Αυτά ήταν τα μαγικά χαρτάκια, τα εισιτήρια με τα οποία οι Ανωγειανοί  κέρδιζαν την είσοδο τους στο ΣΙΝΕ ΡΕΞ -των Ζαφειρογιώργη, Χατζησωκράτη και Χατζηβαγγέλη- και για δυο ώρες γινόντουσαν ένα με τους πρωταγωνιστές της εκάστοτε ταινίας τέσσερις δεκαετίες πριν.

Εξι (6) δραχμές συν τις προσαυξήσεις το γενικόν σύνολον  7 δραχμές για να ξεφύγουν οι παλιότεροι από τον κάματο της ημέρας και να ψυχαγωγηθούν με την οικογένεια ή τους φίλους τους.

Εφτά (7) δραχμές βέβαια όχι για όλους. Οι μικροί ότι είχαν… Δυο ή τρεις ή καμιά δραχμή αλλά θα έβλεπαν με ένα μάτι ή όρθιοι στο ένα πόδι!

Αναμνήσεις μιας όμορφης εποχής που αξίζουν στις σημερινές ημέρες  του άγχους και της οικονομικής κρίσης.

”Βάλε με κι εμένα θείε” η πιο συνηθισμένη φράση που άκουγες έξω από το σινεμά πριν αρχίσει το έργο.

Τότε που ο άνθρωπος ένιωθε ευτυχισμένος με απλές λεπτομέρειες και οι μικροί ζούσαν πραγματική παιδική ηλικία.

 ”Δεν φτάνει μπλιό το βλέμμα μου στου τσουρολιό το δέτη,

που εθάρουνα πως θέλα ζω να τονε δω να πέφτει…”.

Κυκλοφόρησε πριμ μερικές ημέρες το βιβλίο ”Στου Τσουρολιό το δέτη” μιας όμορφης έκδοσης που παρουσιάζει ένα μικρό μέρος από μια οικογένεια των  Ανωγείων,γεμάτη μαντινάδες, την οικογένεια του αείμνηστου Κώστα Βιτώρου ή Βιτωρόκωστα.

Ένα σπίτι στην περιοχή τσουρολιό γεμάτο μαντινάδες και ιστορία στην λαϊκή ποίηση και στο βιβλίο γίνεται μια ενδεικτική καταγραφή τους. Από τον πατέρα τον Βιτωρόκωστα μέχρι τους τέσσερις από τους γιους του :

– Τον Μανώλη ή Μπάχλη που έφυγε και αυτός πριν μερικά χρόνια από τη ζωή.

-Τον Γιάννη Βιτώρο ή Κένεντη

-Τον Σταύρο γνωστό σε όλους μας ως Αγκούτσακα

-και τον Βασίλη Βιτώρο ή Βίγκλη.

Η έκδοση πραγματοποιήθηκε από τις εκτυπώσεις Δετοράκη και την επιμέλεια είχε η Χαρούλα Βιτώρου.

Στον πρόλογο του βιβλίου  ο Γιώργης Καράτζης αναφέρει χαρακτηριστικά για την έκδοση:

”Ο Βιτωρόκωστας και τα παιδιά του αποτελούν σίγουρα το χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας παραδοσιακής οικογένειας ,στην οποία ασχολούνται όλοι με τον στίχο και πιο ειδικά με τη μαντινάδα.

Όπως και σε άλλες ορεινές κοινωνίες έτσι και στα Ανώγεια παρουσιάζεται το φαινόμενο μια οικογένεια να αναπτύσσει έντονη μουσική ή ποιητική δραστηριότητα και γενικά να διακρίνεται για την καλλιτεχνική της ροπή ,δημιουργώντας έτσι παράδοση, η οποία στη συνέχεια γονιμοποιεί διαχρονικά κάθε δημιουργική προσπάθεια.Το γεγονός αυτό δεν αποκλείει φυσικά την ύπαρξη μεμονωμένων δημιουργών ,έξω δηλαδή από μια σχετική οικογενειακή παράδοση ,αλλά συνήθως αυτό αποτελεί μάλλον την εξαίρεση.Ωστόσο στις εξαιρέσεις αυτές οφείλομε να σημειώσουμε την ύπαρξη πολλών σημαντικών εκπροσώπων του είδους.

Στην περίπτωση του Βιτωρόκωστα έχουμε την τυπική οικογένεια όπου για κάμποσες δεκαετίες,με  δεσπόζουσα μορφή και ηγετική φυσιογνωμία τον ίδιο,καλλιεργείτε η μαντινάδα με τη συμμετοχή και των τεσσάρων παιδιών του.Μαντινάδες που διακρίνονται άλλοτε για την χιουμοριστική τους διάθεση ,άλλοτε για την υπαρξιακή τους αγωνία ,συχνά για την κοινωνική τους στόχευση,μα πάνω από όλα για το ερωτικό και αισθηματικό τους περιεχόμενο.Πολλές από τις μαντινάδες αυτές περιέχονται στην σύγχρονη Κρητική δισκογραφία και άλλες κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα ανάμεσα στους μερακλήδες του τόπου.

Μαντινάδες από όλη αυτή τη μακρά διαδρομή βρίσκονται συγκεντρωμένες σ’ αυτό το βιβλίο και παρέχουν την ευκαιρία στον αναγνώστη να ταξιδέψει στα ποιητικά πελάγη και του πατέρα  και των παιδιών κάνοντας τις σχετικές συγκρίσεις και τις αναγκαίες παρατηρήσεις για αυτό το συλλογικό αποτέλεσμα.Εξαιρετικά γόνιμη λοιπόν η διαδρομή του Βιτωρόκωστα μέσα από τα μονοπάτια του δεκαπεντασύλλαβου και γεμάτη από όμορφα κόκκινα σημαδάκια που άφησε πάνω σε πέτρες ,σε δέντρα και σε λουλούδια ,μάρτυρες μιας μερακλίδικης και στοχαστικής ματιάς για τον κόσμο.

Ξοπίσω του τα παιδιά του πιασμένα χέρι-χέρι ακολουθούν τα ζάλα του και ζωγραφίζουν τις δικές τους εικόνες για τον κόσμο.

Ο Μπάχλης που έχει φύγει από τη ζωή ,ο Αγκούτσακας ,ο Κένεντης,ο Βίγκλης,κάτω από την σκέπη της πατρικής  ανάμνησης πορεύονται διακριτικά γράφοντας τη δική τους εκδοχή για τον έρωτα,τον πόνο,τη χαρά,τη ζωή και τον θάνατο..

Συνεχίζουν αυτή την όμορφη παράδοση και καλλιεργούν αυτό που δε μπορεί να παράξει η σύγχρονη τεχνολογία κι αυτό που δε μπορούν να σκοτώσουν οι σύγχρονες εκδοχές της οικονομικής και πολιτισμικής ισοπέδωσης.Τη μαντινάδα.Την αμφίεση της ψυχής και το ένδυμα του ανθρώπινου ονείρου που θα κυματίζει πάντα περήφανο στις πνοές των ανέμων του Ψηλορείτη.

Από την άλλη ο δέτης του Τσουρολιό  θα εξακολουθεί να υπάρχει με όλη την έπαρση της φυσικής του αλαζονείας θυμίζοντας σε όλους μας το πεπερασμένο του βίου αλλά ποτέ δε θα μπορέσει ούτε να υποτάξει,ούτε να υπερβεί τη ψυχή και τη μνήμη των ανθρώπων…”ολοκληρώνει ο κ.Καράτζης.

Σίγουρα ένα βιβλίο που αξίζει να βρίσκεται στις προθήκες της βιβλιοθήκης μας όσων αγαπούν την αγνή μαντινάδα που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά.

Για όσους επιθυμούν να το αποκτήσουν ας καλέσουν στα παρακάτω τηλέφωνα:

Γιάννης Βιτώρος :6978379762

Σταύρος Βιτώρος:6989299935

Βιτωρόκωστας

Όποιο πουλί ψηλά πετά έχει την έννοια του,

κάποιος καιρός το βοηθά κι ανοίγει τα φτερά του.

Μπάχλης

Μια αστραπή είναι η ζωή χαράς τον που προλάβει,

να δει τη λάμψη πριν χαθεί και πέσει στο σκοτάδι…

Αγκούτσακας

Όσο ψηλά και να ανεβείς όσες χαρές κι αν ζήσεις,

η το βιβλίο της ζωής με πόνο θα το κλείσεις…

Κένεντης 

Μόνο τη νύχτα η σκέψη μου φεύγει και σ’ ανταμώνει,

για αυτό ‘μαι μελαγχολικός κάθε που ξημερώνει…

Βίγκλης

Ο έρωτας κι ο θάνατος ανίκητοι στη μάχη,

τιμή σ’ αυτόν που πολεμά χωρίς ελπίδα να ‘χει…

Με ανωγειανές παρουσίες έγινε σήμερα η ορκωμοσία του νέου Δημοτικού Συμβουλίου στη Χώρα των Σφακίων.

Το παρών από το Ψηλορείτη, στα Λευκά Όρη έδωσαν ο νέος Δήμαρχος Ανωγείων Μανώλης Καλλέργης, ο αντιδήμαρχος Ανωγείων Βασίλης Σμπώκος,  ο παπα- Ανδρέας Κεφαλογιάννης και ο Μιχάλης Χαιρέτης.

Η ΑΝΩΓΗ εύχεται καλή επιτυχία στο νέο Δημοτικό Συμβούλιο και το νέο δήμαρχο Σφακίων Παύλο Πολλάκη.

Ρεπορτάζ Γιώργης Μπαγκέρης

Φωτογραφίες : Αγγέλα Σκουλά

Μετά από μια πενταετία κοπιαστικής δουλειάς από την Δημοτική Αρχή και την Έφη Σαπουνά -Σακελλαράκη και τους συνεργάτες της, σήμερα Πέμπτη 28 Αυγούστου ολοκληρώθηκε και εγκαινιάστηκε το Κέντρο Αρχαιολογικής Πληροφόρησης με την ονομασία  ”Γιάννης Σακελλαράκης και Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη” που βρίσκεται στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου στην θέση ”Κούντη”.

Μια σπουδαία ημέρα για το χωριό μας και την πολιτιστική του ανάδειξη που γιορτάστηκε σε μια πολύ όμορφη τελετή στον προαύλιο χώρο του Μουσείου ,το οποίο περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό υλικό και την ιστορία όλης της ανασκαφής της Ζωμίνθου και του Ιδαίου Άντρου ενώ μέσα στους επόμενους μήνες θα γίνει και ψηφιακό με ταινίες και αναπαραστάσεις και για τις δυο ανασκαφές.

Στην τελετή χοροστάτησε ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βοσάκου πατήρ Τιμόθεος μαζί με τους ιερωμένους του χωριού.

Την κορδέλα στην είσοδο έκοψε η Υπουργός Τουρισμού κ.Όλγα Κεφαλογιάννη, ενώ μεταξύ άλλων βρέθηκαν στα εγκαίνια ο απερχόμενος Δήμαρχος Ανωγείων κ .Σωκράτης Κεφαλογιάννης που πάλεψε για το συγκεκριμένο έργο και του αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για το τελικό αποτέλεσμα, ο Βουλευτής Ρεθύμνου κ. Γιάννης Κεφαλογιάννης, ο Αντιπεριφερειάρχης Ηρακλείου κ.Ευρυπίδης Κουκιαδάκης, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού συλλόγου Σισάρχων και αρωγός της προσπάθειας κ.Λευτέρης Χαρωνίτης ,σύσσωμο σχεδόν το Δημοτικό συμβούλιο Ανωγείων, αρχαιολόγοι και εργάτες της ανασκαφής και φυσικά η Έφη Σακελλαράκη Σαπουνά η οποία εκτός των εγκαινίων τιμήθηκε καθώς ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Ανωγείων.

 Όλγα Κεφαλογιάννη: «Πρότυπα για την Τ.Α. τέτοιες  πρωτοβουλίες»

Η Ανωγειανή Υπουργός Τουρισμού  κ. Όλγα Κεφαλογιάννη αφού έκανε τα επίσημα εγκαίνια στον χώρο ξεναγήθηκε μαζί με τους υπόλοιπους επίσημους, από την Έφη Σακελλαράκη Σαπουνά στις αίθουσες και στα εκθέματα του Αρχαιολογικού Κέντρου. Στη συνέχεια έκανε την ακόλουθη δήλωση:  ”Είναι μια ιδιαίτερα σημαντική μέρα για τα Ανώγεια με τα εγκαίνια του Αρχαιολογικού Κέντρου Πληροφόρησης, όπου ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί και να λάβει πληροφορίες για τους εξαιρετικά σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους του Ιδαίου Άντρου και της Ζωμίνθου. Αυτό που για μας είναι πολύ σημαντικό είναι ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση και εν προκειμένω ο Δήμος Ανωγείων με την πρωτοβουλία αυτή δίνει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να έχει μια πιο ολοκληρωμένη εμπειρία τόσο στην επίσκεψη του στα Ανώγεια όσο και στην επίσκεψη στον Ψηλορείτη. Τέτοιες πρωτοβουλίες θα πρέπει να αποτελέσουν πρότυπα για το πως η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να αγκαλιάζει τις ανακαλύψεις και τα αρχαιολογικά ευρήματα στις εκάστοτε περιοχές.Βεβαίως και η Πολιτεία από την πλευρά της οφείλει να εκτελεί το δικό της χρέος και επειδή εδώ όπως διαπιστώσαμε υπάρχει έλλειψη φυλάκων θα υπάρξει η σχετική πίεση στο Υπουργείο Πολιτισμού έτσι ώστε να προστατεύσουμε και να διαφυλάξουμε  τον απίστευτα μεγάλο αρχαιολογικό πλούτο των περιοχών εδώ.Για μας άλλωστε ο Πολιτιστικός τουρισμός είναι η πιο σημαντική μορφή τουρισμού ,είναι το μεγαλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα που έχει η Ελλάδα ,επομένως πρέπει τόσο ως Πολιτεία να διαθέσουμε τους πόρους για να γίνονται οι ανασκαφές και οι μεγάλες ανακαλύψεις αλλά βεβαίως και σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους φορείς να ολοκληρώνεται η εμπειρία που πρέπει να έχει ο επισκέπτης..”

Επίτιμος Δημότης Ανωγείων  η Έφη Σακελλαράκη-Σαπουνά

Ο Σωκράτης Κεφαλογιάννης μετά την ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού συμβουλίου ,απόφαση η οποία βρήκε καθολικά σύμφωνο και το σύνολο των Ανωγειανών ανακήρυξε την Έφη Σακελλαράκη -Σαπουνά επίτιμο δημότη Ανωγείων χαρίζοντας της ένα χρυσό μενταγιόν με το έμβλημα του Δήμου Ανωγείων. Καλώντας την να το παραλάβει τόνισε χαρακτηριστικά ο κ.Κεφαλογιάννης:

” Με αυτή τη τιμή προς την Έφη της μεταβιβάζουμε και όλα τα δικαιώματα, όλα τα προνόμια και όλα τα βάσανα των Ανωγειανών. Αυτό είναι ένα κόσμημα που απεικονίζει το έμβλημα του Δήμου μας και είναι εύρημα του Γιάννη και της Έφης στο Ιδαίο Άντρο. Είναι ο Δίας που στο στήθος του έχει τον Αετό και αποτελεί εδώ και πέντε χρόνια το επίσημο έμβλημα του Δήμου Ανωγείων.Πριν από χρόνια η τιμή είχε γίνει και στον αείμνηστο Γιάννη και εσύ Έφη λεγόσουν η σύζυγος του Ανωγειανού. Πλέον είσαι όπως πρέπει και εσύ μια Ανωγειανή. Σου δίνω και την απόφαση του Δημοτικού συμβουλίου για να αποτελέσει μέρος και αυτή της απίστευτης συλλογής που έχετε όλα αυτά τα χρόνια εσύ και ο Γιάννης…” κατέληξε ο Δήμαρχος Ανωγείων.

Τι αναφέρει η απόφαση του Δημοτικού συμβουλίου

Απόφαση 107/2014 του Δημοτικού συμβουλίου Ανωγείων της 8ης του Μηνός Αυγούστου 2014.

Περί ανακήρυξης σε επίτιμη δημότη Δήμου Ανωγείων της Αρχαιολόγου και Επίτιμης Εφόρου Αρχαιοτήτων, Δρ.Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη

Επειδή η αρχαιολόγος και επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων κ.Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη είναι ο άνθρωπος που για πολλά χρόνια με τη συνεχή μεθοδική και επίπονη  επιστημονική και πνευματική της προσπάθεια κατάφερε να περάσει μέσα από τη σκόνη του χρόνου ,να ανασκάψει και να αναδείξει  ιστορικές εικόνες που αποκαλύπτουν τη μινωική ζώμινθο ως το ανάκτορο του Ψηλορείτη και

Επειδή το ανάκτορο αυτό αναδυόμενο βγαίνει στο φως σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια και συνομιλεί με την πέτρα,το χώμα, τον αέρα του Ψηλορείτη και τους ανωγειανούς βοσκούς, ανακαλεί αρχαίες μνήμες μέσα από τα ευρήματα που φέρνει στο φως οι οποίες κατά δείχνουν την ιστορική συνέχεια και σημασία του Ψηλορείτη από τη Μινωική εποχή μέχρι και το αύριο και

Επειδή η παρουσία της στο πλευρό του καθηγητή αρχαιολόγου και θέσει Ανωγειανού Γιάννη Σακελλαράκη ως σύζυγος,σύντροφος και συνεργάτης ζωής,συνέδεσε το νήμα της ιστορικής σκυταλοδρομίας του τόπου μας προσθέτοντας πολλές ψηφίδες σε ένα μέχρι πρότινος ελλιπές μωσαϊκό και

Επειδή η Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη έχει επιτελέσει μεγάλο και γνωστό επιστημονικό έργο με διαρκή ποιότητα,αγαπά τον Ψηλορείτη και την ανωγειανή σκέψη και η προσφορά και η δράση της αποτελούν επένδυση για την ανωγειανή κοινωνία καθώς και η ανασύνθεση του παρελθόντος μπολιάζει με πολυδιάστατο τρόπο την ιδέα για οριζόντιες προοπτικές αξιοποίησης του μέλλοντος γενικά δε για ότι έχει προσφέρει και κυρίως για ότι βλέπει και για ότι οραματίζεται για το μέλλον,

εισηγούμαι  να ανακηρύξουμε  την αρχαιολόγο και επίτιμη έφορο αρχαιοτήτων κ.Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη επίτιμη δημότη του Δήμου Ανωγείων.

Το Δημοτικό συμβούλιο ύστερα από διαλογική συζήτηση και αφού έλαβε υπόψη του:

1.Την εισήγηση του Δημάρχου

2.Τις διατάξεις του άρθρου 65 του Νόμου 3852/2010

ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΟΜΟΦΩΝΑ

Ανακηρύσσει σε επίτιμη Δημότη Δήμου Ανωγείων την αρχαιολόγο και επίτιμη Έφορο αρχαιοτήτων Δρ.Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη.

Ο Δήμαρχος Ανωγείων Σωκράτης.Σ.Κεφαλογιάννης

Η ομιλία του Σωκράτη Κεφαλογιάννη

Στην ομιλία του ο απερχόμενος Δήμαρχος Σωκράτης Κεφαλογιάννης εμφανίστηκε χαρούμενος για την ολοκλήρωση μιας κοπιώδους προσπάθειας και για ένα έργο παρακαταθήκη για το μέλλον. ”Το Κέντρο Αρχαιολογικής πληροφόρησης λοιπόν, είναι η ολοκλήρωση, η κατάληξη μιας αρχαιολογικής διαδρομής που ξεκινά από το Ιδαίον  Άντρο, το οροπέδιο της Νίδας, περνά από το ανάκτορο της Ζωμίνθου και καταλήγει εδώ. Το τρίπολο όπως το οραματιζόμασταν με τον Γιάννη και την Έφη.” τόνισε χαρακτηριστικά. Αναλυτικά η ομιλία του έχει ως εξής:

“Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση ανοίγουμε σήμερα την θύρα και παραδίδουμε σε όλους τους Ανωγειανούς και στους επισκέπτες των Ανωγείων ένα πολιτιστικό στολίδι, το «Κέντρο Αρχαιολογικής Πληροφόρησης Ψηλορείτη που φέρει τα ονόματα των ανασκαφέων του, αείμνηστου Γιάννη Σακελλαράκη και της αγαπημένης μας Έφης Σαπουνά- Σακελλαράκη .

Στο κτήριο αυτό στεγάζονται, αρκετά  χρόνια τώρα, εργαστήρια, αποθηκευτικοί και άλλοι χώροι εργασίας και μελέτης των ευρημάτων της Ζωμίνθου.

Σήμερα με την προσθήκη και του Κέντρου Πληροφόρησης τ’ Ανώγεια αποκτούν μια πολύτιμη, ολοκληρωμένη αρχαιολογική πολιτιστική δομή.

Το κτήριο οικοδομήθηκε από το Δήμο Ανωγείων σε οικόπεδο που πρόσφεραν ως δωρεάν προς το Δήμο οι Κούντηδες και οι Τσουρίδες της οικογένειας των Κεφαλογιάννηδων.

Η ιδέα για την δημιουργία ενός κέντρου πληροφόρησης για τον ιστορικό πλούτο που έκρυβε το Ιδαίον Άντρο και το κτηριακό συγκρότημα της Ζωμίνθου περισσότερα από 3.000 χρόνια, οφείλεται στη γνώση και στην οξυδέρκεια του Γιάννη Σακελλαράκη  και της Έφης Σαπουνά-Σακελλαράκη, η οποία με επιμονή και ακάματο πάθος επέβλεπε την μορφοποίηση του μέχρι τις τελευταίες μέρες των εργασιών του.

Η υλοποίηση του έργου, περιελάμβανε μελέτες, οικοδομικές, ηλεκτρολογικές και άλλες τεχνικές εργασίες αλλά κυρίως  την μουσειολογική  έκθεση,  έγινε χάρη στην ευγενική χορηγία της διοίκησης και των εργαζομένων του Καζίνου Λουτρακίου προς το Δήμο Ανωγείων γι αυτό το σκοπό.

Αυτή την γνωριμία μου την έκαναν  ο Γιάννης με την Έφη.

Η έκθεση περιλαμβάνει τρεις ενότητες:

·        Τα ιστορικά των ανασκαφών του Ιδαίου Άντρου και της Ζωμίνθου

·        Απεικονίσεις, αντίγραφα ευρήματα του Ιδαίου Άντρου

·        Απεικονίσεις, αντίγραφα ευρήματα της Ζωμίνθου

Ιδιαίτερη αξία έχει επίσης η ρεαλιστική αναπαράσταση μέσα στο χώρο του εργαστηρίου του κεραμέα που αποκαλύφθηκε στη Ζώμυνθο από το Γιάννη Σακελλαράκη.

Όλα τα ευρήματα που εκτίθενται ή απεικονίζονται στις αίθουσες του κέντρου πληροφόρησης αποτελούν,  πέρα από την αρχαιολογική και ιστορική αξία τους, πολύτιμη κληρονομία για την αρχαιολογική επιστήμη, την ιστορία της αρχαίας Κρήτης, τους Ανωγείανους και όλους τους επισκέπτες του ιερού βουνού.

Ταυτόχρονα όμως μαρτυρούν και μια αρχαιολογική διαδρομή 130 περίπου χρόνων πάνω στο Ψηλορείτη, από την πρώτη ανασκαφή του Φεντερίκο Άλμπχερ το 1885, τις  ανασκαφές  του Στέφανου Ξανθουδίδη  και του Σπυρίδωνα Μαρινάτου μέχρι τις μέρες μας.

Μαρτυρούν και αποκαλύπτουν ακόμη το επιστημονικό όραμα, τις αγωνίες, και το πνευματικό μόχθο, τριάντα και πλέον  χρόνων των παντοτινών φίλων των Ανωγείων του Γιάννη και της Έφης.

Τέλος μαρτυρούν πολύχρονη ευσυνείδητη εργασία εκατοντάδων ανώνυμων ανωγειανών και άλλων εργατών των ανασκαφών, δεκάδων αρχαιολόγων και άλλων επιστημόνων, τεχνικών και εξειδικευμένων τεχνιτών. Τους είμαστε ευγνώμονες.
Η σημερινή εκθεσιακή μορφή του κέντρου πληροφόρησης θα εμπλουτιστεί με την προσθήκη ψηφιακών απεικονίσεων, δια δραστικών εφαρμογών  και προβολές που θα τοποθετηθούν σε χώρους που έχουν προβλεφθεί, χωρίς καμία αλλαγή της έκθεσης.

Το σχετικό ψηφιακό πρόγραμμα του Δήμου Ανωγείων έχει εγκριθεί, έχει δημοπρατηθεί και η εγκατάσταση του αρχίζει τους αμέσως επόμενους μήνες, με εξασφαλισμένες πιστώσεις μέσω ΕΣΠΑ.

Η πολιτιστική αυτή δομή ονομάστηκε Κέντρο Αρχαιολογικής Πληροφόρησης του Ψηλορείτη και όχι αρχαιολογικό μουσείο γιατί οι αναγκαίες και προβλεπόμενες κτιριακές και λοιπές προδιαγραφές φύλαξης  και ασφάλειας που απαιτούνται, δεν μπορούσαν να υπάρξουν λόγω κυρίως της απουσίας φυλάκων από το Υπουργείο Πολιτισμού σε αυτό το πλούσιο σε αρχαιολογική αξία βουνό.

Αφήνουμε όμως μια ολοκληρωμένη μελέτη στον χώρο που εξασφαλίσαμε στην παλιά παιδική χαρά στο Μετόχι , το Πολιτιστικό Πάρκο Ανωγείων, το οποίο στο μέλλον θα μπορεί να φιλοξενήσει και το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ψηλορείτη.

Σήμερα Η χρησιμότητα του Κέντρου Πληροφόρησης είναι πολύπλευρη.

Μέσα στο γενικό σχεδιασμό μας για την ανάδειξη και ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών πλούτου για τους Ανωγειανούς ήταν και αξιοποίηση του Ιδαίου Άντρου και της Ζωμίνθου.

Για την Ζώμινθο μεριμνά η Έφη, όπου με εντατικούς ρυθμούς φέρνει στο φως ένα μεγαλειώδες κτιριακό συγκρότημα. Με την άδεια σας ……. Ανάκτορο αντάξιο των Μινωικών ανακτόρων της Κρήτης. Με καμία Κρατική χρηματοδότηση — με χρήματα που η ίδια εξασφαλίζει και τα διαθέτει στο ανασκαφικό της έργο.

Αλλά και στο Ιδαίο παρά τις δύσκολες για το Γιάννη μας και την σύντροφο της ζωής του, στιγμές που περνούσε …. Η Έφη βρήκε το απόθεμα ψυχής να ολοκληρώσει τον Γενικό  τόμο για το Ιδαίο Άντρο αλλά κυρίως το τρίτομο επιστημονικό έργο «Το Ιδαίον Άντρο – Ιερό και Μαντείο», το οποίο τεκμηριώνει  επιστημονικά σε Παγκόσμιο Επίπεδο την σπουδαιότητα του Ιερού σπηλαίου και την ταύτιση του με τον Μυθικό Δία.

Πρόσφατα όπως πλέον όλοι γνωρίζεται το Ιδαίο αποτελεί οργανωμένο και φωτισμένο αρχαιολογικό χώρο. Πέρυσι τους μήνες Ιούλιο Αύγουστο Σεπτέμβριο χωρίς καμία προβολή , χωρίς καμία οργανωμένη εκδρομή πέρασαν πάνω από 3.000 επισκέπτες. Φέτος Τουριστικά γραφεία άρχισαν να κάνουν οργανωμένες εκδρομές στο Ιδαίο Άντρο.

Το Κέντρο Αρχαιολογικής πληροφόρησης λοιπόν, είναι η ολοκλήρωση, η κατάληξη μιας αρχαιολογικής διαδρομής που ξεκινά από το Ιδαίον  Άντρο, το οροπέδιο της Νίδας, περνά από το ανάκτορο της Ζωμίνθου και καταλήγει εδώ. Το τρίπολο όπως το οραματιζόμασταν με τον Γιάννη και την Έφη.

Εδώ, οι επισκέπτες με  επιστημονική  τεκμηρίωση  θα αποκτήσουν και θα ολοκληρώσουν μια σοβαρή γνωριμία, μέσα από τα ευρήματα, τις πληροφοριακές απεικονίσεις, τις οπτικοακουστικές προβολές και τις ψηφιακές εγκαταστάσεις,   για την ιστορικότητα του Ψηλορείτη και των Ανωγείων.

Επιπλέον, η εκθεσιακή μορφή που παραδίδουμε σήμερα στο κοινό μαζί με τις ψηφιακές δράσεις και τις προβολές, είναι ένα πολύτιμο, σύγχρονο πολιτιστικό- εκπαιδευτικό εργαλείο με πολλαπλά οφέλη για την οικονομία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό όχι μόνο για τ’ Ανώγεια.

Για το σκοπό αυτό μπορεί να εκπονηθούν και να υλοποιηθούν ποικίλα πολιτιστικά-εκπαιδευτικά προγράμματα για ολόκληρο το Μινωικό Πολιτισμό, για το Ιδαίον Άντρο και τους πάμπολλους μύθους του, για την Ζώμινθο, για το περιβάλλον, για την αρραγή ιστορική συνέχεια της περιοχής μας και πολλά άλλα.

Αγαπητοί συγχωριανοί, κυρίες και κύριοι.

Το Κέντρο Αρχαιολογικής Πληροφόρησης ήταν ένα έργο σύνθετο που η υλοποίηση του συνάντησε πολλά προβλήματα. Για να φτάσουμε στη σημερινή μέρα χρειάστηκαν περισσότερο από τέσσερα χρόνια.

Τα προβλήματα που κάθε τόσο ξεπηδούσαν, τεχνικά, συντονισμού, επιλογής υλικών, οικονομικά, γραφειοκρατικά και άλλα, φαίνονται πολλές φορές αξεπέραστα.

Όλοι εργαστήκαμε υπό την καθοδήγηση και τον συντονισμό της Έφης Σαπουνά Σακελλαράκης της οποίας η εμπειρία και η γνώση για το στήσιμο αρχαιολογικών συλλογών είναι δεδομένη.

Θα ήθελα όμως να ευχαριστήσω επίσης τον εικαστικό καλλιτέχνη Μανόλη Αποστολάκη για την κατάθεση Ψυχής και γνώσης που προσέφερε για την εσωτερική αρχιτεκτονική διαμόρφωση του χώρου καθώς και για τις πρωτότυπες σχεδιαστικές παρεμβάσεις του.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω και να τονίσω την αφιλοκερδή συμβολή του σκηνοθέτη Λευτέρη Χαρωνίτη που είχε την ευθύνη της παραγωγής του έργου ως εντεταλμένος του Δημάρχου και η οποία υπήρξε καταλυτική για την αποπεράτωση του έργου.

Για την ολοκλήρωση του έργου εργάστηκαν πολλοί τεχνικοί και εργαζόμενοι, συντηρητές επιστήμονες από το επιτελείο της Έφης Σαπουνά- Σακελλαράκη και συνέδραμαν αποφασιστικά οι δυο αντιδήμαρχοι : Μανόλης Κοντογιάννης και Βασίλης Φασουλάς, η Οικονομική, η Τεχνική και οι άλλες υπηρεσίες του Δήμου.

Ασφαλώς η αξιοποίηση του έργου από την νέα δημοτική αρχή θα προσφέρει πολλά οφέλη στη κοινωνία των Ανωγείων και επειδή είμαι σίγουρος γι αυτό, το παραδίδω σήμερα με ιδιαίτερη χαρά…” κατέληξε στην ομιλία του καταχειροκροτούμενος ο κ.Κεφαλογιάννης.

Η ομιλία της Έφης Σαπουνά Σακελλαράκη

Συγκινημένη και με τρεμάμενη φωνή έκανε την ομιλία της η Έφη Σακελλαράκη που μίλησε για το όραμα του αρχαιολογικού κέντρου που έγινε πραγματικότητα,  αλλά και την τιμή που της έγινε με την ανακήρυξη της ως επίτιμη δημότη Ανωγείων. Μίλησε θερμά για τα Ανώγεια και τους συνεργάτες της. Αναλυτικά ανέφερε:

” Σήμερα είναι μια ωραία μέρα για όλους μας. Επιτέλους πραγματοποιήθηκε μια επιθυμία των Ανωγειανών αλλά και δική μας με το Γιάννη για τη δημιουργία ενός τοπικού Μουσείου στα Ανώγεια.

Ο χώρος που εγκαινιάζεται σήμερα δεν είναι ακριβώς ένα Μουσείο που να περιέχει τον πλούτο του Ιδαίου Άντρου ,με τις μεγάλες ασπίδες, τα τύμπανα, τα κύμβαλα, τα χρυσά, τα ασημένια, τα ελεφάντινα αντικείμενα, τα δαχτυλίδια, τα κεχριμπάρια που προέρχονται από τα αρχαία παζάρια της Ανατολής και της Αιγύπτου και που μόνο ένας Καβάφης θα τα περιέγραφε ποιητικά, αλλά και έργα βγαλμένα από τα καλύτερα εργαστήρια της Κρήτης και της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Τα έργα αυτά τέχνης βρίσκονται στο Μουσείο Ηρακλείου δυστυχώς ελάχιστα από αυτά εκτεθειμένα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αριστουργήματα της Ζωμίνθου: χάλκινα ειδώλια ,διπλοί πέλεκεις, χάντρες από ημιπολύτιμους λίθους ,περίτεχνες σφραγίδες, αγγεία καταλήγουν στο Μουσείο Ρεθύμνου, δυστυχώς όχι άδικα αφού η Πολιτεία δεν έχει φροντίσει για μόνιμους φύλακες.

Ευτυχώς έχουμε το ιερό σπήλαιο αντίστοιχο των Δελφών και της Ολυμπίας όπως δείχνουν τα ευρήματα και το Μινωικό παλάτι της Ζωμίνθου με τους ψηλούς τοίχους. Αυτούς δεν μπορούν να τους αλώσουν αν δεν παραδοθούν αλόγιστα στον τουρισμό.Και δεν εννοώ γενικά τον τουρισμό αλλά στη χυδαία μορφή του που βλέπουμε σε μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους ακόμη και στην Κνωσσό.

Άλλωστε στο Ιδαίο έρχονται κυρίως προσκυνητές  ακόμη και με τα πόδια.Και είναι χιλιάδες τους θερινούς μήνες που επισκέπτονται το χώρο  χωρίς να υπάρχει εισιτήριο. Αναρωτιέμαι γιατί. Δεν αναγνωρίζει το Υπουργείο Πολιτισμού ότι είναι ένας από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους; Δεν γνωρίζει ότι είναι μεγάλη οικονομική απώλεια;

Το Ιδαίο θα έπρεπε να κηρυχθεί από την UNESCO σαν ένα από τα σημαντικά μνημεία του κόσμου γιατί είναι ένα ιερό που διατηρείτε στην αρχική του μορφή, το σημαντικότερο ιερό της Κρήτης.

Το λεγόμενο Κέντρο Πληροφόρησης όπως ονομάζεται επίσημα το ”Μουσείο” δίνει μια εικόνα του πλούτου της περιοχής. Και θα ήταν ευχής έργο να το επισκέπτονται κυρίως τα νέα παιδιά. Οι επιγραφές κάτω από κάθε εύρημα σε δυο γλώσσες επιτρέπουν στον επισκέπτη να το περιηγηθεί χωρίς ξεναγό.

Σκοπός μας τώρα όλων μας θα πρέπει να είναι όχι η επιστροφή των παλιών  αλλά η παραμονή των νέων ευρημάτων με την προύπόθεση να υπάρχουν τρεις φύλακες στην περιοχή. Δεν ζητάμε πολλά από το Υπουργείο Πολιτισμού που δεν έχει δώσει μέχρι στιγμής πεντάρα! Όπως ξέρετε η ανασκαφή, η φύλαξη κτλ γίνεται με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Ψύχα που είμαι πρόεδρος .

Με ένα δυναμικό Περιφερειάρχη μια εξίσου δυνατή Υπουργό Τουρισμού  και Βουλευτές του Νομού δεν είναι ανέφικτη η πρόσληψη φυλάκων έστω και εποχιακών.

Πρέπει να ευχαριστήσω το Δήμο Ανωγείων και προσωπικά το Σωκράτη Κεφαλογιάννη  που με ενθουσιασμό, πάθος και εξαιρετικό ενδιαφέρον συμπαραστάθηκε όλα αυτά τα χρόνια σε κάθε βήμα της ανασκαφής και του κέντρου. Και δεν εννοώ μόνο την παραχώρηση δωματίων στην Εστία για τους συνεργάτες της ανασκαφής.

Δεν αμφιβάλλω ότι η νέα Δημοτική αρχή θα είναι επίσης πλάι μας για να μπορέσουμε να αναδείξουμε τους αρχαιολογικούς χώρους όπως τους αξίζει.

Για τη δημιουργία του κέντρου αυτού συνεργαστήκαμε με το εικαστικό Μανόλη Αποστολάκη, το Λευτέρη Χαρωνίτη,τους άξιους συνεργάτες Γιώργο Καλομοίρη ,Ελένη Χρηστάκη, Μύρων Νικάκη και από την Αθήνα με την Μυρτώ Κουκούλα. Και βέβαια δε μπορώ να μην αναφέρω τον Βασίλη Φασουλά εξαιρετικά υπεύθυνο,ι κανό και αεικίνητο που βρίσκεται παντού και λύνει κάθε πρόβλημα που προκύπτει.

Τελευταία άφησα τις ευχαριστίες μου για τη τιμή να γίνω επίτιμη δημότης Ανωγείων.

Ύψιστη τιμή αφού γίνομαι μέλος μιας κοινότητας που αγάπησα αρχικά από το Γιάννη αλλά λάτρεψα όσο έζησα εδώ.

Η ανασκαφή μας δίνει άπειρες χαρές.Όμως δε θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε τον αρχαίο κόσμο αν δεν βρισκόμασταν σε σχέση με τη σύγχρονη κοινωνία και το ιδιαίτερο περιβάλλον των Ανωγείων.

Ζώντας τόσα χρόνια εδώ διαπίστωσα ότι τα Ανώγεια με όλα τα καλά και τα κακά που διαθέτει κάθε τόπος είναι κατ’ εξοχήν ποιητικός χώρος .Δεν είναι μόνο ο Ψαραντώνης, ο Καλαθάς, οΛουδοβίκος, ο Γιαλάυτης μεγάλοι ποιητές και δημιουργοί αλλά ποιητές είναι εν δυνάμει όλοι οι Ανωγειανοί. Στην ανασκαφή έχουμε και τον προσωπικό μας βάρδο το Γιάγκο Χαιρέτη. Πως να εξηγήσω την ευκολία να πλέκουν στίχους στην ανασκαφή, την ετοιμολογία τους… Είμαι ευτυχής λοιπόν που δένομαι με αυτό τον ποιητικό χώρο και εξαιρετικά περήφανη που με δεχθήκατε στο δυναμικό σας χώρο. Σας ευχαριστώ.

Η ολοκλήρωση με τον Ψαραντώνη

Ιδανικότερος τρόπος για να ολοκληρωθεί  η σημερινή εκδήλωση ήταν η μουσική του Ψαραντώνη ενός από τους μεγαλύτερους μύστες της Ελληνικής μουσικής.Ο Ψαραντώνης, με λαούτα δίπλα του τον Γιάγκο Χαιρέτη και τον Βασίλη Ξυλούρη ήταν στο πρόγραμμα να κλείσει την εκδήλωση με τρία τραγούδια αλλά τελικά έπαιξε πέραν της μιας ώρας απογειώνοντας τον κόσμο στον μαγικό κόσμο της μουσικής και του χορού.

Μάλιστα έπαιξε με τέτοιο πάθος που ανάγκασε και την ίδια την Έφη να σηκωθεί και μαζί με τον Γιαλαύτη να σύρουν τον χορό. Αφιέρωσε τραγούδια και στον αείμνηστο Γιάννη Σακελλαράκη που ”του άρεσαν πολύ να τα παίζω στη Νίδα” όπως είπε ο Ψαραντώνης. Ο πάντα ετοιμόλογος Αριστείδης Χαιρέτης ”σκάρωσε” μια μαντινάδα της στιγμής, εξαιρετικά αφιερωμένη στον Ψαραντώνη αλλά και στον μεγάλο απόντα της σημερινής εκδήλωσης τον Γιάννη Σακελλαράκη:

”Εσείς που είστε στσι ουρανούς  στη γης να κατεβείτε,

στα Ανώγεια μιαν επίσκεψη η το Θεό να δείτε…”.