  Τους  Παπαγιάννη  Σκουλά,  Νικόλαο  Σταυρακάκη  ή  Αεροπόρο,  Χριστόδουλο  Σμπώκο,  Εμμανουήλ  Σκουλά  ή  Φρουδά,  Εμμανουήλ  Κουνάλη,  Ιωάννη  Δημητρίου  Ξυλούρη,  Ιωάννη  Γεωργίου  Ξυλούρη,  Γεώργιο  Κωνσταντίνου Ξυλούρη  και  Εμμανουήλ  Νικολάου.  Ξυλούρη.   Τα  ονόματα των  Ανωγειανών  βρίσκονται  στα βιβλία  των  γερμανοκρατουμένων  στις  φυλακές  Ηρακλείου.  Αντίγραφο  χορηγήθηκε  στον  Βαγγέλη  Σκουλά  δικηγόρο  από  τον  Κώστα  Χαράλαμπου  Γιανναδάκη  δικηγόρο.

Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  μετά  την  απελευθέρωσή  του  από  τις  φυλακές  Ηρακλείου  αναγκάζεται  πλέον  να  καταφύγει  στον  Ψηλορείτη.  Παίρνει  μέρος  στη  μεγάλη  σύσκεψη  στη θέση  Αστριώτικο  του  Ψηλορείτη  που  έγινε  τις  τελευταίες  ημέρες  της  Άνοιξης  το  1942.  Σ’αυτήν  την  σύσκεψη  παίρνουν  μέρος  ο  επικεφαλής  του  Αγγλικού  κλιμακίου  Τομ  Ταμπάμπιν  και  οι  Μανόλης  Μπαντουβάς,  Γιάννης  Μπαντουβάς,  Χρήστος  Μπαντουβάς,  Γιάννης  Ποδιάς,  Νικόλαος  Σαμαρείτης,  Κωνσταντίνος  Κατσιφάρης,  Δημήτρης  Παπάς,  Ζαχαρίας  Χαιρέτης,  Γεώργιος  Πετρακογιώργης,  Εμμανουήλ  Βεϊσάκης,  Γεώργιος  Καργάκης,  Γεώργιος  Χαραλαμπάκης,  Διονύσης  Φραγκιαδάκης,  Γεώργιος  Φαραγκουλιτάκης,  Ιωάννης  Δραμουντάνης,  Παπαγιάννης  Σκουλάς,  Νικόλαος  Σταυρακάκης,  Μιχάλης  Ξυλούρης,  Γεώργιος  Δραμουντάνης,  Αντώνης  Γρηγοράκης  ή  Σατανάς,  Ιωάννης  Ανδρεαδάκης,  Χαράλαμπος  Γιανναδάκης,  Δημήτρης  Δομαλάκης,  Αντώνης  Δομαλάκης  Νικόλαος  Βιδάκης. Σ’αυτήν  την  σπουδαία  σύσκεψη  αποφασίστηκε  η  εκτέλεση  των  κυριότερων  συνεργατών  των  Γερμανών  στην  περιοχή  του  Νομού  Ηρακλείου. Κι  αυτό  γιατί  «…δεν  έπρεπε  να  συγκεντρώσουν  πληροφορίες  και  να  παρεμβάλουν  εμπόδια  κατά  την  διάρκεια  και  την  εκτέλεση  δολιοφθορών  και  σαμποτάζ  από  τους  συμμάχους,  ώστε  να  παρεμποδιστεί  η  ενίσχυση  σε  προσωπικό,  σε  καύσιμα  και  εφόδια  του  Γερμανού  Στρατηγού  Έρβιν  Ρόμελ,  Διοικητή  του  Άφρικα  Κορπς  που  προήλαυνε  ολοταχώς  προς  τα  σύνορα  της  Αιγύπτου…»

Αρχές  Ιουνίου  1943,  η  Περιφερειακή  Επιτροπή  Άνω  Μυλοποτάμου  έχοντας  την  επιθυμία  να  επικοινωνήσει  με  την  Ελληνική  Κυβέρνηση  του  Καΐρου  και  να  ζητήσει  οδηγίες  για  την  συνέχεια  του  αγώνα  πήρε  απόφαση  και  ζήτησε  από  την  Αγγλική  Υπηρεσία  να  διευκολύνει  την  μετάβαση  στη  Μέση  Ανατολή  των :  Ιερέα  Παπαγιάννη  Σκουλά,  Δημητρίου  Κίππη-Υπομοιράρχου,  Υπολοχαγού  Ιωάννη  Χαιρέτη- Γρηγορογιάννη,  Γεωργίου  Δραμουντάνη-Στεφανογιώργη  και  Μιλτιάδη  Ξυλούρη. Κατά  τη  μετάβασή  της  η  Επιτροπή  παρέλαβε  έκθεση  «Συνοπτική  της  εν  Κρήτη  υφισταμένης  καταστάσεως»  την  οποία  παρέδωσε  στον  Πρόεδρο  της  Κυβερνήσεως  Εμμανουήλ  Τσουδερό  και  στον  Υπουργό  των  Ναυτικών  Σοφοκλή  Βενιζέλο.  Με  την  άφιξή  του  στο  Κάιρο  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  εντάσσεται  στις  Ελληνικές  και  Συμμαχικές  στρατιωτικές  δυνάμεις.

Στις  19  Ιουλίου  1943  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  δίδει  τον  όρκο  του  Στρατιωτικού  Ιερέως  β΄  τάξεως  ενώπιον  του  Φρουράρχου  Καϊρου  Συνταγματάρχου  Πεζικού  Καλλιγιάννη  Ηλία  επί  παρουσία  και  του    Αρχιμανδρίτου  Λαγουβάρδου  Αγαθάγγελου, ηγουμένου  της  Μονής  Πρέβελη,  φίλου  και  ομοϊδεάτη  του  Παπαγιάννη. Από  το μοναστήρι  του  Πρέβελη  και  με  πρωτεργάτη  τον  Αγαθάγγελο  Λαγουβάρδο  φυγαδεύτηκαν  στη  Μέση  Ανατολή  εκατοντάδες  σύμμαχοι  στρατιώτες  μετά τη  μάχη  της  Κρήτης.

Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  παρέμεινε  τρεις  μήνες  στην  Αίγυπτο.  Εκπαιδεύτηκε  κομάντος  αλεξιπτωτιστής,  ο  μοναδικός  αλεξιπτωτιστής  ιερέας  τότε  στον  κόσμο!

Ο  Ταξίαρχος  του  Μηχανικού  Κωνσταντίνος  Φιοράκης  σε επιστολή  του  με  ημερομηνία  6/8/2005,  αναφέρει :  …ο  παπάς  Σκουλάς  μέλος  της  Αντίστασης  ήλθε  εις  την  Αίγυπτο  για  να  πολεμήσει  τους  εχθρούς.  Κατετάγη  εις  τις  Ελληνικές  ένοπλες  Δυνάμεις  αλλά  αντί  να  προτιμήσει  τον  ιερατικό  κλάδο  ζήτησε  να  πάει  στις  καταδρομές  και  μάλιστα  στους  αλεξιπτωτιστές !  Παρά  την  ηλικία  του  τον  έστειλαν  για  εκπαίδευση  στους  αλεξιπτωτιστές  όπου  και  συνάντησε  τον  Συντ/χη  τότε  Ταγματάρχη  Πολυζόπουλο.  Ο  Πολυζόπουλος  (τώρα  δε  ζει)  πολύ  πιο  νέος  έμεινε  κατάπληκτος  που  επρόκειτο  να  εκπαιδευτεί  με  ένα  παπά.  Εκεί  οι  δυο  μελλοντικοί  καταδρομείς  συνεδέθησαν  με  μεγάλη  φιλία.

Η  εκπαίδευση  άρχισε  με  ένα  φωνακλά  Άγγλο  λοχία  ο  οποίος  παρεκάλεσε  τον  παπά  να  βγάλει  τα  ράσα  γιατί  μ’αυτά  δεν  γίνεται  εκπαίδευση.  «Δεν  μπορούσα  να  πιστέψω  πως  ο  παπάς  ήλθε  με  τα  ράσα  για  εκπαίδευση»,  με  διαβεβαίωσε  ειλικρινά  ο  Συνταγματάρχης…

Η  εκπαίδευση  άρχισε  με  τροχάδην  αντοχή  επί  ανωμάλου  εδάφους,  πηδήματα  από  διάφορα  ύψη  πήδημα  από  κινούμενο  όχημα,  ρίψεις  ιλίγγου  κλπ.  που  δεν  τα  θυμάμαι  όλα.  Τελικά  έγιναν  3  ρίψεις  από  αεροπλάνο  και  ύψος  300  μέτρων.  Σε  όλα  ο  παπάς  Σκουλάς  με  τον  σύντροφό  του  Πολυζόπουλο  πήρε  άριστα.  Τώρα  μπορούσε  να  φορέσει  στον  αριστερό  βραχίονα  ψηλά  το  ειδικό  σήμα  της  RAF…

Μετά  την  εκπαίδευσή  του  στη  Μέση  Ανατολή,  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  ανήκε  στη  δύναμη  Φορς  133  και  γύρισε  πίσω  στην  Κρήτη  το  τελευταίο  δεκαήμερο  του  Σεπτεμβρίου  1943,  μαζί  με  τον   Αντισυνταγματάρχη  Τομ  Ταμπάμπιν.  Στα  χέρια  του  κρατούσε  για  την  Οργάνωση  απαντητική  επιστολή  της  Ελληνικής  Κυβερνήσεως  Καΐρου.

Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  αφού  επέστρεψε  από  τη  Μέση  Ανατολή  ζούσε  πλέον  με  όλους  τους  συνωμοτικούς  κανόνες.  Η  δουλειά  του  κατασκόπου  ήταν  δύσκολη  και  επικίνδυνη.  Αποτελούσε  αναπόσπαστο  μέλος  της  Συμμαχικής  αποστολής  στην  Κρήτη  θητεύοντας  δίπλα  στον  επικεφαλής  της  Αγγλικής  αποστολής  Τομ  Ταμπάμπιν  στον  Ψηλορείτη.

Για  την  επιστροφή  του  στην  Κρήτη χαρακτηριστική  είναι  η  αφήγηση  του  αδελφού  του  Λευτέρη  Σκουλά   ή  Κανονολευτέρη :  …εγύρισε  στην  Κρήτη  ξυρισμένος  και  μένει  για  πολύ  καιρό  στο  βουνό,  χωρίς  να  γνωρίζει  κανείς  το  παραμικρό  εκτός  από  τους  συνεργάτες  του,  ώσπου  μια  μέρα  στο  Αρμί  μου  λέγει  ο  Στεφανογιάννης :  «Λευτέρη  θες  να  δεις  τον  αδερφό  σου  τον  Παπαγιάννη ;».  Φυσικά  του  είπα  ναι.  Μου  υπέδειξε  ένα  σπιτάκι  μεταξύ  «Χαμένης»  και  «Βρουλίδια»  περίπου  8-9  χιλιόμετρα  από  τ’Ανώγεια.  Πήρα  τσιγάρα  και  ότι  άλλο  υπήρχε  αυτή  την  εποχή  και  πήγα  και  τον  ευρήκα.  Φιληθήκαμε,  αγκαλιαστήκαμε  πολλή  ώρα.  Για  μια  στιγμή  του  λέω :  «Μα  τόση  μικρή  απόσταση  από  το  χωριό  είσαι  και  δεν  ήρθες  να  δεις  τη  γυναίκα  και  τα  7  παιδιά σου;»  Και  η  απάντηση  ήτανε :  «Τώρα  έχομε αγώνα  και  παραμερίζονται  όλα  τα συναισθήματα.  Όταν  ελευθερωθούμε  θα  πανηγυρίσομε».

Παρά  την  τήρηση  των  συνωμοτικών  κανόνων  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  είχε  υποπέσει  στην  αντίληψη  της  γερμανικής  Αντικατασκοπίας.  Τον  Ιούνιο  του  2003    ο  πρώην  Δήμαρχος  Ηρακλείου  Μανόλης  Καρέλλης  ανακάλυψε  στο  Φράιμπουργκ  της  Γερμανίας  έγγραφο  με  ημερομηνία  28  Ιουλίου  1944.  Τη  μετάφραση  του  εγγράφου  έκανε  ο  δικηγόρος  Γεώργιος  Μαρταβατζής.

Ο εντολέας  αυτός  είναι,  μας  έχουν  πληροφορήσει  από  μηνών,  ως  Άγγλος  της  υπηρεσίας  πληροφοριών,  προφανώς  ένας  Άγγλος  Λοχαγός  αφού  ήλθε  από  την  Αφρική.  Μέσω  ενός  ανδρός  V  στο  Ηράκλειο  έχει  αρχίσει  ένα  παιγνίδι.  Η  μέχρι  τούδε  δοθείσα  εντολή  αναφέρεται  σε  πληροφορίες  για  αποθήκες  πολεμοφοδίων  και  καυσίμων  των  Γερμανών  ως  και  πληροφορίες  για  άτομα  που  βρίσκονται  στην  γερμανική  υπηρεσία  πληροφοριών,  δηλαδή  στοιχεία  για  πράξεις  σαμποτάζ  και  δολοφονίες.

Μετά  την  απαγωγή  του  στρατηγού  Κράιπε  έγινε  η  μεγάλη  τυλιξά  στο  Μονοδένδρι  και  η  σύλληψη   πολλών  πατριωτών   από τους  Γερμανούς  μεταξύ  των  οποίων  αρκετοί  Σκουλάδες.  Στους  συλληφθέντες  και  ο μοναχογιός  του  Πιτοπούλιου  Σκουλά. Οι  Ανωγειανοί  προσπάθησαν  να  σώσουν  τους  αιχμαλώτους  αλλά  δεν  τα  κατάφεραν.  Οι  Γερμανοί  τους  επιβίβασαν  το  πλοίο  Τάναϊς  το οποίο  βύθισαν  οι  σύμμαχοι  την  9η  Ιουνίου  1944.  Το  πόσο σημαντική  ήταν  η  παρουσία  του  Παπαγιάννη  Σκουλά  στην  Αντίσταση  αποδεικνύεται  από  την  παρακάτω  επιστολή  του  Βασίλη  Ραφτόπουλου  πληροφοριοδότη  της  Α.Ο.Α.,  προς  τον  Αρχηγό  Χριστομιχάλη  Ξυλούρη,  με  ημερομηνία  6  Μαΐου  1944 :  …σήμερον  το  πρωί  μερικοί  Σκουλάδες  και  άλλοι  χωριανοί  εις  εν  καφενείον  αφού  τους  έταξαν  πολλά ρουσφέτια  και  διάφορα  για  να αφεθούν  και  οι  υπόλοιποι  χωριανοί  ελεύθεροι  μεταξύ  πολλών  εις  μίαν  γενομένην  συζήτησιν  ο  Ν.  Τζουλιάς  είπε  επί  λέξη  ας  κατεβεί  ο  Παπαγιάννης  από  τα  Ανώγεια και  να  τους  ελευθερώσει…

Στο  μεγάλο  σαμποτάζ  στις  22-23  Ιουλίου  1944  που  ονομάστηκε  από  τους  συμμετέχοντες  κρητικούς  «Παγκρήτιο  Σαμποτάζ»,  με  σκοπό  την  ανατίναξη  των  γερμανικών  αποθηκών  καυσίμων  σε  όλη  την  Κρήτη,  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  παίρνει  μέρος  στην  ανατίναξη  των  αποθηκών  βενζίνης  της  πόλεως  Ηρακλείου.

…την  αυτήν  νύκτα  της  22ας  Ιουλίου  1944  απόσπασμα  Σαμποτέρ  εις  το  οποίον  έλαβε  μέρος  και  εκ  της  Ανταρτικής  Ομάδος  Ανωγείων  ο  εις  Μέσην  Ανατολήν  εκπαιδευθείς  Κομάντος  Αλεξιπτωτιστής  Παπά  Γιάννης  Σκουλάς  (ιερεύς),  επεχείρησεν  επιθετικήν  ενέργειαν  κατά  την  οποίαν  κατεστράφησαν  αι  αποθήκαι  Βενζίνης  των  γερμανών  και  κατά  την  οποίαν  σοβαρόν  ρόλον  έπαιξεν  ούτος  εις  την  αποκοπήν  των  τηλεφωνικών  συρμάτων…

Μια  ημέρα  πριν  τον  κλοιό  του  Ψηλορείτη  από  τους  Γερμανούς,  στις  12  Αυγούστου  1944,  ο  συμμαχικός  ασύρματος  κρύφτηκε  και  ο  ασυρματιστής  λοχίας  Λούις  με  τον  Λοχαγό  Στάνλεϋ  Μος  κατευθύνθηκαν  στο  Αμάρι.  Τους  ακολούθησε  και  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  αφού  αποτελούσε  κι  αυτός  μέλος  της  Συμμαχικής  αποστολής  στην  υπηρεσία  του  Αγγλικού  ασυρμάτου. Στο  Αμάρι  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  βιώνει  τα  νέα  για  το  κάψιμο  του  χωριού  του  από  τους  Γερμανούς.

Στον  Ψηλορείτη  επιστρέφει  μετά  την  αναχώρηση  των  Γερμανών  και  την  ολοκληρωτική  καταστροφή  των  Ανωγείων,  αρχές  Σεπτεμβρίου  1944.

Στη  μάχη  της  Μίθιας  που  ακολούθησε  στις  5  Σεπτεμβρίου  1944  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  δεν  παίρνει  μέρος  γιατί  το  ίδιο  πρωινό  της  μάχης  είχε  αναχωρήσει  από  τον  Ψηλορείτη.  …το  πρωί  της  5ης  Σεπτεμβρίου  και  πριν  από  την  ανατολή  του  ηλίου  ανεχώρησαν  από  τη  Μίθια  ο  Τομ  Ταμπάμπιν,  ο  Εμμ.  Κελαϊδής,  Εμμ.  Παπαδογιάννης,  Μιχ.  Ξυλούρης  ή  Χριστομιχάλης,  Παπάς  Ιωάννης  Σκουλάς  ή  Παπαγιάννης  και  μερικοί  ένοπλοι,  για  να  πάνε  στη  Μονή  Αρκαδίου,  όπου  επρόκειτο  να  γίνει  παγκρήτια  σύσκεψη  της  ΕΟΚ  στην  οποία  να  πάρουν  μέρος  ο  Αρχηγός  Γεώργιος  Πετρακογιώργης,  ο  Στρ/κός  υπεύθυνος  του Νομού  Ρεθύμνης  Αντ/χης  Χρήστος  Τζιφάκης  και  άλλοι  αντιπρόσωποι  από  τους  Νομούς  Χανίων,  Ηρακλείου  και  Λασιθίου  και  στην  οποία  επρόκειτο  να  συζητηθεί  η  ενοποίηση  της αντιστάσεως  και  η  συνεργασία  όλων  των  ενόπλων  ομάδων  της  ΕΟΚ  και  του  ΕΛΑΣ…

Αμέσως  με  την  έναρξη  της  σύμπτυξης  των  Γερμανών  από  τους  νομούς  Λασιθίου  και  Ηρακλείου  προς  τα  Χανιά,  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  μετά  και  από  την  εντολή  του  Αντισυνταγματάρχη  Τομ  Ταμπάμπιν  μετακινείται  στα  περίχωρα  του  Ηρακλείου  για  να  παρακολουθεί  τις  κινήσεις  των  Γερμανών  και  να  ενημερώνει  τον  ίδιο  και  την  Ομάδα  του.

Ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  παίρνει  μέρος  στη  μάχη  της  Φοινικιάς  στις  30  Σεπτεμβρίου  1944 και  μαζί  με  τους  άντρες  της  ομάδας  του  και  τον  αξέχαστο Αμαριώτη  Γεώργιο  Τυράκη  αιχμαλώτισαν  δύο  Γερμανικά  αυτοκίνητα  με  τους  οδηγούς  τους  τα  οποία  παρέδωσαν  στην  στρατιωτική  Διοίκηση  που  είχε  την  έδρα  της  στο  Κανλί  Καστέλλι.

Αυτή  ήταν  και  η  τελευταία  μάχη  του  Β΄ Παγκοσμίου  Πολέμου  που  συμμετείχε  ο  Λοχαγός Παπαγιάννης  Σκουλάς.  Οι  Γερμανοί  τον  Οκτώβριο  του  1944  εγκαταλείπουν  το  Ηράκλειο  συμπτύσσονται  στα  Χανιά  και  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  συντελεί  πολύ  στην  εμπέδωση  της  τάξης  στην  πόλη  του  Ηρακλείου.

Τα  ιερατικά  ράσα  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  τα  έβγαλε  με  τη  θέλησή  του  όταν  εκπαιδευόταν  αλεξιπτωτιστής  στη  Μέση  Ανατολή  και  δεν  τα  ξαναφόρεσε.  Αυτοκαθαιρέθηκε  μόνος  του  από  το  ιερατικό  αξίωμα.  Παρά  την  παραίνεση  του  Μητροπολίτη  Ρεθύμνης  και  Αυλοποτάμου  Αθανασίου  σε  επιστολή  που  του  απηύθυνε  να  ξεκαθαρίσει  τη  θέση  του  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  δεν  επέστρεψε  στην  ιεροσύνη.

Το  ίδιο  έπραξε  και  σε  επιστολή  που  του  έστειλε  ο  Επίσκοπος  Αρκαδίας  και  μετέπειτα  Μητροπολίτης  Κρήτης  Ευγένιος  ένα  χρόνο  αργότερα.  Στην  επιστολή  μεταξύ  άλλων  αναγράφεται :  …εκτός  τούτου  νομίζω  ότι  δεν  είναι  καθόλου  τιμητικόν  να  σοι  υποβληθή  καθαίρεσις  υπό  της  Ι.  Συνόδου  ύστερα  από  μια  καλή  πατριωτική  δράσιν,  ή  μάλλον  να  επικυρώση  η  Ι.  Σύνοδος  την  αυτοκαθαίρεσίν  σου…

Για  την  πατριωτική  του  δράση  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  τιμήθηκε  με  πολλά  παράσημα  από το  Ελληνικό  κράτος  αλλά  και  από  τους  Συμμάχους.  Τη  μεγαλύτερη  τιμητική  διάκριση  έλαβε  από  τον  Βασιλιά  της  Αγγλίας  Γεώργιο  τον  ΣΤ΄ χορηγώντας  στον  Παπαγιάννη  Σκουλά  το  Αξίωμα  του  Επίτιμου  Μέλους  του  Πολιτικού  Τμήματος  του  Τάγματος  της  Βρετανικής  Αυτοκρατορίας.  Το  παράσημο  του  παραπάνω  αξιώματος  απονεμήθηκε  στον  Παπαγιάννη  Σκουλά  σε  τελετή  της  Αγγλικής  Πρεσβείας  στην  Αθήνα  από  τον  πρέσβη  κ.  Νόρτον.

Τα  τιμητικά  αυτά  παράσημα  ο  Παπαγιάννης  Σκουλάς  τα  επέστρεψε  στους  Άγγλους  το 1955  με  την  καταδίκη  και  τον  απαγχονισμό  των  Κυπρίων  Καραολή  και  Δημητρίου.

…όταν  το  1955  ξεκίνησε  ο  Κυπριακός  αγώνας,  βρεθήκαμε  στα  Χανιά  με  τον  παπά  σ’ένα  δικαστήριο  ενός  δικού  μας  ανθρώπου.  Μετά  το  δικαστήριο  μου  λέει ο  παπάς : «Τώρα  θα  πάμε  στο  Αγγλικό  προξενείο».  Μας  εδέχθηκε  ο  ίδιος  ο  πρόξενος.  Τα  λόγια  του  παπά  τα  θυμούμαι  σαν  να  είναι  τώρα : «Κύριε  πρόξενε  αγωνιστήκαμε  μαζί  και  εχύσαμε  το  αίμα  μας  για  την  ελευθερία  των  λαών.  Τώρα  οι  αδελφοί  μας  Κύπριοι  ζητούν  από  εσάς  την  ελευθερία  τους  κι εσείς  τους  σκοτώνετε  και  τους  κρεμάτε.  Αυτός  ήταν  ο  αγώνας  μας  για  την  ελευθερία ;  Αυτά  τα  παράσημα  μου  τα  έχετε  δώσει  για  αυτό  τον  αγώνα.  Αυτά δεν  ανήκουν  σε  μένα  πια  και  σας  τα  επιστρέφω».  Και  τα  βγάνει  από την  τσέπη  του και  τα  δίνει  στον  Άγγλο  πρόξενο  που  κάτι  πήγε  να  ψελλίσει  καταφανώς  αιφνιδιασμένος…

…πάντα  αγαπούσα  τον  αδελφό  μου  Παπαγιάννη  αλλά  εκείνη  την  ημέρα  με  έβγαλε  στα  επουράνια…

Τα  παραπάνω  διηγείται  ο  αδελφός  του  Ελευθέριος  Σκουλάς.

Πολλά  κείμενα  έχουν  γραφτεί  για  τον  Παπαγιάννη  Σκουλά  και  την  Αντιστασιακή  του  δράση.  Ο  Βρετανός  αξιωματικός  Πάτρικ  Λη  Φέρμορ  και  στενός  συνεργάτης του  Παπαγιάννη  αναφέρει  σε  επιστολή  του  προς  το  γιο  του  Βαγγέλη  Σκουλά  με  ημερομηνία 20/9/1979 γράφει : …με  ρωτάς  Βαγγέλη  για  τις  εντυπώσεις  μου  από  τον  πατέρα σου, τον  Παπα-Γιάννη.  Όπως  είπαμε  συναντηθήκαμε την  πρώτη  μέρα  που  έφθασα  στην  Κρήτη.  Αφού  έφυγα  από  την  ακτή  δεν  τον ξαναείδα  αμέσως,  όποτε  όμως  ΠΉΓΑΙΝΑ  ΣΤΑ Ανώγεια  στο  σπίτι  του  συντέκνου  μου Στεφανογιάννη  Δραμουντάνη – είμαστε  σε  συχνή  επαφή.  Έλαβε ενεργό  και  σημαντικό  μέρος  στην  αντίσταση  της  περιοχής  του.  Ήταν  πάντοτε  αρωγός  στους  περιπλανώμενους Άγγλους  και  μετείχε  στην  υποστήριξη  των  μυστικών  σταθμών  μαζί  με  τους  Δραμουντάνηδες  και  το  Μιχάλη  Ξυλούρη  και  όλους  τους  Ανωγειανούς  φίλους  μας.

Συνελήφθη  από  τους  Γερμανούς  διότι βοηθούσε στην  φυγάδευση  αιχμαλώτων  και  θεωρήθηκε  σκόπιμο  να  φύγη  για  τη  ΜΕΣΗ  Ανατολή  και  παρ’όλο  ότι  ήταν  45  χρονών  εκπαιδεύτηκε  ως  αλεξιπτωτιστής και  Κομάντο  και  μετά  γύρισε  πάλι  στην  Κρήτη.

Αυτό  είναι  καταπληκτικό  επίτευγμα  για  άνθρωπο  της  ηλικίας  του  όπως  και  η  συμμετοχή  του  στην Ομάδα  133,  μία  μονάδα  πάντοτε  έτοιμη  για  επικίνδυνες  αποστολές  παντού,  επιθέσεις  και  ενέργειες  στα  μετόπισθεν  του  εχθρού.

Ο  Παπα-Γιάννης  ήταν  η  προσωποποίηση  της  τιμιότητος,  γενναίος  γενναιόδωρος  και  καλός  άνθρωπος και  η  λεβεντιά  του  ήταν  πηγή  εμπνεύσεως  για  όλους  μας  σε εκείνες  τις  σκοτεινές  μέρες.  Τον  τιμούσαν  και  τον  αγαπούσαν  όλοι  όσοι  τον  εγνώριζαν.

Το  επόμενο  πρωί  μετά  την  απαγωγή  του  Κράιπε  έφθασα  στα Ανώγεια  μεταμφιεσμένος  ακόμη  σαν  Γερμανός  (δεν  θα  ξεχάσω  ποτέ  τις  ματιές  μίσους  που  προκαλούσε  η  στολή)  μαζί  με  το  Γιώργο  Τυράκη  από  το  Φουρφουρά.  Τον  σύντεκνό  μου  Στεφανογιάννη  τον  είχαν  σκοτώσει  οι  Γερμανοί  πριν  από   λίγους  μήνες.  Για  να  μην  μπλέξω  το  σπίτι  της  συντέκνισσας  Χαρίκλειας  πήγα  κατ’ευθείαν  στο  σπίτι  του  πατέρα σου.  Η  παπαδιά  η  μητέρα  σου,  δεν  μπορούσε  να  πιστέψη  ότι  ήμουν  εγώ  όταν  άνοιξε  την  πόρτα.  Τελικά  με  αναγνώρισε  και  έμεινα  όλη  αυτή  την  επικίνδυνη  ημέρα  μετά  την  απαγωγή  με τον  πατέρα σου  ενώ  τα  γερμανικά  αναγνωριστικά  αεροπλάνα  διεσκόρπιζαν  απειλητικές  προκηρύξεις.  Με  έφερε  σε  επαφή  το  βράδυ  με τον  Μιχάλη  Ξυλούρη  και η  πορεία  μας  διαμέσου  του  Ψηλορείτη  άρχισε.

Ο  πατέρας  σου  Βαγγέλη  ήταν  ξεχωριστός  άνθρωπος  και  θα  τον  θυμόμαστε  πάντοτε  όλοι…

Ο  Βρετανός  αξιωματικός  σύνδεσμος  Άλεξ  Ρέντελ  στο  βιβλίο  του  «Τοποθέτηση  στην  Κρήτη»  γράφει  για  τον  Παπαγιάννη :  …ο  ένας  απ’αυτούς,  (ο  άλλος  άλλος  Κρητικός  Ανωγειανός  ήταν ο  υπέροχος  άνθρωπος  και  πατριώτης  έφεδρος  ανθυπολοχαγός  Ιωάννης  Χαιρέτης  ή  Γρηγορογιάννης),  αν  και  λίγο  του  φαινόταν από  το  καλοξυρισμένο  σιαγόνι  και  τα  μελαψά  χαρακτηριστικά- ήταν  στην  πραγματικότητα  ο  ιερέας  του  μεγάλου  χωριού  Ανώγεια.  Το  όνομά  του  ήταν  Γιάννης  Σκουλάς  αλλά  ήταν  γνωστό  μεταξύ  των  Βρετανών  αξιωματικών  στην  Κρήτη  με το  ωραίο  ψευδώνυμο  FRIAR  TUCK (Μοναχός  σάλπισμα  ή  Μοναχός  με  τα  ράσα).  Αυτό  διαφοροποιήθηκε  σε μερικές  περιπτώσεις  αργότερα  με άλλους  τίτλους  όπως  ο  ιπτάμενος  Παπάς  ή  το  Αλεξιπτωτιστής  παπάς.  Ύστερα  από  βοήθεια  μηνών  προς  τον  Τομ  και  άλλους  αξιωματικούς κοντά  στο  χωριό  του  θεωρήθηκε  ύποπτος  αλλά  πριν  μπορέσουν  να  τον  συλλάβουν οι  Γερμανοί  αυτός  βγήκε  στα βουνά.  Πολύ  λίγα  μπορούσε  να  κάνει  εκεί  ως  ιερέας  και  γι’αυτό   πήγε  στη  Μέση  Ανατολή  όπου  θα  μπορούσε  να  είχε  μείνει  αλλ’αυτός  τότε  πήρε ειδική  άδεια  από  την  Ορδόδοξη  εκκλησία να  ξυρίσει  τη  γενειάδα  του  και  να  κόψει  τα μακριά  μαλλιά  του…

…ήταν  επίσης  πατέρας μιας  τεράστιας  οικογένειας  και  θεώρησα  ότι  το  να  γίνεις  ο  πρώτος  ορδόδοξος  ιερέας  που φόρεσε  αλεξίπτωτο  σήμαινε  σημαντική  προσωπικότητα…

…εκτός  απ’αυτό  είχε τους  πιο εκλεπτυσμένους  τρόπους  και  νομίζω  ότι  καταλάβαινε  καλύτερα  από τους  περισσότερους  βοηθούς  μας  τι  σκέπτονταν οι  Βρετανοί  αξιωματικοί  αν και  εκτός  από  το   τα  ταξίδι  του  στο  Κάιρο  δεν  μπορούσε  να  έχει  παρά  ελάχιστη  ή  καθόλου  ιδέα  για  το  ποιόν  μας…

Ο  Αντ/ρχης  Τομ  Ταμπάμπιν  διακεκριμένος  αρχαιολόγος  και  συγγραφέας,  άριστος  γνώστης  της  ελληνικής  γλώσσας,  υπήρξε από  το 1942  ο  ανώτερος  Βρετανός  αξιωματικός  σύνδεσμος  με  την  Κρητική  αντίσταση.  Στις  5  Μαρτίου  1945 έγραψε  μεταξύ  άλλων για  τον  Παπαγιάννη : …ο  πάτερ  Ιωάννης  Σκουλάς  είναι  ιερεύς  εις  το  μεγάλο  χωρίον  των  Ανωγείων  και  υπήρξεν  δυνατός  υποστηρικτής  και  αρχηγός  της  κινήσεως  αντιστάσεως  εις  την  Κρήτην  κατά  την  διάρκειαν  ολοκλήρου  της  Γερμανικής  κατοχής.  Εβοήθησεν  πολλούς  Βρετανούς  φυλακισμένους  να  διαφύγουν  από την  ΚΡΗΤΗΝ  και  δια  τούτο  συνελήφθη  τον  Ιανουάριο  του  1942. Μετά  από  48  ημέρας  εις  την  φυλακήν  επέστρεψεν,  αλλά  αμέσως  μετέβη  εις  τα  όρη  με  τον  σκοπόν  να  συνεχίση  την  ίδιαν  δουλειάν,  και  εις  την  πραγματικότητα  την  συνέχισεν  επιτυχώς  επί  αρκετούς  μήνας  και  επίσης  έδωσεν  σπουδαίαν  βοήθειαν  εις  την  ομάδα  Λη-Φέρμορ,  μέχρις  ότου  απεσύρθη  εις  την  Μέσην  Ανατολήν.  Εκεί  αν  και  ιερεύς  έλαβεν  ειδικήν  άδειαν  να  ξυρίση  τα  γένεια  του,  και  ξαναεισήλθεν  εις  Κρήτην  ως  πράκτορ  της  Δυνάμεως  133…

Ο  Ανωγειανός  Γεώργιος  Κλάδος  αντιστασιακός  και  λειτουργός  επί  πολλά  χρόνια  της  Τοπικής  Αυτοδιοίκησης  γράφει  για  τον  Παπαγιάννη  μεταξύ  άλλων :

…η  στενή  φιλία  που  είχε  ο  Παπαγιάννης  με  τον πατέρα  μου  που συνδεόταν  και  με την κοινή  πολιτική  τοποθέτηση  στο  κόμμα  των  Φιλελευθέρων  (Βενιζελικοί)  σ’αυτήν  την  σχέση  έπαιξε  ρόλο  και  το  γεγονός  ότι  η  μητέρα  μου  ήταν  το  γένος  Σκουλά,  πρώτη  ανιψιά  του  γνωστού  για  τον  δεσμό  του  με τον  Βενιζέλο  Βασίλη  Σκουλά…

…ο  Παπαγιάννης  με  μια  πολυμελή  οικογένεια  και  με  λιγοστή  κτηματική  περιουσία  αντιμετώπιζε  σοβαρά  οικονομικά  προβλήματα  γιατί  ουσιαστικά τα  μέσα  επιβίωσης της  οικογένειας  ήταν όσα  λιγοστά  εξασφάλιζε  από  την  ιεροσύνη  (όπως  είναι  γνωστό  δεν  υπήρχε  η  σημερινή  μισθοδοσία)…

…ο  Παπαγιάννης  σε  κέρδιζε  με  τη  θωριά  του,  το  ήθος  του  και  την  ντομπροσύνη,  πραγματικό  παλικάρι,  έχαιρε  ιδιαίτερης  εκτίμησης  από  όλα  τα  Ανώγεια  και  όχι  μόνο  στην  ενορία  του…

…μετά  την  αποτυχία  του  κινήματος  του  1935  το  κλίμα που  δημιουργήθηκε ήταν  ιδιαίτερα  βαρύ,  και  σε μια  απόπειρα  ενός  οξύθυμου  Ανωγειανού  που  επιχείρησε  με  το  μαχαίρι  στο  χέρι  να  χτυπήσει  και  ίσως  να  δολοφονήσει  τον  πατέρα  μου, – προϊστάμενος  τότε  στο  ταχυδρομείο  Ανωγείων – ο  Παπαγιάννης που  βρισκόταν  στην  περιοχή,  όχι  τυχαία,  με  μια  παράτολμη  επέμβαση  ματαίωσε  την  επίθεση…

…μετά  τη μάχη  της  Κρήτης  στην  οποία  από  την  πρώτη  στιγμή  πήρε  μέρος  και  πρωτοστάτησε  στην  αντίσταση…

…στη  διάρκεια  της  ναζιστικής  κατοχής  η  συμμετοχή  του  στην  αντίσταση  στάθηκε  εντυπωσιακή  με την  τόλμη  και  την αποφασιστικότητα  που  έδειξε.  Τελειώνοντας  το  σύντομο  αυτό  σημείωμα  θα  ήθελα  να  σημειώσω  ότι  ποτέ  μετά  την  απελευθέρωση  δεν επεδίωξε  να  εξαργυρώσει  την  προσφορά  του, τέλος  δείγμα  της  προσωπικότητάς  του  φωτίζει  το  γεγονός  ότι  στη  διάρκεια  των  συγκρούσεων  στον  Ψηλορείτη  με  τις δυνάμεις  των  ανταρτών  του  Δημοκρατικού  στρατού  αρνήθηκε  να  πάει  ως  ιδιώτης  να τους  πολεμήσει  γιατί  αυτό  το  θεωρούσε  υποχρέωση  του  στρατού  και  της  αστυνομίας.  Μια πράξη  που  δεν  έμεινε  χωρίς  συνέπειες  γι’αυτόν  και  την  οικογένειά  του…

Ο  καθηγητής  Μενέλαος  Παρλαμάς  το  έτος  1995  σε  μια  τηλεοπτική  εκπομπή  που  βρέθηκε  καλεσμένος  είπε  για  τον  Παπαγιάννη :  …αποτελεί  μια  από  τις  μορφές  της  Αντιστάσεως  τις  πιο  γνώριμες,  γιατί  ήδη από  τον  καιρό  της  μεγάλης  Επανάστασης  του  ’21  όπου  και  παπάδες  έπαιζαν  ρόλο  πρωταγωνιστικό  και  στις  μάχες.  Θα  έλεγα  ότι  ο  Παπαγιάννης  είχε  σαν  πρότυπο  τον Παπαφλέσσα,  ο  οποίος  ήταν  ένας  ζωηρός  παπάς.  Έτσι  ζωηρός  παπάς,  πολεμιστής,  εγγράμματος  όμως  ήταν  και  ο  Παπαγιάννης.  Άκουγα  πολύ  ότι  ήταν  και  καλός  κυνηγός,   εξαίρετος  ψάλτης  και  άτρωτος  πολεμιστής.  Εμένα  μου  θύμιζε  τρόπο  τινά  την  μορφή  του  Παπαφλέσσα  Μάλιστα  εγώ  τον  έλεγα  έτσι,  Παπαφλέσσα. Δεν  ήταν  πλήρης  προτερημάτων  και  άνευ  ουδενός  ελαττώματος,  όπως  άλλωστε  και  ο  Παπαφλέσσας.  Όλοι  οι  άνθρωποι  αυτοί  οι  αγωνιστές  έχουν  και  τις  τολμηρότητές  τους…

Μετά  τον  αγώνα  ακολούθησε  η  αναγνώριση  των  αγωνιστών.  Ένα  κεφάλαιο  της  σύγχρονης  ιστορίας  της  Ελλάδας  που  πλήγωσε  τον  Παπαγιάννη.

Το  σύνολο  των  αρχηγών  και οπλαρχηγών  της  πρώτης  αναγνώρισης  της  Α.Ο.Α. 1950-1962  είναι 23  άτομα.  Δύο  Αρχηγοί  (Στεφανογιάννης-Χριστομιχάλης),  είκοσι  Ανωγειανοί  και  ο  Ανάστος  Παρασύρης  από  τα  Ζωνιανά  σύνολο  23  άτομα.  Ενώ  όμως  η  έναρξη της  αντάρτικης  ομάδας  Ανωγείων  είναι  η  15η  Αυγούστου  1941, το  πρακτικό  της  οποίας  έχει  υπογράψει  ο  Παπαγιάννης  και  έχει  επικυρωθεί  από  την  Ελληνική  κυβέρνηση  του  Καϊρου  στις  10  Μαρτίου  1944,  ως  χρόνο  συμμετοχής  του  Παπαγιάννη  ορίζεται  από το  ΓΕΣ  από  τις  20  Ιουνίου  1944  ως   3  Φεβρουαρίου  1945.  Στη  δεύτερη  αναγνώριση  της  Δικτατορίας  του Γεωργίου  Παπαδόπουλου  1973-1974  το  σύνολο  και  πάλι  των  αναγνωρισμένων  οπλαρχηγών  με τους  δύο  Αρχηγούς  είναι  23  άτομα  αλλά το  όνομα  του  Παπαγιάννη  απουσιάζει  εντελώς.

Η  άρνηση  του  Παπαγιάννη  να  συνδράμει  τις  δυνάμεις  του  στρατού  και  της  χωροφυλακής  στον  εμφύλιο  που  ακολούθησε  την  περίοδο  της  Κατοχής,  η  μη  συμμετοχή   του  στον  αλληλοσπαραγμό  αυτό  είχε  ως  συνέπεια  και  αποτέλεσμα  μετά  το καλοκαίρι  του  1947 να  γίνει  το  μαύρο  πρόβατο  για  την  Εθνική  Αντίσταση   αλλά  και  την  εκκλησία  της  Κρήτης.  Γι’αυτό  στην  πρώτη  αναγνώριση  αναγνωρίζεται  ως  οπλαρχηγός  για  έξι  μήνες,  στη  δεύτερη  αναγνώριση  απουσιάζει  εντελώς  από  οπλαρχηγός,  υποβιβάζεται  σε  απλό  ένοπλο  μέλος  για  δύο  έτη  και  το  1951  καθαιρέθηκε από  την  Εκκλησία.

Συνοψίζοντας  και  σε  λίγες  γραμμές  αναφέρουμε  την  στρατιωτική  πορεία  του  Παπαγιάννη  Σκουλά :

18  Ιουλίου  1943.  Του  απονέμεται  ο  βαθμός  του  Έφεδρου  στρατιωτικού  ιερέα  β΄ τάξεως  Λοχαγού.

24  Ιουλίου  1943.  Εγγράφεται  στη δύναμη  των  αξιωματικών  του  Β.Ε.Σ.Μ.Α. και  διατίθεται  στο  Υπουργείο  Στρατιωτικών.

11  Αυγούστου  1943.  Αποσπάται  στη  Διεύθυνση  Ειδικών  Υπηρεσιών  Πολέμου.

15  Οκτωβρίου  1943.  Απολύεται  των  τάξεων  του  στρατού.

15  Οκτωβρίου  1943.  Του  απονέμεται  ο  βαθμός  του  έφεδρου  στρατιωτικού  ιερέα  δ΄ τάξης  Ανθυπολοχαγού.

23  Μαρτίου  1944.  Του  απονέμεται το  μετάλλιο  εξαιρέτων  πράξεων.

29  Μαίου  1945.  Του  δίδεται  φύλλο  πορείας  για  την  Αθήνα  προς  επαναπατρισμό.

Ποτέ  κανένα  από  τα παράσημα  και  τα  διπλώματα  που έλαβε  τα χρόνια  της  κατοχής  και μετέπειτα  δεν  αναρτήθηκε  στους  τοίχους  του  σπιτιού  του.  Μόνο  μία  φωτογραφία  με  καμήλες  στην  πυραμίδα  του  Χέοπος  με  τον  Ασηγωνιώτη  καπετάν  Πέτρακα  υπήρχε  για  να  θυμίζει  τα  δύσκολα  χρόνια  της  κατοχής.

Στις  26  Απριλίου  2014  ο  Δήμος  Ανωγείων,  η  Ιερά  Μητρόπολη  Ρεθύμνης  και  Αυλοποτάμου  και  η  Ενορία Παναγίας  Ανωγείων   απέδωσαν  την  οφειλόμενη  τιμή  στον  Παπαγιάννη  Σκουλά με  την  αποκάλυψη  της  προτομής  του  στην  ηρωική  και  ιστορική  συνοικία  Περαχώρι.  Να  θυμίζει   στις  επερχόμενες  γενιές  το  χρέος των  Ελλήνων  προς  την  πατρίδα.  Ιδιαίτερα  σήμερα  που  δοκιμάζεται  από  εχθρούς  αόρατους  και  επικίνδυνους,  ο Παπαγιάννης  Σκουλάς  δείχνει  το  δρόμο.    Με  την  πολλαπλή  του  ιδιότητα.  Ως  μαχητής  της  Μάχης  της  Κρήτης.  Ως  ιδρυτικό  στέλεχος της  Α.Ο.Α.  Ως  ευλογητής  του  αντάρτικου  αγώνα.  Ως  παπάς Λοχαγός  μέλος  της  Φορς  133.  Ως  παπάς  αλεξιπτωτιστής  και  αντάρτης.  Ως  αριστερός  φιλελεύθερος  στην  πολιτική  του  ταυτότητα.  Ως  άνθρωπος,  που  όπως  λέγει  ο  συμπολεμιστής  του στη  μάχη  της  Κρήτης  Κυρικάκης  Νίκος,  …στις 20  του  Μάη  1941  άφησε  στ’Ανώγεια  την παπαδιά  του  με  εφτά  ανήλικα  παιδιά για  να  παίξει τσι  μπάλες του  στον  εχθρό  της πατρίδας μας…

Ο  Παπαγιάννης  πήγε πιο  πέρα  και  πιο  ψηλά  τ’Ανώγεια  «σαν  έτοιμος  από  καιρό  σα  θαρραλέος»  και  όπως  λέγει  ο  ποιητής :

Σε  μερικούς  ανθρώπους  έρχεται  μια  μέρα

που  πρέπει  το  μεγάλο  Ναι  ή  το  μεγάλο  το  Όχι

να  πούνε.  Φανερώνεται  αμέσως  όποιος  τόχει

έτοιμο  μέσα του  το  Ναι,  και  λέγοντάς  το  πέρα

πηγαίνει  στην  τιμή  και  στην  πεποίθησή  του.

Ο  αρνηθείς  δεν  μετανιώνει.  Αν  ρωτιούνταν  πάλι,

όχι  θα  ξαναέλεγε.  Κι  όμως  τον  καταβάλλει

εκείνο  τ’όχι – το σωστό – εις  όλην  την  ζωή  του