Γράφει ο Γιώργης Μπαγκέρης

Τον Νίκο Νταγιαντά τον γνώρισα κάποια χρόνια πριν όταν πρωτοήρθε στο χωριό για να καταγράψει κινηματογραφικά τις ανασκαφές στην Ζώμινθο. Δεν είχε έρθει ποτέ ξανά στο χωριό κι όμως ο τρόπος του και η συμπεριφορά του υπήρξε Ανωγειανοθρεμμένη από την αρχή. Ανοιχτός άνθρωπος που σου μιλούσε κοιτώντας σε στα μάτια, φιλικός και με έντονη προσωπικότητα. Και απόλυτα ευχαριστημένος που έστω και μετά από αρκετά χρόνια γνώριζε τον τόπο καταγωγής του. Γρήγορα έκανε αρκετούς φίλους και μαζί περάσαμε αξέχαστες στιγμές κάτω από τον πλάτανο στο Μεϊντάνι τα τέσσερα καλοκαίρια που ερχόταν συχνά για τις ανασκαφές. Συνεργαστήκαμε μάλιστα όταν κινηματογράφησε την συνέντευξη που πήρα τότε για λογαριασμό της ΑΝΩΓΗ από τον αείμνηστο Γιάννη Σακελλαράκη, τον άνθρωπο που τον έφερε στο χωριό. Γι ‘αυτό είχα ένα παραπάνω λόγο να χαρώ όταν πριν μερικές μέρες έμαθα ότι βραβεύτηκε η ταινία του ΄”Σαγιόμι” στο 14ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης γιατί πάντα πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω στο ταλέντο του στην σκηνοθεσία και στις ατέλειωτες ώρες δουλειάς που αφιερώνει στις ταινίες του. Η ανακοίνωση για τα βραβεία  αναφέρει χαρακτηριστικά:

Η φετινή Κριτική Επιτροπή της FIPRESCI απαρτίζεται από τους:

Boyd Van Hoeij – Πρόεδρος (Λουξεμβούργο)

Minou Moshiri (Ιράν)

Necati Sonmez (Τουρκία)

Guilhem Caillard (Καναδάς)

Στράτο Κερσανίδη (Ελλάδα)

και απονέμει τα Βραβεία FIPRESCI

Για ελληνική παραγωγή στην ταινία Σαγιόμι / Sayome σε σκηνοθεσία Νίκου Νταγιαντά

Το σκεπτικό της επιτροπής: «Μια ευαίσθητη και ευφυής μαρτυρία για ένα από τα πιο σύγχρονα και σοβαρά θέματα που αφορούν στη μοντέρνα Ελλάδα: τη μετανάστευση. Χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα σε δυο κουλτούρες που φαίνονται πολύ μακριά η μία από την άλλη, η ταινία απεικονίζει τη ζωή μιας εξαιρετικής γυναίκας. Η κριτική επιτροπή εντυπωσιάστηκε από τον βαθύ σεβασμό και το θαυμασμό που επέδειξε ο ταλαντούχος αυτός σκηνοθέτης».

Μετά την απονομή του βραβείου ο Νίκος Νταγιαντάς δήλωσε: «Θέλω να ευχαριστήσω πάρα πολλούς ανθρώπους, γιατί το ντοκιμαντέρ δεν είναι τίποτε άλλο παρά άνθρωποι. Ευχαριστώ λοιπόν, τον φωτογράφο της ταινίας Στέλιο Αποστολόπουλο, τον μοντέρ Νίκο Βαβούρη, τους παραγωγούς Ρέα Αποστολίδη και Γιούρι Αβέρωφ, τα παιδιά στην εταιρεία Anemon για τα πάντα, όλη μου την οικογένεια γιατί παίζει στην ταινία και πρώτα απ’ όλα τη Σαγιόμι και τον Μανώλη, τον άντρα της, για την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν».

Τον πήρα αμέσως τηλέφωνο. Μιλήσαμε μετά από καιρό αλλά ήταν σα να μην είχε περάσει ούτε μια μέρα. Και του ζήτησα να μου μιλήσει για την ΑΝΩΓΗ όχι για την ταινία μόνο, αλλά για τα Ανώγεια και πως τα κουβαλάει ο ίδιος πια μέσα του καθώς εμείς που τον γνωρίσαμε τον θεωρούμε και είναι Ανωγειανός!Ο Νίκος ήταν χείμαρρος! Και ξεδίπλωσε με μαέστρια τις σκέψεις του αφήνοντας με να συλλογίζομαι ότι υπήρξα τυχερός που τον γνώρισα και συναναστράφηκα μαζί του. Αναφέρει για το χωριό χαρακτηριστικά ο Νίκος λέγοντας:

”Τα Ανώγεια δεν τα ήξερα, κι ας με λένε Νταγιαντά. Μεγάλωσα στο Ηράκλειο. Στο χωριό του παππού μου, του Νίκου, που πέθανε όταν ήμουν δύο χρονών, δεν πηγαίναμε σχεδόν ποτέ. Ο πατέρας μου όλο δούλευε και δεν είχε χρόνο. Κι έτσι κι εγώ δεν αισθανόμουν πως «είχα» χωριό: ήμουν παιδί της πόλης, που λένε. Όταν τέλειωσα το σχολείο, ήθελα να φύγω από την Κρήτη, την Ελλάδα, να δω άλλους τόπους. Πήγα στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία, πήγα σε πόλεις και χωριά σε όλο τον κόσμο, χόρτασαν τα μάτια μου ανθρώπους. Κάποια στιγμή ξαναγύρισα στην Ελλάδα, και άρχισα να κάνω ντοκιμαντέρ. Μια μέρα, χτυπάει το τηλέφωνο : «Κύριε Νταγιαντά, θα ήθελα να μιλήσουμε για κάτι πολύ σημαντικό που ετοιμάζω». Ήταν ο Γιάννης Σακελαράκης. Μου είπε για τη Ζώμινθο, την επικείμενη ανασκαφή και την επιθυμία του να καταγραφεί κινηματογραφικά αυτό το σημαντικότατο αρχαιολογικό εγχείρημα για τις μελλοντικές γενιές. Μου ζήτησε να αναλάβω την κινηματογράφιση. Δέχτηκα αμέσως, ενώ μέσα μου η χαρά για το ότι θα γνώριζα, επιτέλους, τα Ανώγεια, ανταγωνιζόταν τον ενθουσιασμό για τη συμμετοχή μου στην ανασκαφή ενός μεγάλου αρχαιολόγου σε ένα μοναδικό τόπο, το βουνό που υμνεί ο ίδιος ο Όμηρος, τον Ψηλορείτη. Δούλεψα για τέσσερα χρόνια στην ανασκαφή, κάθε μέρα κάτω απ’ τον καλοκαιρινό ήλιο για ένα μήνα, με τον  Γιάννη και την κα Έφη,  τους αρχαιολόγους και τους Ανωγειανούς εργάτες, μικρούς και μεγάλους. Άκουσα τους ήχους και τις μυρωδιές τ’ αοριού, είδα πράγματα κρυμμένα για αιώνες να βγαίνουν από μέσα του, έφαγα τυρί από τις αίγες του Λεοχάρη, ήπια νερό απ’την πηγή της Ζωμινθου. Τα βράδια στο χωριό, πάντα γεμάτο ζωή τον Αύγουστο, γάμοι, παρέες, ιστορίες, χαρές” τονίζει.

Ο Νίκος ολοκληρώνει αυτή μας τη κουβέντα με ένα παραλληλισμό των Ανωγείων με ένα ορεινό χωριό της Ιαπωνίας όπου εκεί έμαθε και για την απώλεια του σπουδαίου αρχαιολόγου Γιάννη  Σακελλαράκη. Αναφέρει: ”Τώρα έχω καιρό να ανέβω. Τα τελευταία δύο χρόνια ξανάρχισα να γυρνάω τον κόσμο, έφτασα μέχρι την Ιαπωνία. Εκεί, στην άλλη άκρη του πλανήτη, περνώντας μέσα από απόκρημνα βουνά με δάση από μπαμπού, έφτασα κάποτε σε ένα ορεινό χωριό. Αγγλικά δεν μιλούσε κανείς, κι εγώ η μόνη λέξη που ήξερα στα γιαπωνέζικα ήταν το «αριγκάτο», που θα πει «ευχαριστώ». Κι όμως, ενώ δεν καταλάβαινα, σα να ένοιωθα τι μου έλεγαν. Φιλόξενοι άνθρωποι και απλοί, άνθρωποι του βουνού, που χαίρονται την παρέα, και πίνουν ένα ποτό από ρύζι, σαν ελαφρύ ρακί, το «σότσου». Ο νους μου άρχισε να ταξιδεύει. Θυμήθηκα ξαφνικά τα Ανώγεια, δέκα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Θυμήθηκα τις θείες μου που με φροντίζανε κάθε μέρα, τους φίλους που έκανα, τα πρωινά που ξημερώναμε στο Μεϊντάνι με τη λύρα και το λαούτο, τις ιστορίες που άκουσα. Σα προκαθορισμένο από τη μοίρα, εκείνη την ώρα ένα μήνυμα διένυσε με βία την απόσταση Ιαπωνία- Ελλάδα: «έφυγε ο Γιάννης Σακελλαράκης» έγραφε. Τη θλίψη για την απώλεια ενός τόσο σημαντικού ανθρώπου, αντισταθμίζει η ευγνωμοσύνη που «μ’ ανέβασε στα Ανώγεια» όπως του άρεσε να λέει. Αν τώρα «έχω» χωριό, το χρωστάω σε αυτόν. Και σε εσάς. Δεν ξεχνώ κανένα. Σας κουβαλάω εντός μου” καταλήγει.

Ούτε εμείς σε ξεχνάμε φίλε. Εγώ,ο Γιάγκος, ο Λεοχάρης, ο Μύρος και όλοι όσοι γνώρισες σε περιμένουμε και πάλι στο Μεϊντάνι για ρακί, λαούτο και συζήτηση! Με πολλές ιστορίες. Που ίσως κάποτε να τις κάνεις και ταινία !Καλή πορεία Νικόλα….

Λίγα λόγια για τον σκηνοθέτη Νίκο Νταγιαντά:

Ο Νίκος Νταγιαντάς γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1975, σπούδασε αρχαιολογία και μετέπειτα ντοκιμαντέρ στο Λονδίνο, και εργάζεται ως σκηνοθέτης από το 2003. Έχει κάνει ντοκιμαντέρ για την ελληνική και την ξένη τηλεόραση, και έχει βραβευθεί για τις ταινίες «Green Lines» (παραγωγή 2003), «Κνωσός, ο Λαβύρινθος των Μύθων»( παραγωγή 2005), «Τα Μύστικά του Λαβυρίνθου» (παραγωγή 2007), «So you can dance» (παραγωγή 2008)  και «Σαγιόμι» (παραγωγή 2011).

Λίγα λόγια για την ταινία ”Σαγιόμι” που απέσπασε το βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης:

Υιοθετημένη από τον παππού της σε πολύ μικρή ηλικία, η Σαγιόμι μεγάλωσε σ’ ένα απομακρυσμένο χωριό της Ιαπωνίας, χωρίς να γνωρίζει τους γονείς της. Στα είκοσι δύο της έφυγε από την Ιαπωνία, ακολουθώντας έναν Έλληνα ναυτικό ως την Κρήτη. 35 χρόνια αργότερα, ο θάνατος της μητέρας της την οδηγεί και πάλι στην Ιαπωνία. Η ταινία καταγράφει το ταξίδι της καθώς επισκέπτεται τη χώρα των παιδικών της χρόνων.

Η ταινία είναι συμπαραγωγή της ΕΡΤ, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και του Γαλλογερμανικού καναλιού ARTE, έχει προβληθεί στην Γαλλία, τη Γερμανία και το Βέλγιο, ενώ θα προβληθεί την Άνοιξη από την ΕΡΤ.