Την ανάσυρση του θέματος των γερμανικών αποζημιώσεων στην πολιτική επικαιρότητα επιχειρεί η Πανελλήνια Ενωση Δικηγόρων για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις (ΠΕΔ), η οποία επαναδραστηριοποιείται και συλλέγει στοιχεία που θα ενισχύσουν την προσπάθεια της.

Με έργο που μετρά συνολικά περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, από το 1955 ως και το 1998, η ΠΕΔ επικεντρώνεται πλέον στη συγκέντρωση αγωγών, και των σχετικών αποφάσεων που έχουν εκδοθεί, προσβλέποντας όχι μόνον στην προώθηση του σχετικού υλικού προς την κυβέρνηση, αλλά και στην έκδοση βιβλίου.

«Σημαντικό, διαπραγματευτικό και όχι μόνον, επιχείρημα θα αποτελέσει στα χέρια της ελληνικής διπλωματικής αντιπροσωπείας, στο πλαίσιο των διμερών ελληνογερμανικών διαπραγματεύσεων, ο κατά το δυνατόν ακριβής αριθμός των αγωγών αποζημιώσεως ελλήνων πολιτών κατά του γερμανικού δημοσίου που έχουν εγερθεί ενώπιον των απανταχού της χώρας ελληνικών δικαστηρίων», τονίζουν οι δικηγόροι – μέλη της επιστημονικής επιτροπής της ΠΕΔ. «Σε κάθε περίπτωση, σταθερή θα είναι η επιστημονική – ενημερωτική παρουσία προς τα επίσημα όργανα του ελληνικού κράτους, όπως η Τράπεζα της Ελλάδος και η Νομική Υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών, σε σχέση με το ενδεχόμενο, τις δυνατότητες και τη νομική τεκμηρίωση της σφόδρα πιθανολογούμενης προσφυγής του ελληνικού κράτους κατά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας».

Οι ίδιοι βασίζουν τις εκτιμήσεις τους περί διμερών διαπραγματεύσεων, ακόμη και προσφυγής της Ελλάδας, στην ανακίνηση εκ νέου του ζητήματος μετά την απόφαση της Χάγης, τον Φεβρουάριο του 2012, και τη συμφωνία σε διαπαραταξιακό επίπεδο για τη δρομολόγησή του από τις αρμόδιες Επιτροπές της Βουλής, Εξωτερικών, Αμυνας, Δικαιοσύνης και Οικονομικών.

«Οι επιτροπές της Βουλής που συνεδρίασαν στις 20 και 28 Μαρτίου 2012, κατέληξαν στο σαφές πόρισμα ότι οφείλει η ελληνική κυβέρνηση που θα αναδειχθεί (σσ: η σημερινή) να προβεί στην άμεση έναρξη διμερών διπλωματικών διαπραγματεύσεων με τη Γερμανία, προκειμένου να ρυθμιστούν με διμερείς συμβάσεις τα επιμέρους ζητήματα των γερμανικών πολεμικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων, με ταυτόχρονη απειλή για προσφυγή της Ελλάδας, τόσο ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, όσο και ενώπιον του προβλεπόμενου από τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1953 ad hoc Διαιτητικού Δικαστηρίου», σημειώνουν χαρακτηριστικά, διατυπώνοντας την προσδοκία ότι η Ελλάδα θα έχει σημαντικούς συμμάχους και άλλα κράτη, με ανάλογα, ανοιχτά, ζητήματα πολεμικών επανορθώσεων από εγκλήματα πολέμου που τέλεσαν δυνάμεις του Αξονα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Από tovima.gr

Της Ιωάννας  Μπισκιτζή

λέκτορας κλασικής φιλολογίας 

Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Ευρώπη είχε διαιρεθεί σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα, την  Entente( Αντάντ) και τις Κεντρικές Δυνάμεις, τα οποία με μηχανορραφίες σε διπλωματικό επίπεδο επιχειρούσαν να προσελκύσουν τις ανένταχτες χώρες. Στην Ελλάδα την Entente υποστήριζε ο Ελ. Βενιζέλος ενώ τις Κεντρικές Δυνάμεις  υποστήριζε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος( που ανήλθε στο θρόνο μετά τη δολοφονία του Γεωργίου).

Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου(Ιούλιος 1914) η Ελλάδα τήρησε ουδέτερη στάση. Ο Βενιζέλος  θεωρούσε απαραίτητη την πολεμική εμπλοκή της χώρας στο πλευρό της Entente, ενώ ο βασιλιάς υποστήριζε τον ουδέτερο ρόλο της Ελλάδας.Η διαμάχη κορυφώθηκε με την παραίτηση του Βενιζέλου.Ακολούθησε η νίκη του στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 1915.Τον Οκτώβριο του ιδίου έτους, ο Βενιζέλος υποχρεώθηκει από τον βασιλιά σε νέα παραίτηση, επειδή ως πρωθυπουργός είχε δεχτεί την αποβίβαση στρατευμάτων της Entente στη Θεσσαλονίκη για να συντρέξουν τη Σερβία.Στις βουλευτικές εκλογές της 19ης Δεκεμβρίου του 1915 οι βενιζελικοί απήχαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την παράνομη διάλυση της Βουλής.Φιλογερμανικά κόμματα ανήλθαν στην εξουσία τα οποία άρχισαν διαπραγματεύσεις με τη Γερμανία.Οι βενιζελικοί σχημάτισαν μια στρατιωτική ένωση, κήρυξαν επανάσταση και εγκατέστησαν προσωρινή κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη.Ο ”εθνικός διχασμός” έφτασε στο αποκορύφωμά του.

Ο Κωνσταντίνος εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Τον αντικατέστησε ο Αλέξανδρος(Ιούνιος 1917).Ο Βενιζέλος έφθασε στην Αθήνα και πήρε την εξουσία με τη βοήθεια των συμμαχικών στρατευμάτων.Η Ελλάδα πήρε μέρος στη μεγάλη βαλκανική επίθεση της 15ης Σεπτεμβρίου 1918, στο πλευρό των Συμμάχων.Στις 10 Αυγούστου του 1920 επισημοποιήθηκε η λήξη του πολέμου(είχε προηγηθεί αίτηση ανακωχής από τη Γερμανία) με τη Συνθήκη των Σεβρών.Με αυτή τη Συνθήκη παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα η δυτική και ανατολική Θράκη μαζί με τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο ενώ επικυρώθηκε η κυριαρχία στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου τα οποία η χώρα μας ήδη κατείχε από το 1913.Η Σμύρνη και ένα μεγάλο κομμάτι της υπάγονταν σε ελληνική διοίκηση ενώ ήταν σαφής η πρόθεση προσάρτησής τους στην Ελλάδα.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία όμως απέρριπτε την Συνθήκη των Σεβρών και έτσι η ελληνική διοίκηση της Σμύρνης βρισκόταν συνεχώς απέναντι σε μια εχθρική τουρκική πλειοψηφία.Στις βουλευτικές εκλογές του 1920 οι βενιζελικοί προέταξαν τη συνέχιση των επιχειρήσεων στη Σμύρνη, όπου από τον Μάιο του 1919 βρίσκονταν ελληνικά στρατεύματα, με στόχο τη ”Μείζονα Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών”(Μεγάλη Ιδέα).Οι φιλομοναρχικοί από την άλλη, προέταξαν την απαίτηση για εγκάταλειψη των επιχειρήσεων και την επίτευξη της ειρήνης.Μετά τη νίκη τους όμως συνέχισαν τον πόλεμο,παρά τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις για το αντίθετο και μάλιστα χωρίς τη βοήθεια των συμμάχων στην Entente, οι οποίοι με πρόσχημα την επαναφορά του γερμανόφιλου βασιλιά Κωνσταντίνου στο θρόνο,διέκοψαν τη χορήγηση δανείων που είχαν υποσχεθεί στο Βενιζέλο και εγκατέλειψαν την Ελλάδα.

Παρά τις αρχικές του επιτυχίες, ο ελληνικός στρατός ηττήθηκε στη πιο σημαντική μάχη, τη μάχη του Σαγγάριου, τον Αύγουστο του 1922, άρχισε σταδιακά να υποχωρεί, να διασπάται και στο τέλος να τρέπεται σε φυγή.Ο τουρκικός στρατός τότε, μπήκε στη Σμύρνη μέσα σε κλίμα πανικού και τρομοκρατίας και την πυρπόλησε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1922.Ο πόλεμος έλαβε τέλος, με την ανακωχή που υπογράφτηκε στα Μουδανιά στις 11 Οκτωβρίου του 1922 και αργότερα με τη Συνθήκη της Λωζάννης στις 24 Ιουλίου του 1923, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα εγκατέλειπε οριστικά τη Μικρά Ασία, ο ποταμός Έβρος θα αποτελούσε στο εξής το σύνορο των δύο χωρών, τα Δωδεκάνησα περέμεναν σε ιταλική κυριαρχία(προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα το 1947),η Ίμβρος και η Τένεδος θα ανήκαν στην Τουρκία και η Ελλάδα τέλος ήταν υποχρεωμένη να αποστρατικοποιήσει πλήρως τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.Η κυριότερη όμως συνέπεια της συνθήκης ήταν η ανταλλαγή των πληθυσμών, η οποία υποχρέωσε 1,3 περίπου εκατ. Έλληνες τηςΜικράς Ασίας να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα.

Οι συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής ήταν δραματικές.Βενιζελικοί αξιωματικοί με αρχηγό τον συνταγματάρχη Πλαστήρα υποκίνησαν επανάσταση και σχηματίσθηκε νέα κυβέρνηση υπό τον Σωτ. Κροκιδά.Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο οποίος θεωρήθηκε υπεύθυνος της καταστροφής, παραιτήθηκε, αντικαταστάθηκε από το γιό του Γεώργιο Β’ και εγκατέλειψε τη χώρα(πέθανε στο Παλέρμο λίγο αργότερα).Οι βενιζελικοί παρέπεμψαν σε στρατοδικείο ως υπεύθυνους για τη στρατιωτική συντριβή στη Μικρά Ασία οκτώ κατηγορούμενους με την κατηγορία της ”εσχάτης προδοσίας”.Στις 15 Νοεμβρίου του 1922 το δικαστήριο καταδίκασε σε θάνατο έξι από αυτούς, μεταξύ των οποίων τον πρώην πρωθυπουργό Δ.Γούναρη και τον αρχηγό του στρατού Γ.Χατζηανέστη.Παρά τις πιέσεις για το αντίθετο από ξένες κυβερνήσεις, η ποινή εκτελέστηκε.

Ο Βενιζέλος εκτιμώντας ότι το έργο της συμφιλίωσης θα ήταν μακροχρόνιο και ότι ο ίδιος δεν ήταν δυνατό να το πραγματοποιήσει και μην επιθυμώντας να γίνει  σημαία ενός εσαεί διχασμού,  επέλεξε να αποσυρθεί και να συμβουλεύει όποτε μπορούσε τους Ελληνες από το εξωτερικό.Οι μελετητές του Ελευθέριου Βενιζέλου θα συμφωνήσουν ότι ενήργησε πάντα έγκαιρα και  αριστοτεχνικά στην προσπάθειά του να κατακτήσει το εφικτό για τη χώρα, την οποία ουδέποτε έπαψε να αγαπά και να υπηρετεί μέχρι τέλους.

Πηγές: α)Θάνος Βερέμης & Γιάννης Κολιόπουλος,” Ελλάς, η σύγχρονη συνέχεια. Από το 1821 μέχρι σήμερα”, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 2006

β)Χρήστος Χατζηιωσήφ (επιμ.), “Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα”, 5 τόμοι, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2002-2006.

γ)Γ. Μαργαρίτης, Σπ. Μαρκέτος, Κ. Μαυρέας, Ν. Ροτζώκος, “Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία”,τ. Γ’, εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα, 1999