Συνέντευξη στην ΑΝΩΓΗ και τον Γιώργη Μπαγκέρη 

Λειτουργεί στα Ανώγεια εδώ και 26 χρόνια και αποτελεί πλέον ένα από τα τρία μόνο εργαστήρια φυσητού γυαλιού που υπάρχουν σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ο Μάριος Χαλκιαδάκης και η σύζυγος του Νατάσα Παπαδογαμβράκη ήρθαν στα Ανώγεια μέσω ενός προγράμματος LEADER του ΑΚΟΜΜ και τη διορατικότητα του Γεωργίου Κλάδου, άνοιξαν στο Μετόχι το φημισμένο μέχρι σήμερα “TARRHA GLASS” και από το 1994 μαγεύουν με τις μοναδικές δημιουργίες τους πάνω στο φυσητό γυαλί και το κρύσταλλο.

Τρεις δεκαετίες σχεδόν μετά, ως αυθεντικοί πλέον και με τη βούλα Ανωγειανοί, με τα δυο παιδιά τους να έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει εδώ, ανοίγουν στην ΑΝΩΓΗ τις πόρτες του εργαστηρίου τους στο Μετόχι στον θαυμαστό κόσμο του γυαλιού και των τεχνικών που το διαμορφώνουν. Ο Μάριος Χαλκιαδάκης μας μιλάει για τις σπουδές τους στη Σουηδία, τον ερχομό τους στα Ανώγεια που από προσωρινός φαίνεται να γίνεται μόνιμος, αλλά και για τα προϊόντα που παράγουν, μοναδικά στο είδος τους για όσους  θελήσουν να τα αγοράσουν. Παράλληλα μας μιλάει για τις σχέσεις αγάπης του πλέον με τα Ανώγεια, την κοπιαστική εργασία αλλά και την ευχαρίστηση όταν ολοκληρώνει ένα δημιούργημα από φυσητό γυαλί. Τέλος μας αναφέρει τις δύσκολες εβδομάδες που διανύουμε όλοι λόγω της πανδημίας του κορονοΪού και τι περιμένει από την Κυβέρνηση αλλά και τον κάθε Έλληνα ξεχωριστά που οφείλει να στηρίζει τα προϊόντα του τόπου του.

Ολόκληρη η συνέντευξη του Μάριου Χαλκιαδάκη στην ΑΝΩΓΗ:

Μάριος Χαλκιαδάκης και Νατάσα Παπαδογαβράκη

Γεννήθηκα στο Ηράκλειο Κρήτης. Τελείωσα το Λύκειο στο Ηράκλειο.Έκανα διάφορες εργασίες πρόχειρες πριν και μετά τη στρατιωτική μου θητεία. Μια από αυτές τις δουλειές ήταν και στο δημόσιο. Επειδή από παλιά ασχολούμουν με την ξυλογλυπτική δούλεψα στο Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής του Ηρακλείου για δυο χρόνια. Μετά δήλωσα παραίτηση, έφυγα και το 1988  πήγα στη Σουηδία στη σχολή του Orrefors να σπουδάσω φυσητό γυαλί. Σπούδασα εκεί δυο χρόνια και το 1991 πήγα στην Αγγλία να σπουδάσω τρισδιάστατο design με ειδικότητα το γυαλί πάντα, για να έχουμε δικές μας ιδέες τι να φτιάχνουμε καθώς από τεχνική ήξερα στη Σουηδία απλά δεν ήξερα σχέδιο.Τις σπουδές στην Αγγλία τις τελείωσα το 1994.

Όλα αυτά έγιναν μαζί με τη σύζυγο μου τη  Νατάσα Παπαδογαμβράκη . Μαζί ήμασταν στη Σουηδία στη Σχολή και αργότερα πάλι μαζί στο κολέγιο στην Αγγλία και τέλος μαζί ήρθαμε στα Ανώγεια το 1994 για να στήσουμε το εργαστήριο μας. Είχαμε γνωριστεί όταν δουλεύαμε και οι δυο στο αεροδρόμιο στο Ηράκλειο, νεαροί και μετά όλη η πορεία μας σε σπουδές και εργαστήριο είναι κοινή.

Πως προέκυψαν τα Ανώγεια.-Η διορατικότητα του Γεωργίου Κλάδου

Όταν γύρισα από την Αγγλία τον Ιούνιο του 1994, είχα μάθει για τα προγράμματα τότε τα LEADER που διαχειριζόταν  εδώ το ΑΚΟΜΜ-Ψηλορείτης και είχα κάνει ήδη αίτηση από την Αγγλία στον Γιώργο τον Κλάδο που ήταν πρόεδρος του ΑΚΟΜΜ. Γιατί η δουλειά αυτή ήθελε τότε πολλά χρήματα, ήθελε φούρνους από το εξωτερικό και άλλα, τίποτα από αυτά που χρειαζόμασταν δεν υπήρχε τότε στην Ελλάδα.Έπρεπε όλα να έρθουν απέξω και ήταν πάρα πολύ ακριβά. Σκέφτηκα λοιπόν τη λύση να επιδοτηθούμε, να μπούμε στο πρόγραμμα LEADER. Όταν είδε ο Κλάδος την αίτηση αλλά και μετά που κατέβηκα στα Ανώγεια το Πάσχα του 1994 και τον είδα, μιλήσαμε και έδειξε μεγάλη θέληση να με βοηθήσει και μάλιστα μου πρότεινε να στήσουμε το εργαστήριο εδώ στα Ανώγεια και όχι κάπου αλλού. Εγώ έψαχνα τότε από τη πλευρά του χωριού Γωνιές για να είμαστε στη Νομαρχία Ηρακλείου τουλάχιστον που ήταν πιο κοντά από ότι στο Ρέθυμνο.

Ο Κλάδος όμως με έπεισε να έρθω στα Ανώγεια και μου βρήκε και τον χώρο στο Μετόχι ο οποίος ήταν κλειστός 12 χρόνια,οι ιδιοκτήτες τότε για δικούς τους λόγους δεν νοίκιαζαν το χώρο.Αλλά μπήκε στη μέση ο Κλάδος και μου τον έδωσαν!Μπήκαμε λοιπόν στο πρόγραμμα και ξεκινήσαμε. Η προϋπόθεση ήταν να μείνουμε πέντε χρόνια το λιγότερο στα Ανώγεια.

Θυμάμαι κάναμε τα εγκαίνια τον Απρίλιο του  1995 και ήρθε στην τελετή ο Γιώργης Κλάδος.Θυμάμαι ότι δήλωνε πάρα πολύ ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα. Ο ίδιος έλεγε ότι το περίμενε πιο απλό και όταν είδε τους φούρνους, τα εργαλεία, αλλά και επιδείξεις που έκανα πάνω στο φυσητό γυαλί είχε εντυπωσιαστεί πολύ.Ήταν ένας διορατικός άνθρωπος που μας βοήθησε πολύ αλλά γενικά η προσφορά του στα Ανώγεια σε πολλούς τομείς ήταν πολύ μεγάλη.Πάντως πρέπει να πω ότι όλοι οι δήμαρχοι που πέρασαν αυτά τα 25 χρόνια μας βοήθησαν σε κάθε ανάγκη που τυχόν προέκυπτε, έχουμε και εγώ και η Νατάσα μια άψογη συνεργασία με όλους τους τοπικούς άρχοντες όλα αυτά τα 25 χρόνια.Όπως φυσικά και με το ΑΚΟΜΜ που μέχρι και σήμερα μας βοηθάει αποφασιστικά.

Τα πέντε χρόνια στα Ανώγεια έγιναν 25!

Όχι πραγματικά τότε δεν το περίμενα με τίποτα! Βαδίζουμε ήδη στον 26ο χρόνο μας στα Ανώγεια! Αλλά μας βόλεψε τόσο πολύ σαν τόπος, σαν κλίμα, σαν κοινωνία, σαν τοποθεσία, τα πάντα πραγματικά ήταν πλεονεκτήματα για την εργασία μας. Γιατί όταν εμείς για παράδειγμα το χειμώνα δουλεύουμε πολύ για να ετοιμάσουμε τις παραγγελίες των καταστημάτων δεν θέλαμε κόσμο πολύ κάτι που συνέβαινε στα Ανώγεια και μας βόλευε. Το καλοκαίρι που έχει πολύ δουλειά σαν παραγωγή τα Ανώγεια πάλι έχουν τον τουρισμό και δούλευε το μαγαζί. Οπότε οι συνθήκες ήταν ιδανικές και η πενταετία επεκτάθηκε μέχρι σήμερα!

Η σκέψη φυγής το 2003!

Το 2003 σκεφτήκαμε με την Νατάσα να φύγουμε να πω την αλήθεια, όχι για κανένα άλλο λόγο αλλά για να φτιάξουμε έναν δικό μας χώρο και εργαστήριο στο Ηράκλειο. Έχει μια έκταση η Νατάσα στο χωριό Κουνάβοι και το είχαμε σκεφτεί τότε. Είχαμε κάνει τα πάντα και τα σχέδια, είχαμε μπει και σε πρόγραμμα της Αναπτυξιακής του Ηρακλείου, αλλά δεν παίρναμε άδεια λειτουργίας γιατί υπήρχε ένα σχέδιο χωροταξίας και περιβάλλοντος τότε της Βάσως Παπανδρέου που απαγόρευε όλες τις μεταποιητικές επενδύσεις. Δεν μετάνιωσα που δεν έφυγα τότε, ούτε εγώ ούτε η Νατάσα.

Η ονομασία TARRHA GLASS

Το TARRHA είναι το όνομα της αρχαίας τοποθεσίας Τάρρα που είναι η Αγία Ρουμέλη σήμερα.Ή Τάρρα ήταν περίπου στα 400 πχ που ήταν μια Πολιτεία με δικό της νόμισμα, είχε το Ιερό του Ταρραίου Απόλλωνα που βρίσκεται ακόμα στο φαράγγι της Σαμαριάς. Η προφορά του TARRHA όπου δεν προφέρεται το αγγλικό γράμμα  h θυμίζει και την μακρόσυρτη προφορά των Ανωγειανών και Σφακιανών με το μακρόσυρτο ρο!

Εκεί μάλιστα στις ανασκαφές που έγιναν έχει βρεθεί και το μοναδικό εργαστήριο φυσητού γυαλιού στην Ελλάδα. Έχει βρεθεί ο φούρνος, τα εργαλεία, τα πάντα, ακόμα και έργα με φυσητό γυαλί που είχαν κάνει.Στο Μουσείο των Χανίων η αρχαία Τάρρα έχει δικό της εκθετήριο όπου μπορεί κάποιος να τα δει όλα αυτά.

Η διαδικασία για να γίνει ένα αντικείμενο από φυσητό γυαλί.

Το μείγμα γυαλιού που έχουμε εμείς είναι πάρα πολύ δύσκολο, έχει μέσα τριάντα χημικά στοιχεία. Είναι δύσκολο να το φτιάξουμε ειδικά σε πολύ μικρές ποσότητες. Σε μεγάλες γίνεται πιο εύκολα αλλά εμείς που χρησιμοποιούμε περίπου δυο τόνους το χρόνο, είναι και δύσκολο και ακριβό για να βρεις όλα αυτά τα υλικά.

Το μείγμα το φέρνουμε έτοιμο από τη Σουηδία.Το λιώνουμε στον δικό μας φούρνο στους 1260 βαθμούς! Καθ όλη τη διάρκεια της νύχτας λιώνουμε το γυαλί με το φούρνο να ανάβει συνέχεια και το πρωί με το κομπιούτερ κατεβαίνει η θερμοκρασία στους 1150 βαθμούς που είναι η θερμοκρασία που το δουλεύουμε και το επεξεργαζόμαστε. Κάθε ποτήρι, κάθε αντικείμενο μετά χρειαζόμαστε περίπου 15 με 20 λεπτά για να το φτιάξουμε. Αν κάνουμε μεγαλύτερα αντικείμενα μπορεί η διαδικασία να μας πάρει μέχρι και 45 λεπτά μέχρι να ολοκληρωθεί.

Πάντα δουλεύουμε βάσει σχεδίου. Έχουμε ετοιμάσει από πριν τα σχέδια μας. Κάνουμε φυσικά και κάποιους πειραματισμούς ανά διαστήματα, αλλά όταν ξεκινάμε την παραγωγή ξέρουμε ακριβώς το σχέδιο και τι θέλουμε να κάνουμε.

Επίσης μας βολεύουν πολύ οι καιρικές συνθήκες στα Ανώγεια.Το κρύο των Ανωγείων είναι ιδανικό όταν δουλεύεις ανάμεσα σε τρεις φούρνους με τόσο μεγάλες θερμοκρασίες! Εγώ πρώτο έμαθα το γυαλί μέσα στα χιόνια στη Σουηδία, βγαίναμε με το κοντομάνικο στους -20 βαθμούς τότε να πάρουμε λίγο αέρα μετά την εργασία μας. Έχω λοιπόν συνδυάσει στο μυαλό μου αυτή τη σχέση γυαλί-χιόνι, οπότε όλο αυτό στα Ανώγεια μου αρέσει πάρα πολύ γιατί είναι ακριβώς αυτό που έζησα και στη Σουηδία.

Πόσα εργαστήρια φυσητού γυαλιού υπάρχουν στην Ελλάδα;

Παλιά ήταν πέντε με έξι. Τώρα ξέρω εκτός από εμάς υπάρχει ένας που δουλεύει στην Αγία Γαλήνη, ο Χαριτάκης. Υπάρχει και ένα στην Αθήνα αλλά αυτοί φτιάχνουν μόνο καντήλια. Υπήρχε ένας στην Επανωμή στη Θεσσαλονίκη αλλά έκλεισε.

Οπότε σήμερα τρία μόνο εργαστήρια υπάρχουν στην Ελλάδα, το δικό μας, στην Αγία Γαλήνη και στην Αθήνα.Είμαστε πάντως οι μοναδικοί στην Ελλάδα που δουλεύουμε πάνω στο κρύσταλλο καθώς έχουμε σπουδάσει αυτή την τεχνική με τη Νατάσα

Με ποιους τρόπους πουλάει τα προϊόντα που παράγει:

Πριν την κρίση, δηλαδή περίπου μέχρι το 2009 δίναμε προϊόντα σε 45 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα! Πηγαίναμε δυο φορές το χρόνο, Ιανουάριο και Σεπτέμβριο σε εκθέσεις στην Αθήνα, στήναμε το περίπτερο μας, παίρναμε τις παραγγελίες και γυρίζαμε στα Ανώγεια και αρχίζαμε να δουλεύουμε πάνω στις παραγγελίες. Παραδίδαμε μετά το ένα τρίτο περίπου το Πάσχα και τα δυο τρίτα στα καλοκαιρινά μαγαζιά σε νησιά για την τουριστική περίοδο. Τον Σεπτέμβριο είχαμε τις παραγγελίες για τα χειμερινά καταστήματα και τις γιορτές των Χριστουγέννων.Έτσι δουλεύαμε μέχρι το 2009.

Μετά την κρίση όμως πολλά μαγαζιά έκλεισαν και σταμάτησε όλο αυτό. Κάναμε μερικές προσπάθειες ξανά με τις εκθέσεις που είναι βέβαια πανάκριβες για να στήσεις ένα περίπτερο.Σταματήσαμε να πηγαίνουμε στις εκθέσεις καθώς οι παραγγελίες δεν ήταν πια τόσο πολλές ώστε να αντέξουμε οικονομικά να το κάνουμε.Δειγματίζαμε μόνοι μας σε πελάτες. Φαντάσου ότι μέχρι το 2015 είχαν μείνει μόνο τα μαγαζιά που ήταν ιδιόκτητα, όσοι ήταν με ενοίκιο έκλεισαν.

Από το 2015 και μετά αρχίσαμε να δουλεύουμε πάρα πολύ μέσω ίντερνετ, πουλάμε μέσω ίντερνετ και σε παλιούς πελάτες, και έχουμε “γυρίσει” περισσότερο το εργαστήριο στα Ανώγεια σαν τουριστικό, δουλεύει 12 ώρες συνεχόμενες ανοιχτό, όπως το καλοκαίρι που μας πέρασε, παλιά δεν το κάναμε αυτό, αλλά οι συνθήκες πλέον το επιβάλλουν.

Υπάρχει έντονος τουρισμός στα Ανώγεια και με Έλληνες και με ξένους. Σταματάνε συχνά στο εργαστήριο μας καθώς είμαστε σε όλους τους τουριστικούς καταλόγους, αλλά και στην google. Έρχεται κόσμος, τα Ανώγεια διαθέτουν ισχυρή βάση τουρισμού.

Στο ίντερνετ να φανταστείς έχουμε ενεργή σελίδα από το 1996 (σ.σ tarrhaglass.gr). Παλαιότερα ήταν η διεύθυνση com το αλλάξαμε σε gr για να δείξουμε πιο εμφανώς ότι είναι ένα καθαρά ελληνικό προϊόν.Επικοινωνούμε και με τους πελάτες και μέσω σελίδας στο Facebook, με νέους πελάτες αλλά και με παλιούς που θέλουν να αντικαταστήσουν κάτι ή να διορθώσουν μια ζημιά που έγινε, οτιδήποτε.

Επίσης το τηλέφωνο μας αν θέλει κάποιος να επικοινωνήσει είναι το 28340-31357. Υπάρχει επικοινωνία συνεχής με τους πελάτες σε πιο προσωπικό επίπεδο πια.

Ποια αντικείμενα αρέσουν περισσότερο και αγοράζει ο κόσμος;

Η ιδιαιτερότητα που έχεις με το φυσητό γυαλί είναι ότι έχεις ένα αντικείμενο το οποίο είναι μοναδικό.Χρησιμοποιείς για παράδειγμα ένα ποτήρι να πιεις το κρασί ή τη ρακί σου, με ένα ποτήρι μοναδικό που δεν είναι μαζικής παραγωγής.Το φτιάχνουμε και είναι μοναδικό. Και ποτέ δεν είναι το ένα ίδιο με το άλλο καθώς δεν έχουμε καλούπια.Όπως το σετ της ρακής που είναι το “ψωμοτύρι” μας καθώς αυτό πουλάμε περισσότερο, είναι σχεδιασμένο με τις πέτρες του Ψηλορείτη. Και το φτιάχνουμε μέσα στις πέτρες του Ψηλορείτη.Γενικά αρέσει πολύ όλη αυτή η σειρά που την έχουμε ονομάσει “Πέτρινα είδωλα”.

Η σχέση 26 ετών με τα Ανώγεια

Εγώ και η Νατάσα είμαστε πλέον και θεωρούμαστε  Ανωγειανοί. Όπως και τα δυο παιδιά μας που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ. 

Τίποτα δε θα άλλαζα στα Ανώγεια ακόμα και αν μπορούσα! Όλες οι κοινωνίες έχουν ελαττώματα  και προβλήματα αλλά το συντριπτικό κομμάτι εδώ είναι πάρα πολύ καλό. Οπότε δε θα το άλλαζα. Και η συμπεριφορά των ανθρώπων στους ξένους εδώ στα Ανώγεια είναι πάρα πολύ καλή. Μας συμπεριφέρθηκαν άψογα από την πρώτη ημέρα μας εδώ.Τόσα χρόνια ούτε μας έχει πειράξει κανείς, αλλά ούτε και έχουμε πειράξει κανέναν. Έχω πολλούς φίλους εδώ, έχουμε και συγγενικούς δεσμούς με συντεκνιές κτλ, τα Ανώγεια είναι η ζωή μας πλέον.

Η καλύτερη αλλά και η χειρότερη στιγμή του στα Ανώγεια:

Μακράν η χειρότερη στιγμή ήταν πριν τρία χρόνια, το 2017 με τον θάνατο του νεαρού κτηνοτρόφου στον Ψηλορείτη. Είχαμε όλοι συγκλονιστεί τότε. Υπήρξαν πολλές κινδυνολογίες τότε που μας είχαν ανησυχήσει αλλά ευτυχώς στο χωριό επικράτησε η λογική και μέσω του διαλόγου λύθηκε οριστικά αυτό το πολύ σοβαρό ζήτημα.

Η καλύτερη στιγμή Γιώργη, είναι όλες οι υπόλοιπες ημέρες! Όταν ξυπνάς το πρωί και βλέπεις το βουνό απέναντι με τα πρόβατα, να δουλεύεις έχοντας στο μάτι σου τη φύση, δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο.

Οι παρέες στο εργαστήριο και το οφτό κρέας ψημένο στο φούρνο του φυσητού γυαλιού!

Βεβαίως και έχουμε κάνει παρέες με ψήσιμο κρέατος στο φούρνο. Σε πληροφορώ ότι το ψήσιμο αυτό είναι ιδανικό.Με τα ξύλα όσο και να προσέξεις το κρέας θα πάρει ελάχιστη κάπνα μεν αλλά θα πάρει.Στο φούρνο εδώ το δικό μου που είναι με γκάζι, επειδή είναι πιο μακριά και έχει μεγάλη θερμοκρασία ψήνεται το κρέας μόνο με τη θερμότητα από το καμίνι. Οπότε μένει καθαρά η γεύση του κρέατος, δεν καπνίζεται καθόλου. Κάνουμε παρέες και με τους ανωγειανούς φίλους αλλά και με τους υπόλοιπους. Είμαι και σε κάποιους συλλόγους καθώς αγαπώ πολύ τα κλασσικά αυτοκίνητα και τις μηχανές και κόβουμε συχνά τις πίτες μας εδώ. Είναι η Λέσχη Κλασσικών Οχημάτων(ΛΕΚΟ Ηρακλείου) στην οποία είμαι και αντιπρόεδρος. Όσον αφορά τις μηχανές, είμαστε μια ομάδα στο Facebook που λέγεται “Καλά Κοπέλια” που ξεκινήσαμε από τη Κρήτη το 2010 και πλέον έχουμε μέλη από όλη την Ελλάδα και τον κόσμο. Θα μαζευτούμε στα Ανώγεια , θα κάνουμε τις βόλτες μας με τις μηχανές στο βουνό και πάντα θα τελειώσουμε με το οφτό αλλά και στο τέλος με τον καφέ και το γαλακτομπούρεκο μας στο Μεϊντάνι!

Τα προβλήματα στην εποχή του κορονοΪού:

Πρώτα από όλα να πω ότι δεν υπάρχει ΚΑΔ στο Ε1 μας, δηλαδή ο Κωδικός Αποκλειστικής Δραστηριότητας που να αναφέρεται σε εμάς, όπως είναι για παράδειγμα στο σιδερά, στο ξυλουργό ή στην κεραμική. Έτσι έχουμε αποκλειστεί ακόμα και από τα 800 ευρώ που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση. Τρία εργαστήρια είμαστε σε όλη τη Χώρα αλλά δεν παίρνουμε τίποτα αυτούς τους δύσκολους μήνες με την πανδημία.

Ο κορονοΪός έχει σταματήσει τα πάντα ουσιαστικά στο εργαστήριο. ούτε λιανική υπάρχει ούτε χονδρική, ακόμα και οι παραγγελίες μέσω ίντερνετ έχουν σταματήσει.

Τι περιμένει και τι θέλει να συμβεί από τον Μάιο;

Περιμένω να ξεκινήσουμε και να ανοίξει λίγο η αγορά κυρίως η Ελληνική.Και αυτό ζητάω. Να βοηθήσουν οι Έλληνες τους Έλληνες! Να προτιμήσουμε όλοι μας τα Ελληνικά προϊόντα ώστε να στηρίξουμε την αγορά μας να μην καταρρεύσει ολοκληρωτικά.

Η Κυβέρνηση πέραν από τα επιδόματα, αυτό που μπορεί να κάνει είναι να αναβάλλει όλες τις πληρωμές που πρέπει να γίνουν τώρα. Αφού δεν έχουμε ούτε έσοδα, ούτε επιδόματα. Πως να πληρώσουμε ρεύματα, νοίκια και λοιπά; Όλα αυτά θα μπορούσαν να αναβληθούν και να πληρωθούν αργότερα.

Ευτυχώς πάντως στην Κρήτη εδώ και δυο εβδομάδες χωρίς κρούσμα δείχνει ότι το ξεπερνάμε το πρόβλημα σιγά σιγά. Αρκεί πλέον να το ξεπεράσουμε και ψυχολογικά.Όλοι έχουμε ζοριστεί από την κατάσταση με την καραντίνα. Πρέπει να απελευθερώσουμε πλέον το μυαλό μας και να ανέβει η ψυχολογία μας.

Εμείς εδώ είμαστε τυχεροί. Όταν πέφτει η ψυχολογία μας θα ανοίξουμε το μπαλκόνι και θα δούμε την εικόνα του Ψηλορείτη που είναι από μόνη της μια ψυχική ανάταση.Μιλάω με φίλους από Αθήνα, ακόμα και από το Ηράκλειο και δεν το έχουν αυτό.Είναι πολύ σημαντική η εικόνα της φύσης στα Ανώγεια σε τόσο δύσκολες εποχές καραντίνας και αποκλεισμού.

Υπάρχει διάδοχη κατάσταση όταν ο Μάριος και η Νατάσα σταματήσουν να εργάζονται;

Όχι δυστυχώς δεν υπάρχει και τα παιδιά μας θέλησαν και ακολουθούν άλλους δρόμους, αλλά ούτε κάποιος από τον ντόπιο πληθυσμό έχει δείξει ενδιαφέρον να μάθει την τέχνη. Και τους καταλαβαίνω μπορώ  να σου πω. Βλέπουν ότι δεν είναι κάτι εύκολο.Θέλει χρόνια να τη μάθεις και μετά να δουλεύεις ουσιαστικά χωρίς ωράρια. Με βλέπουν τα ξημερώματα να εργάζομαι στους φούρνους,σε τέτοιες θερμοκρασίες και το θεωρούν πολύ δύσκολο, όπως και είναι.

Εμείς εδώ και εγώ και η Νατάσα, είμαστε ανοιχτοί για όποιον το θελήσει και θέλει να μάθει την τέχνη. Θα μπορούσαμε αν υπήρχε ενδιαφέρον να κάνουμε και κάποια σεμινάρια μέσω κάποιων κρατικών προγραμμάτων. Το μέλλον θα δείξει αν συμβεί κάτι τέτοιο.Το εύχομαι.