Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία του Υπάλληλου του Υπουργείου Υγείας κ. Ανδρέα Μανουρά, την οποία έκανε σήμερα στην πλατεία Αρμί στην επέτειο των 71 χρόνων από το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων στις 13 Αυγούστου 1944.

Η ομιλία του με τίτλο ” Η συμβολή των Ανωγειανών στην απελευθέρωση της Πατρίδας από τις δυνάμεις του Άξονα” αναλυτικά έχει ως εξής:

«Εντιμότατε Εκπρόσωπε της Ελληνικής Κυβέρνησης Υπουργέ Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Μπαλτά Αριστείδη,

Εντιμότατε  Βουλευτή Ν. Ρεθύμνης κ. Κεφαλογιάννη Ιωάννη,

Εντιμότατοι   Ευρωβουλευτές κ.κ. Κεφαλογιάννη Εμμανουήλ και Μαριά Νότη, Σεβασμιώτατε Μητροπολίτη Ιεράς Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιε, Εντιμότατε Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Αρναουτάκη Σταύρο, Αξιότιμε κ. Ταξίαρχε της 5ης Ταξιαρχίας Πεζικού Μεραρχίας Κρητών κ. Καραμούζα Δημήτριε, Αξιότιμε κ. Ιπτάμενε Σμήναρχε Διοικητή της 115 Πτέρυγας Μάχης, κ. Γερόλυμε Ιωάννη, Αξιότιμε κ. Ταξίαρχε ΕΛΑΣ Αστυνομικής Διεύθυνσης Ρεθύμνου κ. Λαγουδάκη Κωνσταντίνε,

Αξιότιμε κ. Πύραρχε της Πυροσβεστικής Ν. Ρεθύμνης κ. Μπουτουράκη Δημοσθένη, Αξιότιμοι κ.κ. Δήμαρχοι Αξιότιμοι κ.κ. Εκπρόσωποι φορέων

Αξιότιμε κ. Διευθυντά Περιφερειακής Εκπαίδευσης Κρήτης κ. Τερζάκη Γεώργιε, Αιδεσιμώτατοι Πρωτοπρεσβύτεροι

Σεβαστοί Αντιστασιακοί/ές Αγαπητοί Συγχωριανοί

 Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ημέρα εισόδου της χώρας μας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ελληνικός λαός άκουσε το κάλεσμα της Ιστορίας και πρόταξε το χρέος προς την πατρίδα, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια.

Όλες οι πολιτικές δυνάμεις από τη διωκόμενη κομμουνιστική Αριστερά, τον συντηρητικό και φιλελεύθερο δημοκρατικό κόσμο μέχρι την άκρα δεξιά που εκπροσωπούσε ο Μεταξάς, παραμέρισαν αντιθέσεις, έχθρες, μίση για να αντιμετωπίσουν την απειλή κατά της πατρίδας.

Η Ιστορία της Ελλάδας δεν δικαιολογούσε άλλη απάντηση από το απερίφραστο ΟΧΙ του Ελληνικού λαού.

Το ΟΧΙ είναι η κινητήρια δύναμη της ιστορίας. Βασικός νόμος της Διαλεκτικής είναι ο νόμος της Άρνησης στην Άρνηση.

Όταν λέμε ΟΧΙ στην εθνική υποδούλωση τότε λέμε ΝΑΙ στην Ελευθερία, ΝΑΙ στην Εθνική Ανεξαρτησία και την Ακεραιότητα  της χώρας.

Το Ελληνικό Έθνος με το ΟΧΙ αρνήθηκε να αρνηθεί τον εαυτό του, να αρνηθεί την τιμή του δηλ. να αρνηθεί το ένδοξο παρελθόν του, που με αγώνες δημιούργησε.

Τα σημερινά Ανώγεια είναι μια κατάφαση, που βγαίνει από την άρνηση. Τι θα ήταν τα Ανώγεια σήμερα αν είχαν πει ΝΑΙ και δεν αντιστέκονταν στους κατακτητές;

Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο φτάσαμε γιατί ο Γερμανικός λαός πίστεψε τα ψέματα που τους έλεγε ο Χίτλερ, υποσχόμενος τα πάντα στους πάντες, δίνοντάς του  μεγάλο αριθμό ψήφων και την πρώτη θέση στις εκλογές του 1933 καταλαμβάνοντας το 40% του εκλογικού σώματος.

Η μόνη δύναμη που θα μπορούσε να αντιταχθεί στο Ναζισμό ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα αλλά οι Σοσιαλδημοκράτες, δηλ. το Κέντρο, που ήταν βουτηγμένοι στη διαφθορά δεν είχαν καταλάβει πόσο επικίνδυνος ήταν ο Χίτλερ για να προχωρήσουν σε μια Συμμαχία κατά του Ναζισμού και να κλείσουν το δρόμο προς την εξουσία στο Χίτλερ.

Αν το 60% του Γερμανικού λαού είχε ενωθεί και δεν κλεινόταν σπίτι του, φοβούμενο την τρομοκρατία των Ταγμάτων Εφόδου, η εξέλιξη της ιστορίας θα ήταν διαφορετική.

Η Ιστορία αν δεν μας γίνει μάθημα, επαναλαμβάνεται και ο Χίτλερ της εποχής μας ζει, περιμένει στη γωνία για να επιτεθεί κατά της δημοκρατίας και των κοινωνικών κατακτήσεων.

Πως προετοίμασε τον πόλεμο κατά της Δύσης, στην αρχή, και κατά της Ανατολής μετά;

Καλλιέργησε στα μυαλά των Γερμανών το μίσος για τους άλλους λαούς, λόγω τάχα της ανωτερότητας της γερμανικής φυλής. Πρόβαλε τη θεωρία του «ζωτικού χώρου» ότι δηλαδή τα σύνορα της χώρας του ήταν μικρά για έναν τόσο σπουδαίο λαό όπως ο δικός του και όλοι πρέπει να υποκλίνονται μπροστά στο γερμανικό μεγαλείο. Και όλα αυτά τα έντυσε με μια ωραία παγκόσμια συνωμοσία εναντίον των Γερμανών, της οποίας εμπνευστές είναι οι Εβραίοι. Αυτοί είναι υπεύθυνοι για όλα.

Οι Γερμανοί, λοιπόν, πείστηκαν και ο πόλεμος άρχισε κατά πάντων. Και γι’ αυτό έχασε, επειδή υιοθέτησε τη φόρμουλα «Όλα ή Τίποτα». Ο Ναζισμός δεν ανατράπηκε από τα μέσα, καταστράφηκε λόγω της εξωτερικής στρατιωτικής ήττας.

Για την Ελλάδα, επίσημα, ο πόλεμος ξεκίνησε με την εισβολή του Ιταλικού στρατού στο ελληνικό έδαφος. Πριν την εισβολή, τους προηγούμενους μήνες, ο Μουσολίνι είχε προσπαθήσει να τρομάξει τον Ελληνικό λαό και να του περάσει την ιδέα ότι δεν έχει νόημα η αντίσταση.

Πέτυχε όμως το αντίθετο. Δυνάμωσε το ηθικό των Ελλήνων και έκανε και κάτι άλλο, μας προειδοποίησε.

Ο Μεταξάς σε συνεργασία με τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Αλέξανδρο Παπάγο είχαν καλέσει εφέδρους, αθόρυβα, για να ενισχύσουν τα Τμήματα στα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Στις 28 Οκτωβρίου υπήρχαν 3 Ελληνικές Μεραρχίες πλήρεις και ετοιμοπόλεμες που κατάφεραν να σταματήσουν την προέλαση των 8 Ιταλικών Μεραρχιών και να δώσουν τον απαραίτητο χρόνο για την Γενική Επιστράτευση του λαού.

Το τι έγινε έξι μήνες στα Αλβανικά βουνά το γνωρίζουμε σε γενικές γραμμές και από τα αποτελέσματα των μαχών.

Χύθηκε πολύ αίμα για να καταγραφούν στην ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι πρώτες ήττες των δυνάμεων του Άξονα. Ο Μουσολίνι είχε γίνει ράκος, δεν μπορούσε να  πιστέψει ότι εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες, με ισχυρό πυροβολικό, όλμους, βομβαρδισμούς από αέρος δεν κατάφερναν να εισβάλλουν επί του ελληνικού εδάφους. Όχι μόνο δεν κατάφεραν να εισβάλλουν, αλλά ο Ελληνικός Στρατός είχε καταλάβει το 1/3 του Αλβανικού εδάφους.

Μόνη του ελπίδα ο Χίτλερ. Ο Χίτλερ δέχτηκε να επιτεθεί στην Ελλάδα με τον όρο ότι θα χρεωθεί η νίκη στα γερμανικά στρατεύματα, πράγμα που δεν το ήθελε ο Μουσολίνι.

Στις 6 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί εισβάλουν, μέσω της κοιλάδας του Αξιού, και καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη στις 9 Απριλίου. Η γραμμή των Θερμοπυλών ήταν προφανές ότι δεν μπορούσε να αντέξει. Ο στρατηγός Τσολάκογλου συνθηκολόγησε με τους Γερμανούς στις 20 Απριλίου, παρά τις αντίθετες διαταγές του Βασιλιά Γεωργίου Β’ και του Αρχιστρατήγου Αλ. Παπάγου. Οι Γερμανοί εισήλθαν στην Αθήνα στις 27 Απριλίου. Ο Βασιλιάς καταφεύγει στην Κρήτη και ο Παπάγος συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και μεταφέρεται σε Γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Η μόνη περιοχή της Ελληνικής επικράτειας που εξακολουθούσε να παραμένει ελεύθερη ήταν η Κρήτη.

Από το 1939 έως το 1941, για δύο χρόνια , οι Ναζί έκαναν παρέλαση καταλαμβάνοντας τη μία μετά την άλλη τις ευρωπαϊκές χώρες. Δεν είχαν φανταστεί ότι θα γινόταν κάτι άλλο με την επίθεση στην Κρήτη.

Αυτό που συνέβη στην Κρήτη είναι αληθινά απερίγραπτο και κίνησε τον παγκόσμιο θαυμασμό. Ο άμαχος πληθυσμός, άνδρες, γυναίκες, γέροντες προσέτρεξαν αυθόρμητα σε έναν άγριο και πρωτοφανή αγώνα υπεράσπισης της ελευθερίας τους.

Είναι η πρώτη φορά που οι εισβολείς του Άξονα έγιναν δεκτοί με Παλλαϊκό ξεσηκωμό και πραγματική Λαϊκή Αντίσταση.

300 ομάδες των 3 έως και 150 ατόμων η κάθε ομάδα, αντιμετώπισαν τους Γερμανούς στην Κρήτη. Για πρώτη φορά λαός αντιμετωπίζει κράτος.

Η Γερμανία δεν το χώνεψε. Γι’ αυτούς δεν επιτρέπεται λαός να αντιστέκεται.

Οι Ανωγειανοί που πολέμησαν στην Αλβανία δεν πρόλαβαν να επιστρέψουν και εγκλωβίστηκαν στην πάνω Ελλάδα. Όσοι το κατάφεραν κατατάχτηκαν στον Ελληνικό Στρατό στο Ρέθυμνο.

Τους δόθηκε ένα όπλο με λιγοστές σφαίρες για να αντιμετωπίσουν τους πάνοπλους Γερμανούς.

Όσοι  Ανωγειανοί  δεν ήταν στρατεύσιμοι συγκεντρώθηκαν στις πλατείες του χωριού αποφασισμένοι να δώσουν όλες τις δυνάμεις τους για να μην πατήσει γερμανός στο χώμα της Κρήτης.

Άλλοι πολέμησαν  στο Ρέθυμνο, άλλοι στο Ηράκλειο και άλλοι στα Χανιά. Όπου υπήρχε Ανωγειανός και είχε απέναντί του Γερμανούς, τους πολέμησε.

Στη μάχη του Λατζιμά 80 Ανωγειανοί μαζί με αγωνιστές από τα Λειβάδια και τα Ζωνιανά  αντιμετώπισαν δύναμη 250 αλεξιπτωτιστών τους οποίους καθήλωσαν αλλά και τους προξένησαν απώλειες. Σκοτώθηκαν δύο Ανωγειανοί.

Στο Ρέθυμνο και το Πέραμα πολέμησαν επίσης με δύο ακόμα Ανωγειανούς να σκοτώνονται.

Στη μάχη του Γαλατά, στον Πλατανιά δώσανε το παρόν οι Ανωγειανοί, με έναν ακόμα Ανωγειανό να  θυσιάζεται.

Ανωγειανοί έδωσαν σκληρή μάχη και στην περιοχή  Τσαλικάκι Μετόχι και Αγάκου Μετόχι,  έξω από το Ηράκλειο.

Στο Τσαλικάκι οι Γερμανοί  συνέλαβαν 7 Ανωγειανούς και τους εκτέλεσαν.

Στη Χανιόπορτα Ηρακλείου έγινε η μεγαλύτερη μάχη. Συμμετείχαν δεκάδες  Ανωγειανοί και στη μάχη της Θερίσσου Ηρακλείου σκοτώθηκαν άλλοι δύο Ανωγειανοί.

Συνολικά στη Μάχη της Κρήτης σκοτώθηκαν 14 Ανωγειανοί.

Οι υπέρτερες Γερμανικές δυνάμεις καταφέρνουν να καταλάβουν το νησί. Ήταν πύρρειος νίκη για τον Χίτλερ, διότι είχε υποστεί τρομερές απώλειες (περίπου 4.000 νεκροί και άλλοι τόσοι τραυματίες αλλά και 370 κατεστραμμένα αεροπλάνα). Είναι τρομερές οι απώλειες αν συγκρίνουμε τον αριθμό των 4000 νεκρών με τον αριθμό 555 νεκρών που είχαν οι Γερμανοί στην προσπάθειά τους να καταλάβουν την υπόλοιπη Ελλάδα.

Οι Ελληνικές απώλειες δεν είναι εύκολο να υπολογιστούν.

Οι συμμαχικές απώλειες θα ξεπεράσουν τις 5.300.

Οι Γερμανοί  έμειναν με ανοικτό το στόμα για αυτά που έζησαν.

Γι’ αυτό η αντίδρασή τους ήταν σκληρή.

Από την 1η Ιουνίου μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου εκτελούν πάνω από 2000 άνδρες και γυναίκες. Κατέστρεψαν σχολεία, εκκλησίες καίγοντας εικόνες Αγίων και στασίδια, κόβανε τα δάχτυλα των εκτελεσμένων για να πάρουν τις βέρες και τα δακτυλίδια, έκλεβαν χρήματα, ρολόγια. Ισοπέδωσαν χωριά με πρώτο την Κάνδανο.

Οι Κρητικοί αγωνιστές επέστρεψαν στα χωριά και στα σπίτια τους όχι με το αίσθημα του ηττημένου αλλά πιο σίγουροι και αποφασισμένοι για Αντίσταση.

Συγκροτείται μυστική αντιστασιακή οργάνωση με σκοπό την απελευθέρωση της πατρίδας από τους κατακτητές.

Από τον Σεπτέμβριο 1941 ξεκίνησαν να βγαίνουν στο βουνό αντάρτες και να δημιουργούνται οι πρώτες ένοπλες ομάδες.

Η Αντιστασιακή Οργάνωση είχε στενή συνεργασία με το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, μέσω των Άγγλων Αξιωματικών που έδρασαν στην Κρήτη και είχαν στήριγμά τους τον Ψηλορείτη και τα Ανώγεια.

Η Αγγλία δεν έκανε  αυτό που έπρεπε να γίνει ώστε η Ελλάδα να μην υποταχτεί στις δυνάμεις του Άξονα. Δεν ήταν υποχρεωμένη, δεν υπήρχε κάποια συμμαχία μεταξύ των δύο κρατών αλλά είχε υποσχεθεί ότι σε περίπτωση επίθεσης από τρίτη δύναμη θα ενίσχυε την Ελλάδα.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, τον Ιανουάριο 1941 ο Στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος είχε ζητήσει από τους Βρετανούς 9 πλήρως εξοπλισμένες Μεραρχίες και την αντίστοιχη αεροπορική υποστήριξη. Ο Τσώρτσιλ αρνήθηκε γιατί θεωρούσε σίγουρη την κατάληψη της Ελλάδας και δεν ήθελε να αδυνατίσει τις δυνάμεις του στη Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή.

Στην κατοχή όμως ήθελε να έχει στενή συνεργασία με τις αντιστασιακές οργανώσεις και βοήθησε με όλες τους τις δυνάμεις την αντίσταση.

Από τα τέλη του 1941 μέχρι τα τέλη του 1944 εστάλησαν στην Κρήτη περίπου 10 αποστολές αποκλειστικά για την οργάνωση της αντίστασης. Δεν αναφέρομαι στους κομάντος που ήλθαν για πραγματοποίηση δολιοφθορών και σαμποτάζ. Αλλά μόνο στους εκπροσώπους του ΣΣΜΑ στους τέσσερις νομούς της Κρήτης, με τον καθένα εκπρόσωπο να είναι υπεύθυνος για δύο νομούς. Ο ένας είχε την ευθύνη των Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου ο άλλος των Νομών Χανίων και Ρεθύμνου.

Κατά χρονολογική σειρά ήρθαν στην Κρήτη ο Πλωτάρχης Φράνσις Πουλ μαζί με τον Τζακ Σμιθ Χιουζ, ο Κρίστοφερ Γουντ Χάουζ, ο Λοχαγός Ζαν Φίλντιγκ μαζί με τον Λοχαγό Τομ Νταμπάμπιν, ο Λοχαγός Πάτρικ Λη Φέρμορ, ο Λοχαγός Άρθρουρ Ρηντ, ο Λοχαγός Ραλφ Στόκμπιτς, ως εκπρόσωπος της Ιντέλιντζες Σέρβις και ο Λοχαγός Σάντυ Ρέντελ.

Η αποστολή τους είχε στόχο να γνωρίσουν καταρχήν τους επικεφαλείς των αντιστασιακών οργανώσεων και να αποφασίσουν σε ποια περιοχή θα στηριχτούν περισσότερο, επίσης να δημιουργήσουν δίκτυα πληροφοριών γύρω από τους ασυρμάτους, να ενημερώνουν το ΣΣΜΑ για τις κινήσεις των δυνάμεων κατοχής, να προκαλούν δολιοφθορές και σαμποτάζ, να απαγάγουν τον  Γερμανό Στρατιωτικό Διοικητή Κρήτης κ.ά.

Το στήριγμα των αποστολών του ΣΣΜΑ ήταν ο Ψηλορείτης και η Οργάνωση Ανωγείων. Με τη συνδρομή της Οργάνωσης ο Τομ Νταμπάμπιν δημιούργησε το πρώτο δίκτυο πληροφοριών στην πόλη του Ηρακλείου.

 Η Οργάνωση Ανωγείων είχε την ευθύνη προστασίας του ασύρματου στη θέση «Πετραδολάκια», δημιουργώντας ένοπλη περιφρούρηση γύρω από τον ασύρματο, συνδέσμους και παρέχοντας κάθε προμήθεια τροφίμων και υλικών.

Η καλή οργάνωση έφερε δράση και η δράση αντίποινα.

Το 1942 οι Γερμανοί έκαναν δύο επιδρομές. Η πρώτη τον Ιανουάριο  και η δεύτερη τον Οκτώβριο του 1942. Ο σκοπός ήταν ο εκφοβισμός και να αρπάξουν ότι πολύτιμο βρήκαν στα σπίτια των Ανωγειανών.

Στις 22-8-43 έχουμε μεγάλη επιχείρηση των Γερμανών σ’ ολόκληρο τον Ψηλορείτη, με δύναμη χιλιάδων ανδρών και σκοπό να εντοπίσουν τον Ασύρματο. Η επιχείρηση διήρκεσε 8 ημέρες. Η αγγλική υπηρεσία και η ένοπλη ομάδα της Οργάνωσης Ανωγείων ξέφυγαν από τον κλοιό. Είχαμε όμως 6 συλλήψεις Ανωγειανών οι οποίοι μεταφέρθηκαν στις φυλακές Αγυιάς και από εκεί μεταφερόμενοι με καράβι στην πάνω Ελλάδα, πνίγηκαν. Συνολικά από την ανωτέρω επιχείρηση είχαμε 7 Ανωγειανούς νεκρούς.

Στις 12-13 Φεβρουαρίου 1944 Γερμανική δύναμη 2500 ανδρών κύκλωσαν  το χωριό με τέτοιο τρόπο ώστε ήταν αδύνατη η έξοδος από τον κλοιό. Το πρωί της 13ηςΦεβρουαρίου συνελήφθησαν 8 Ανωγειανοί οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο Ηράκλειο όπου τους εκτέλεσαν.

Η μέρα αυτή σημαδεύτηκε από τη σύλληψη του αρχηγού της Οργάνωσης Ανωγείων Ι. Δραμουντάνη ή Στεφανογιάννη. Οι Γερμανοί με έκτακτες διαδικασίες ανακοίνωσαν την καταδίκη του σε θάνατο και την άμεση εκτέλεση της απόφασης. Οι Ανωγειανοί ξέσπασαν σε θρήνο για τον χαμό του αρχηγού. Αντιθέτως οι Γερμανοί το γιόρτασαν γιατί ήταν μια μεγάλη επιτυχία γι’ αυτούς.

Ο Ι. Δραμουντάνης ή Στεφανογιάννης ήταν ήρωας και καλός πολεμιστής. Είχε θάρρος, προστάτευε και φρόντιζε τους άλλους, ήταν τίμιος και αγαπητός στη κοινωνία. Γνήσιος λεβέντης και πατριώτης. Έπεσε εις τας επάλξεις.

Στις 26-4-44 γίνεται στην Κρήτη η απαγωγή του Υποστρατήγου Φον Καρλ Κράϊπε, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η εκτέλεση της αποστολής ανατέθηκε στον Πάτρικ Λη Φέρμορ ο οποίος πήρε στην ομάδα του τον Άγγλο Λοχαγό Ουϊλλιαμ Στάνλεϋ Μος, τον Γ. Τυράκη και τον Εμμ. Πατεράκη.

Η Οργάνωση Ανωγείων συγκρότησε ομάδα υποστήριξης και συνοδείας των απαγωγέων από το Γενί Γκαβέ στα Ανώγεια όπου διανυκτέρευσε, μετά αναχώρηση για Πετραδολάκια και εν συνεχεία για επαρχίες Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου.

Στις 22-7-44 Τμήμα της Ομάδας Ανωγείων  επιτέθηκε και εξολόθρευσε το ΙταλοΓερμανικό Φυλάκιο στο χωριό Πυργού Μαλεβιζίου. Σκοτώθηκαν και οι 15 άνδρες του φυλακίου. Στην επιχείρηση αυτή σκοτώθηκε ένας Ανωγειανός.

Την ίδια νύκτα 22-7-44, ομάδα σαμποτέρ, που συμμετείχε και Ανωγειανός αντιστασιακός, κατέστρεψε τις αποθήκες βενζίνης των Γερμανών στην πόλη του Ηρακλείου.

Στις 30-7-44 επιδρομή των Γερμανών στον Προφήτη Ηλία και τα γύρω χωριά Καλού, Πυργού, Γαλένι, Ρουκάνι, Γέννα, Μελιδοχώρι, Δαμάνια, Αρκάδι, Καρκαδιώτισσα- Μονή Επανωσήφη. Συνέλαβαν πολλούς Ανωγειανούς τους οποίους επιβίβασαν στο πλοίο ΤΑΝΑΪΣ      και το οποίο βούλιαξε έξω από την Σαντορίνη. Αποτέλεσμα να πνιγούν 15 Ανωγειανοί.

Στις 7 Αυγούστου 1944 οι Γερμανοί, με επικεφαλή τον μισητό Σήφη, ήρθαν στα Ανώγεια για να πάρουν άνδρες για αγγαρεία και αφού δεν βρήκαν, πήραν μαζί τους γυναίκες και γέροντες προς Γενί Γκαβέ.

Ανωγειανοί αντάρτες δίνουν μάχη στην οποία, άλλους σκοτώνουν και άλλους αιχμαλωτίζουν, απελευθερώνοντας τις γυναίκες και τους γέροντες που είχαν πάρει οι Γερμανοί, ως ομήρους.

Την επόμενη ημέρα 8-8-44 έχουμε το Σαμποτάζ της Δαμάστας. Συμμετέχουν στο σαμποτάζ ο Άγγλος λοχαγός Ουϊλλιαμ Στάνλεϋ Μος  και η συνοδεία του, 6 Ρώσοι, και η Ανωγειανή αντάρτικη ομάδα.

Σκοτώθηκαν οι περισσότεροι από τους επιβαίνοντες Γερμανοί στο φορτηγό μεταφοράς προσωπικού και οι υπόλοιποι αιχμαλωτίστηκαν.

Σκοτώθηκε και ο επικεφαλής των Ρώσων Βάνυας. Τραυματίστηκε σοβαρότατα και ένας αντάρτης Ανωγειανός.

Μετά από όλες αυτές τις αντιστασιακές ενέργειες ο Γερμανός Στρατηγός Διοικητής Φρουρίου Κρήτης εξέδωσε διαταγή για την ΙΣΟΠΕΔΩΣΗ των Ανωγείων και την ΕΚΤΕΛΕΣΗ κάθε άνδρα Ανωγειανού που θα βρεθεί εντός του χωριού και σε απόσταση ενός χιλιομέτρου.

Οι λόγοι που τον οδήγησαν σ’ αυτήν την απόφαση είναι επειδή τα Ανώγεια ήταν  Κέντρο της Αγγλικής Κατασκοπείας στην Κρήτη, επειδή οι Ανωγειανοί σκότωσαν τον Λοχία Φρούραρχο ΓΕΝΙ ΓΚΑΒΕ και τη φρουρά του, επειδή εκτέλεσαν το σαμποτάζ της ΔΑΜΑΣΤΑΣ, επειδή στα Ανώγεια βρίσκουν προστασία οι αντάρτες και επειδή από τα Ανώγεια πέρασαν οι απαγωγείς του στρατηγού ΦΟΝ ΚΡΑΪΠΕ.

Για όλους αυτούς τους λόγους αποφάσισε αυτή την περιοχή να την καταστρέψει.

Οι αντάρτικες ομάδες δεν πρόλαβαν καν να αποφασίσουν για το πώς θα αντιμετωπίσουν την κατάσταση.

Τον Ψηλορείτη τον κύκλωσαν 8 Τάγματα στρατού. Η επιτυχία των Γερμανών στηρίχθηκε στη ταχύτητα και τον συγχρονισμό των κινήσεων όλων των Ταγμάτων και στο γεγονός ότι ο κλοιός ήταν απ’ όλες τις κατευθύνσεις.

Όταν οι Γερμανοί μπήκαν στ’ Ανώγεια δεν βρήκαν άνδρες αλλά ελάχιστους γέροντες και άρρωστους που δεν μπορούσαν να μετακινηθούν και φυσικά τα γυναικόπαιδα.

Αυτό το γεγονός συνέβαλε στο να μη έχει το χωριό εκατοντάδες νεκρούς όπως συνέβη σε άλλα Ολοκαυτώματα π.χ. τα Καλάβρυτα που ακόμη οι ερευνητές δεν μπορούν να συμφωνήσουν για τον αριθμό των νεκρών.

Στα Ανώγεια, τώρα, όσους γέροντες μπορούσαν να συλλάβουν, περίπου 80, τους μετέφεραν στο Ηράκλειο, ως ομήρους, και τους άφησαν αργότερα ελεύθερους. Τα γυναικόπαιδα, περίπου 2500, τα οδήγησαν με φάλαγγα στο Πέραμα, όπου τα άφησαν ελεύθερα και διασκορπίστηκαν στα διάφορα χωριά της Επαρχίας Μυλοποτάμου.

Μετά από αυτές τις προκαταρκτικές ενέργειες άρχισε η επιμελημένη λεηλασία. Πήραν ότι πολύτιμο έβρισκαν  το μετέφεραν στα Σείσαρχα και από εκεί με φορτηγά και άλλα αυτοκίνητα στο Ηράκλειο για τις Μονάδες τους, άλλα έστειλαν στη Γερμανία στους συγγενείς τους και άλλα πούλησαν στη Μαύρη αγορά.

Μετά την λεηλασία ξεκίνησαν την ανατίναξη των σπιτιών με εκρηκτικές ύλες. Η λεηλασία και η καταστροφή διήρκεσε από τις 13 Αυγούστου μέχρι τις 5 Σεπτεμβρίου. Συνολικά 49 Ανωγειανοί σκοτώθηκαν τις τραγικές αυτές μέρες.

Ενδιάμεσα, στις 22 Αυγούστου 1944 οι Γερμανοί εκτέλεσαν όλους τους άνδρες που είχαν μεταφέρει για αγγαρεία από το χωριό Σάρχο Μαλεβιζίου στα Σείσαρχα.

Ο πόλεμος για τους Ανωγειανούς δεν τέλειωσε επειδή καταστράφηκε το χωριό. Με μεγαλύτερο πείσμα συνέχισαν να χτυπούν τους Γερμανούς και τους Ιταλούς, όπου τους συναντούσαν.

Στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 τρεις λόχοι Γερμανών που είχαν ξεκινήσει από τα Κρουσανιώτικα βουνά έφθασαν στο Οροπέδιο της Νίδας, μέχρι το λημέρι της Μίθιας. Οι αντάρτες που βρίσκονταν στο λημέρι επιτέθηκαν στους Γερμανούς, σκοτώνοντας τους περισσότερους. Από την πλευρά των ανταρτών καμία απώλεια.

Στις 9-9-44 διμοιρία 25 Γερμανών έστησε ενέδρα πάνω από τις Κορφές Μαλεβιζίου. Στη μάχη που έγινε σκοτώθηκαν 3 Γερμανοί και 4 Έλληνες, ανάμεσά τους δύο Ανωγειανοί.

Στις 14-9-44 στη θέση «Ξύπετρα» του Καβροχωρίου Μαλεβιζίου υπήρχε δύναμη ανταρτών, 120 τον αριθμό, της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων και της Ομάδας Γωνιών – Κορφών. Αιφνιδιάστηκαν από τους Γερμανούς που επιτέθηκαν, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους ένας αντάρτης από τις Κορφές και ένας από τα Ανώγεια. Κατάφεραν να ανασυνταχθούν και να εξολοθρεύσουν τους επιτιθέμενους Γερμανούς. Μόνο ένας γλίτωσε.

Στις 30-9-44 έχουμε τη μάχη της Φοινικιάς.  11 Ανωγειανοί αντάρτες  επιτέθηκαν στη συνοδεία αντιαρματικού πυροβόλου, που ήταν 4 Ιταλοί, τους σκότωσαν  και κατέστρεψαν το όχημα που έσερνε το πυροβόλο.

Μετά από 10 λεπτά εμφανίστηκαν άλλα δύο τεθωρακισμένα αυτοκίνητα με αντιαρματικά πυροβόλα που δέχθηκαν επίθεση από δύο Ανωγειανούς αντάρτες, έναν αντάρτη από το Αμάρι και 5 Άγγλους  Κομάντος.

Σκοτώθηκαν 4 Γερμανοί και 8 αιχμαλωτίστηκαν. Δύο αυτοκίνητα και τρία αντιαρματικά πυροβόλα ήρθαν στην κατοχή των ανταρτών.

Στη μάχη της Φοινικιάς σκοτώθηκε και ένας Ανωγειανός.

Εβδομήντα ένα  χρόνια μετά με τους Γερμανούς και τους Ιταλούς είμαστε στην ίδια Ένωση Κρατών, την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τώρα και οι Βούλγαροι  είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο το Ευρώ δεν έχουν για νόμισμά τους. Επισκέπτονται τη χώρα μας για τουρισμό και εμείς προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας.

Θα με ρωτήσει κάποιος, δεν πρέπει να τους συγχωρήσουμε; Τόσα χρόνια πέρασαν.

Η απάντηση είναι: ΝΑΙ να τους συγχωρήσουμε.

Δεν έχουμε όμως το δικαίωμα να ξεχάσουμε. ΔΕΝ ΞΕΧΝΟΥΜΕ.

Αν ξεχάσουμε δεν θα αποφύγουμε ανάλογα τραγικά γεγονότα στο μέλλον. Για να μη ξαναζήσουμε πολέμους και ολοκαυτώματα, πρέπει να θυμόμαστε.

Δόξα και τιμή σ’ όλους όσους πότισαν με το αίμα τους το χώμα της πατρίδας μας για να μπορούμε εμείς σήμερα να ζούμε ελεύθεροι.

Γιατί όμως οι Ανωγειανοί αντιστάθηκαν; Καταρχήν η ανάγκη της επιβίωσης, διότι οι Γερμανοί δεν άφηναν ούτε ψίχουλο και η ανάγκη για ελευθερία, διότι ήταν η πιο αποπνικτική σκλαβιά.

Οι Έλληνες ποτέ δεν έχασαν το ηθικό τους. Με τον αγώνα τους συμβάλανε στην αποφασιστική νίκη των Συμμάχων στη Βόρεια Αφρική, στην επιτυχή απόβαση των Συμμάχων στη Σικελία, που οδήγησε στην ανατροπή του Μουσολίνι και την ήττα της Ιταλίας, εξαιτίας της παραπλάνησης του εχθρού ως προς την περιοχή της απόβασης. Και τα Ανώγεια, ο Ψηλορείτης έχουν μεγάλο μερίδιο από αυτή τη νίκη.

Είχαμε θύματα, υπεστήκαμε ολική  καταστροφή, δικαιούμαστε αποζημίωση ή επανορθώσεις;

Η απάντηση είναι: ΝΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥΜΑΣΤΕ.

Ο στρατός κατοχής κατά παράβαση κάθε κανόνα του διεθνούς δικαίου, λεηλάτησαν τον πλούτο της χώρας και κάθε έννοια ιδιωτικής περιουσίας, ενώ δικαιούνταν να κατασχέσουν μόνο αυτά που ανήκουν αποκλειστικά στο κράτος.

Οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής στήριξαν την επιβολή της κυριαρχίας τους στη αρχή των αντιποίνων. Με βάση την αρχή αυτή, τα στρατεύματα κατοχής προέβησαν σε εγκλήματα σε βάρος του ελληνικού πληθυσμού, με δικαιολογία τη δράση των αντιστασιακών οργανώσεων. Τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Γερμανοί αποτελούν ενιαίο και αναπόσπαστο μέρος της ναζιστικής αντίληψης περί ολοκληρωτικού πολέμου και διεξήχθησαν στο πλαίσιο της εκτέλεσης ενός προσυμφωνημένου και προμελετημένου σχεδίου τρομοκράτησης και εκμετάλλευσης των κατοίκων των κατεχόμενων περιοχών. Ο σκοπός ήταν η εξάλειψη κάθε μορφής αντίστασης που θα απειλούσε την εξουσία τους.

Σ’ αυτό το πλαίσιο εκτελέστηκαν χιλιάδες αθώοι πολίτες, γκρεμίστηκαν πόλεις και χωριά και καταστράφηκαν περιουσίες.

Για να το απλοποιήσω: ότι έγκλημα διέπραξαν οι Γερμανοί δεν το έκαναν εν βρασμώ ψυχής. Το έκαναν γιατί είχαν σχέδιο, ήταν η επίσημη πολιτική τους.

Και κάποιος θα ρωτήσει: 70 χρόνια από τη λήξη του πολέμου και ζητάτε αποζημίωση;

Μα δεν ζητάμε μόνο τώρα αποζημιώσεις. Από πάντοτε ζητούσαμε. Από το τέλος του πολέμου η χώρα μας ζητά επανορθώσεις. Καμιά Ελληνική Κυβέρνηση, επίσημα, δεν είχε ούτε έχει παραιτηθεί από τις επανορθωτικές αξιώσεις της Ελλάδας. Το ότι δεν λάβαμε επανορθώσεις οφείλεται στην άρνηση της Γερμανίας να τις καταβάλει.

Ισχυρίζονται ότι θα δοθούν όταν η Γερμανία υπογράψει την οριστική Συνθήκη Ειρήνης. Αυτό δεν πρόκειται να γίνει γιατί η Γερμανία έχει κακό προηγούμενο τη Συνθήκη των Βερσαλιών του 1919, που ήταν πολύ βαριά, έως εξοντωτική, για του Γερμανούς.

Περιμέναμε και την ενοποίηση των δύο Γερμανικών κρατών σε ένα, έγινε και αυτό αλλά και πάλι δεν είδαμε αποζημιώσεις.

Πρέπει να επιμείνουμε και να μη φοβηθούμε ότι θα διαταραχθούν οι φιλικές μας σχέσεις. Αυτό δεν θα γίνει γιατί οι Γερμανοί γνωρίζουν πόσα μας οφείλουν.

Να επιμείνουμε στην προσφυγή στα Διεθνή Δικαστήρια γιατί οι νεκροί ζητούν δικαίωση.

Το Ισραήλ, πως τα έχει καταφέρει και έχει πάρει αποζημίωση, με στοιχεία 2013, 71 δισεκ. ευρώ; Δικαίως. Είχε εκατομμύρια θύματα. Η Γερμανία έχει το δικαίωμα να υπογράφει με όποιον θέλει συμφωνίες ρύθμισης των επανορθώσεων.

Όσον αφορά τα δάνεια που έλαβαν τα στρατεύματα κατοχής, ο Χίτλερ τα είχε αναγνωρίσει και είχε υποσχεθεί ότι θα τα πλήρωνε. Οι μεταπολεμικές όμως γερμανικές κυβερνήσεις δεν τα αναγνώρισαν.

Αυτό που προηγείται στις κρίσιμες ώρες που ζούμε είναι να αντιληφθούμε ότι χρειαζόμαστε, πρωτίστως, να ξαναβρούμε τον εαυτό μας. Να ξεκαθαρίσουμε τι θέλουμε και που πάμε. Δεν χρειάζεται επανάπαυση, ούτε νωχελικότητα αλλά ούτε και σπασμωδικές κινήσεις και ερασιτεχνισμοί.

       Έχουμε χρέος απέναντι στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και τη θυσία τους  να συνεχίσουμε τον αγώνα. Δεν σταματάμε μπροστά στις δυσκολίες που συναντούμε και με υπομονή τις ξεπερνάμε.

Ζήτω το Έθνος.»