«ΝΙΚΗ» ΣΤΗ ΝΕΚΡΗ ΖΩΝΗ

Η Αντίσταση της Α΄ΜΚ στον «Αττίλα» και την Προδοσία

Οι εκδόσεις «Αγαθός Λόγος» και το Σπίτι της Κύπρου σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου «Νίκη» στη Νεκρή Ζώνη, που συνοδεύεται από το ντοκιμαντέρ «Ήρωες χωρίς παράσημα…» των δημοσιογράφων της ΝΕΤ Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου, που θα γίνει τη Δευτέρα 20 Ιουνίου στις 8 μ.μ. στην Κυπριακή Εστία (Κέκροπος 3 Πλάκα).

Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης θα είναι ο Α΄ Σύμβουλος της Κυπριακής Πρεσβείας  Νίκος Χριστοδουλίδης, ενώ παρεμβάσεις θα γίνουν από τους δημοσιογράφους Λουκά Δημάκα (ΤΑ ΝΕΑ), Μάκη Πολλάτο (ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ) και  Στέλιο Μπερμπεράκη (ανταποκριτή της τουρκικής ΣΑΜΠΑΧ και BBC Turkise service). Θα συντονίζει ο δημοσιογράφος της ΝΕΤ Φάνης Παπαθανασίου.

Xαιρετισμό θα απευθύνουν ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας Ιωσήφ Ιωσήφ, ο πρόεδρος του Συλλόγου «Κομάντος ΄74» Παναγιώτης Αφάλης και ο Γενικός διευθυντής της CYTA  Ελλάδος Μιχάλης Αχιλλέως.

Την εκδήλωση στηρίζει η CYTA, θυγατρική του Εθνικού Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Κύπρου.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ-ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Το βιβλίο «Νίκη» στη Νεκρή Ζώνη, που συνοδεύεται από το ντοκιμαντέρ «Ήρωες χωρίς παράσημα…»  επιχειρεί να ρίξει φως, σε άγνωστους δρόμους και διαδρόμους, της νεότερης εθνικής καταστροφής που εξελίχθηκε στην Κύπρο, πριν από 38 χρόνια, μέσα από την έρευνα για την αποστολή της Α΄ Μοίρας Καταδρομών από την Κρήτη στην Κύπρο.

Εξετάζοντας τις ζώσες μαρτυρίες και το ιστορικό της αποστολής αυτοκτονίας των «300» καταδρομέων από το Μάλεμε στη Λευκωσία, τον σκοτεινό Ιούλη του 1974, με αεροσκάφη τύπου Noratlas, έρχονται στο φως νέα σημαντικά ντοκουμέντα της κυπριακής τραγωδίας.

Αναδεικνύονται άγνωστες, μέχρι σήμερα, πλευρές της παράτολμης αεροαποβατικής επιχείρησης με την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ». Μια επιχείρηση που ανατέθηκε στην Α΄Μοίρα Καταδρομών και πραγματοποιήθηκε με την γενναία προσφορά των Ελλήνων χειριστών της Πολεμικής Αεροπορίας, που πέταξαν από τη Σούδα, τη νύχτα της 21ης προς 22ας Ιουλίου του ΄74, προς τη Λευκωσία, ακολουθώντας τους δικούς τους εναέριους νόμους και κανόνες.

Η έρευνα απαντάει σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως: Ποιες ήταν οι επιδιώξεις του ελληνικού Πενταγώνου εκείνα τα κρίσιμα 24ωρα; Γιατί τελικά επιλέχθηκε να πάει στην Κύπρο η Α΄Μοίρα Καταδρομών και όχι η Β΄ΜΚ από τη Θεσσαλονίκη, όπως ήταν προγραμματισμένο;

Ποιοι και γιατί χτύπησαν τα ελληνικά αεροσκάφη με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 29 καταδρομείς και τέσσερις αεροπόροι; Τι αποκαλύπτουν για πρώτη φορά Κύπριοι χειριστές των αντιαεροπορικών; Είχε ή όχι ενημερωθεί η Λευκωσία; Ποιοι ευθύνονται για την κατάρριψη;

Τι αποκαλύπτουν οι καταθέσεις αξιωματικών που περιλαμβάνονται στον φάκελο της Κύπρου και βγαίνουν για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας;  Ποιοι και γιατί διέταξαν Α΄ΜΚ να προστατεύσει την αμερικανική πρεσβεία στη Λευκωσία; Ποια σχέδια του «Αττίλα 2» ματαίωσε η μάχη στο ύψωμα Κολοκασίδη; Γιατί η Ελλάδα αναγνώρισε τους νεκρούς και τους τραυματίες στη μάχη της Κύπρου ως πολεμιστές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Οι πρωταγωνιστές με τους οποίους συνομιλήσαμε, δεν διστάζουν να απαντήσουν και μάλιστα με ξεκάθαρο τρόπο, στα ερωτήματα: Υπήρξε ή όχι προδοσία στην Κύπρο; Τι σενάρια παίχτηκαν στο νησί εκείνες τις κρίσιμες μέρες;  Σε αυτά και πολλά άλλα «γιατί», απαντάει η έρευνα ξεδιπλώνοντας το κουβάρι μιας γνωστής- άγνωστης «Νίκης» στην Κύπρο του 1974.

Ο σύντεκνος των Ανωγειανών Πάτρικ Λη Φέρμορ

Πως πέρασα τον Κράιπε από τ’ Ανώγεια…». Καθοριστικός ο ρόλος της αντάρτικης ομάδας των Ανωγείων για την επιτυχία

της πιο μεγάλης απαγωγής που έγινε στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο πρωταγωνιστής της μεγαλύτερης απαγωγής στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, του Γερμανού στρατηγού Κράιπε, ο σαμποτέρ με τις ειδικές αποστολές, ο σύντεκνος των Ανωγειανών, που τόσες επικίνδυνες στιγμές έζησε μαζί τους, ο Άγγλος ταγματάρχης Πάτρικ Λη Φέρμορ,  μιλάει αποκλειστικά στην «ΑΝΩΓΗ» για τη μεγάλη περιπέτεια που έζησε στην Κρήτη, στα Ανώγεια, τις δύσκολες μέρες της Ναζιστικής Κατοχής. Απαντώντας χειρόγραφα, στις ερωτήσεις που του στείλαμε και υπογράφοντας με τα παρατσούκλια που είχε στην Κατοχή, «Φιλεντέμ» ή «Μιχάλης», περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο έφτασε στην Κρήτη το φθινόπωρο του 1940, τις σχέσεις του με τους αρχηγούς της Αντίστασης Στεφανογιάννη Δραμουντάνη και Χριστομιχάλη Ξυλούρη, ενώ στέκεται ιδιαίτερα στο πέρασμα του Στρατηγού Κραϊπε από τα Ανώγεια και τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε η παπαγιάννενα- Σκουλά, όταν τον είδε ντυμένο με την γερμανική στολή. Εκτιμά ότι ο πραγματικός λόγος που οδήγησε τους Γερμανούς στο κάψιμο του χωριού «ήταν η προσπάθεια να τρομοκρατήσουν τους Ανωγειανούς στο βορρά και τους Αμαριώτες στο νότο, για να μπορέσουν να συγκεντρώσουν (με ασφάλεια..) όλα τα στρατεύματα τους στα Χανιά, στη φάση της οπισθοχώρησης τους. Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ μιλάει με πολύ θερμά λόγια για τους Ανωγειανούς και τους χαρακτηρίζει «πατριώτες, έτοιμους για τα πάντα, δραστήριους, γεμάτους κέφι και χιούμορ». Εξηγεί γιατί επέλεξε τη Μάνη για να ζήσει και να δημιουργήσει, ενώ το μήνυμα που στέλνει προς όλους τους Ανωγειανούς είναι ένα μεγάλο, όπως λέει ευχαριστώ, για τα όσα έζησαν από κοινού.

Κλείνοντας τη συνέντευξη, μας διηγείται ένα ανέκδοτο με πρωταγωνιστές δυο Ανωγειανούς και το διάλογο που είχαν με τον φιλομεταξικό νομάρχη Ηρακλείου, πριν από τον πόλεμο.

Εκτιμά ότι ο πραγματικός λόγος που οδήγησε τους Γερμανούς στο κάψιμο του χωριού «ήταν η προσπάθεια να τρομοκρατήσουν τους Ανωγειανούς στο βορρά και τους Αμαριώτες στο νότο, για να μπορέσουν να συγκεντρώσουν – με ασφάλεια- όλα τα στρατεύματα τους στα Χανιά, στη φάση της οπισθοχώρησης τους.

Κύριε Φέρμορ, πότε πατήσατε για πρώτη φορά το πόδι σας στην Κρήτη και ποια ακριβώς ήταν η αποστολή σας, τα χρόνια της Κατοχής;

« Ήρθα στην Κρήτη για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 1940, με το αγγλικό καταδρομικό DIDO, που έφερε τη βρετανική στρατιωτική αποστολή από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στον Πειραιά, αφού προηγουμένως έριξε άγκυρα για δυο ώρες στη Σούδα. Με στείλανε στην Αλβανία, στην Κορυτσά, ως αξιωματικό –σύνδεσμο, στο Τρίτο Σώμα Στρατού υπό τον στρατηγό Τσολάκογλου. Μετά από ενάμιση μήνα έλαβα μέρος στην οπισθοχώρηση, με ένα καΐκι από το Σούνιο, όπου ο εχθρός το βούλιαξε από τον αέρα, αλλά βρήκαμε ένα άλλο μέσο και ήρθαμε στο Καστέλι Κισάμου. Στην συνέχεια πήγα στο Ηράκλειο, στην διάρκεια της Μάχης της Κρήτης και έφυγα μετά τη Μάχη για την Αλεξάνδρεια πάλι, με τον πλοίο ΟΡΙΟΝ».

Πότε ήρθατε σε επαφή με τις ανωγειανές αντάρτικες ομάδες; Περιγράψτε μας τις πρώτες ώρες σας στα Ανώγεια.

«Μετά από μερικούς μήνες στη Χάιφα της Παλαιστίνης επέστρεψα στην Κρήτη, στον Τσούτσουρο, τη νύχτα της 26ης Ιουνίου του 1942 και τότε πρωτοπήγα στ΄ Ανώγεια. Λίγους μήνες μετά, τον ίδιο χρόνο, βρέθηκα στο Αμάρι κι από κει ανέβηκα στο σπίτι του Στεφανογιάννη – Δραμουντάνη για μερικές μέρες. Έγινα σύντεκνος του Στεφανογιάννη και της Χαρίκλειας, με την βάπτιση της αγαπημένης μου φιλιότσας, της Αγγλίας, νυν Παπαδάκη. Έτσι συνάντησα όλο τους το σόι και τους φίλους».

Μιλήστε μας για τους αρχηγούς της αντίστασης, τον Στεφανογιάννη και τον Χριστομιχάλη. Περιγράψτε τους ως χαρακτήρες, αλλά και ως πολεμιστές.

«Θαύμαζα πολύ το χαρακτήρα του Στεφανογιάννη, τη δυναμικότητα του, το θάρρος του, το ρόλο που έπαιξε τόσο καλά και σοβαρά, το νου του στις πιο επικίνδυνες στιγμές, το χιούμορ του, το κέφι και την καλοσύνη του. Γίναμε στενοί φίλοι με όλο το περιβάλλον. Τον ίδιο καιρό γνώρισα το Μιχάλη Ξυλούρη. Έκτακτος άνθρωπος και αυτός, που μετά τον γενναίο θάνατο του συντέκνου μου, τον διαδέχτηκε, όπως ταίριαζε στην αρχηγία της Ανωγειανής Ομάδας. Η ομάδα είχε πέσει σε καλά χέρια και με βοήθησε θαυμάσια, μετά τη σύλληψη του στρατηγού Κράιπε».

Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε, ήταν ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Περιγράψτε μας το πέρασμα του από τα Ανώγεια. Ποιοι ανέλαβαν τη φρούρησή του, ποιοι σας παρείχαν προστασία, ποιοι σας οδήγησαν από τους δρόμους του βουνού;

«Η αντάρτικη ομάδα των Ανωγείων μας έκρυψε, μας προστάτεψε και μας οδήγησε χωρίς κανένα φόβο. Θυμάμαι τον Κώστα Κεφαλογιάννη, τον Κουντόκωνστα, ήταν ένα λαμπρό παλικάρι. Ο Γεώργιος Τυράκης από το Φουρφουρά και εγώ ήρθαμε με ένα γερμανικό αμάξι μεταξύ Χελιανά και Κλεψίμια. Πρωί – πρωί ανεβήκαμε στα Ανώγεια με τα πόδια και όλοι οι χωριανοί μάς γύριζαν την πλάτη – λόγω των γερμανικών στολών – με πολύ εχθρικό τρόπο. Οι γυναίκες έκλειναν με δύναμη, τα μπατσούρια και φωνάζανε, «ήρθαν τα μαύρα βούγια στα σπαρτά». Το βράδυ στα Ανώγεια, κρυφτήκαμε στο σπίτι της παπαγιάννενας – Σκουλά. Ο παπαγιάννης ήταν στην Μέση Ανατολή, μαθαίνοντας να πηδάει με αλεξίπτωτο. Χρυσοί άνθρωποι κι αυτοί. Οι Ανωγειανοί ήταν όλοι υπέροχοι, από την αρχή μέχρι το τέλος. Να σημειώσω πάντως ότι η παπαδιά δεν με γνώρισε στην αρχή όταν έφτασα στην πόρτα της, λόγω της γερμανικής περιβολής και διότι είχα κόψει το μουστάκι. Μου φώναζε και με έσπρωχνε, λέγοντας μου: «Όχι! Όχι! Ποιος είσαι; Τι θέλεις;»

Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Γερμανοί ετοιμάζονταν από το 1942 να κάψουν τα Ανώγεια. Τι γνωρίζετε γι΄ αυτό;

«Δεν ήξερα ότι οι Γερμανοί σκόπευαν από την αρχή να κάψουν το χωριό, αλλά δεν μου κάνει έκπληξη. Η στάση του χωριού ήταν ολοφάνερα εχθρική. Οι Γερμανοί ήξεραν πολύ καλά τα αισθήματα των Ανωγειανών και πως λειτουργούσαν ασύρματους στις σπηλιές, αλλά δεν κατόρθωσαν ποτέ να τους αρπάξουν, χάριν της προσοχής των χωριανών. Ήταν πολλές οι αιτίες, για τη στάση των Γερμανών. Μολονότι είπαν αυτοί πως το κάψιμο και οι εκτελέσεις που έγιναν τον Αύγουστο του 1944, λόγω του περάσματος του Κράιπε από τα Ανώγεια, υπήρχαν άφθονοι λόγοι, χρόνια πριν ακουστεί το όνομα του Στρατηγού. Ο πραγματικός λόγος ήταν η προσπάθεια να τρομοκρατήσουν τους Ανωγειανούς στο βορρά και τους Αμαριώτες στο νότο, για να μπορέσουν να συγκεντρώσουν όλα τα στρατεύματα τους στα Χανιά, στη φάση της οπισθοχώρησης τους. Ήμουν στο Λίβανο όταν έγιναν όλα αυτά τα τραγικά γεγονότα. Στο τέλος της εκστρατείας για τον Κράιπε είχα ένα είδος παραλύσεως στο δεξί πόδι και μπράτσο και με κράτησαν δυο μήνες στο νοσοκομείο του Καΐρου. Μετά με έστειλαν στη Βηρυτό και στη συνέχεια γύρισα στην Κρήτη για να δω όλους τους παλιούς φίλους».

Πολεμήσατε δίπλα σε Ανωγειανούς;

«Δεν πολέμησα κοντά με Ανωγειανούς, γιατί ήμουν στο Ηράκλειο, αλλά πέρασα πολύ επικίνδυνες στιγμές μαζί τους και υπό την προστασία τους. Ήταν πάντα έκτακτοι και πολύ υπερήφανοι για το χωριό τους. Πολύ πατριώτες, έτοιμοι για τα πάντα, άφοβοι, δραστήριοι, γεμάτοι κέφι και χιούμορ, ακλόνητοι φίλοι και γεμάτοι καλοσύνη».

«Φιλεντέμ», ήταν το παρατσούκλι σας στην Κρήτη. Ποιος σας το «κόλλησε» και γιατί;

«Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς με βάπτισαν «Φιλεντέμ». Η αιτία ήταν γιατί είχα μανία με το γνωστό τραγούδι και το τραγουδούσα πολύ συχνά».

Γιατί επιλέξατε τη Μάνη και όχι…την Κρήτη για να ζήσετε, που τόσο σας αγαπούν και σας εκτιμούν;

«Ο λόγος που εγκαταστάθηκα στη Μάνη είναι γιατί ήθελα να γράψω μερικά βιβλία. Ήμουν τότε αρκετά γλεντζές. Είχα τόσους πολλούς φίλους στην Κρήτη, που όλοι τους ήταν γλεντζέδες και χουβαρντάδες και ΄γω ήξερα πως δεν αντέχω στον πειρασμό. Εάν είχα εγκατασταθεί στην Κρήτη τότε, θα ήμουν… σήμερα νεκρός και θαμμένος από πολλά χρόνια. Όμως, πηγαίνω στην Κρήτη όσο πιο συχνά μπορώ και θα συνεχίζω να πηγαίνω όποτε μου δίνεται η ευκαιρία»

Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνετε σήμερα στους Ανωγειανούς, από την Καρδαμύλη της Μάνης όπου ζείτε;

«Έχω πολλές αναμνήσεις από την Κρήτη, κι από τα Ανώγεια και το μήνυμα μου είναι ένα τεράστιο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ για όλα τα θαυμάσια χρόνια και τις αναμνήσεις που μοιραζόμαστε. Κλείνοντας, θυμήθηκα ένα ανέκδοτο με πρωταγωνιστές δυο Ανωγειανούς, λίγο πριν τον πόλεμο. Είχαν βγει στο κέφι και βάδιζαν αγκαλιασμένοι και ολίγον μεθυσμένοι σε κεντρικό δρόμο του Ηρακλείου. Πέρασε από κοντά τους το αυτοκίνητο του φιλομεταξικού νομάρχη Ηρακλείου, ο οποίος είχε μανία να τον χαιρετάει ο κόσμος. Κατεβάζει το τζάμι και φωνάζει στον ένα Ανωγειανό: «Έλα εδώ ρε». «Ήντα θες;» τον ρωτάει ο Ανωγειανός και ο νομάρχης με δυνατή φωνή τον ρωτάει: «Γιατί δεν χαιρετάτε;» «Ηντα, χωριανός είσαι να σε χαιρετίσουμε;» του αποκρίνεται ο Ανωγειανός. «Είμαι ο νομάρχης βρε!» του απαντάει. Τότε παρεμβαίνει ο δεύτερος Ανωγειανός και του λέει: «Να το γράψεις στο κούτελο για να το θωρούν οι ανθρώποι».

Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ (αριστερά) μαζί με ένα σύντροφό του στην Κρήτη την εποχή του Β' Παγκοσμιου Πολέμου

Ο βρετανός συγγραφέας έγινε γνωστός για τη δραση του στην Κρήτη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμιου Πολέμου και κυρίως για τη συμνμετοχή του στην απαγωγή του γερμανού στρατηγού Χάινριχ Κράιπε, το 1944.

Μετά τον πόλεμο ο Φέρμορ έγραψε βιβλία για τις εμπειρίες του από την Αντίσταση και το 1960 εγκαταστάθηκε στην Καρδαμύλη. Στη Βρετανία ήταν κυρίως γνωστός για τα ταξιδιωτικά βιβλία του.

Η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού εξέφρασε τη βαθειά της θλίψη για την απώλεια του Φέρμορ. Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρεται:

«Ο Patrick Leigh Fermor, ο μεγαλύτερος ίσως σύγχρονος συγγραφέας ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, αγάπησε την Ελλάδα σαν δεύτερη πατρίδα του.

Απ  την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν συμμετείχε ενεργά στον αγώνα των ανταρτών στην Κρήτη κατά των Γερμανών κατακτητών, μέχρι σήμερα, που άφησε την τελευταία του πνοή, ο Fermor δεν έπαψε ούτε στιγμή να εμπνέει και να συγκινεί με το συγγραφικό του ταλέντο, την ηθική του ακεραιότητα, την αγάπη του για τη ζωή, τους αγώνες του για τις ανθρωπιστικές αξίες.

Μια από τις πιο χαρακτηριστικές φράσεις του Fermor ήταν πως «πατρίδα είναι εκεί όπου έχουμε τα βιβλία μας».

Η Ελλάδα, η χώρα που ο ίδιος επέλεξε για να ζήσει και να δημιουργήσει, αποχαιρετά σήμερα ένα από τους πιο αξιόλογους πρεσβευτές του Πολιτισμού της σε ολόκληρο τον κόσμο.»

Οι λεπτομέρεις για τον τόπο και το χρονο της κηδείας του Φέρμορ δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστές.