Του Μανώλη Φασουλά
Ας αρχίσουμε τις σημερινές σποραδικές κουβέντες ,από τους αρχαίους Έλληνες και να δούμε τι αντίληψη είχαν περί του χρόνου. Γενικά ,οι πρόγονοι μας από αρχαιοτάτων χρόνων, είχαν μια κυκλική αντίληψη για τον χρόνο. Δεν απέδιδαν στον χρόνο το νοερό σχήμα της ημιευθείας που ξεκινά από ένα σημείο -την αρχή της δημιουργίας του κόσμου – και κατευθύνεται στο τέλος του. Μάλιστα για να εξυπηρετηθεί η ύπαρξη του χρόνου, πίστευαν ότι ο θεός δημιούργησε τον ήλιο ,τη σελήνη και τους πλανήτες.
Κατά τον Πλάτωνα ο χρόνος είναι η κινητή εικόνα της αιωνιότητας.Το παρελθόν,το παρόν και το μέλλον είναι τα είδη του χρόνου.Ο χρόνος μιμείται την αιωνιότητα και κινείται ρυθμικά σε κύκλους.Τα ουράνια σώματα κατά τον Πλάτωνα είναι ζωντανά ρολόγια,που δεν μετρούν απλά,αλλά καθορίζουν τους κύκλους μέτρησης του χρόνου.Οι κυκλικές τροχιές τους ορίζουν τα έτη ,τους μήνες και τις ημέρες.Αντιστοιχεί την ημέρα στον κύκλο περιστροφής του ουρανού,τον μήνα στον κύκλο περιστροφής της σελήνης και το έτος στον κύκλο του ήλιου.
Κατά τον Αριστοτέλη, ο χρόνος δεν είναι κίνηση,ούτε όμως ανεξάρτητος από την κίνηση.Είναι κάτι που ιδιάζει στην κίνηση,χωρίς να ταυτίζεται με αυτήν.Κάθετι που κινείται προχωρά από κάτι πρωτύτερο σε κάτι ύστερο.¨Ελεγε επίσης ο Αριστοτέλης ότι ζούμε με συναισθήματα ,όχι με τις ώρες στο ηλιακό ρολόγι.Θα έπρεπε να μετράμε το χρόνο με τους κτύπους της καρδιάς!
Ο Ευριπίδης είπε :O χρόνος δίνει όλες τις απαντήσεις.Είναι πολύ ομιλιτικός.Δεν χρειάζεται καν ερωτήσεις!
Ο Σιμωνίδης ο Κείος είπε για το χρόνο:O χρόνος έχει κοφτερά δόντια και τα συνθλίβει όλα με βία.
Ο ¨Αγγλος ουμανιστής Βen Johnon είπε για το χρόνο: Aυτός ,ο γέρος ,ο φαλακρός ο απατεώνας ο χρόνος!
Ο Νίκος Καζαντζάκης στον αναφορά στο γκρέκο λέει: Δεν έχουμε στη διάθεση μας παρά μονάχα μια ζωή.Ας κάνουμε αυτή τη στιγμή αιωνιότητα!
Ο Αινστάιν είπε ότι ο χρόνος δεν υπάρχει!Είναι μια ανθρώπινη επινόηση και εξυπηρετεί ανθρώπινες ανάγκες.
¨Εχει γραφεί ακόμη ότι ο χρόνος είναι μεγάλος δάσκαλος.Το κακό είναι ότι σκοτώνει τους μαθητές του.
¨Εχει ειπωθεί επίσης ευφυώς ότι το σήμερα είναι το χτες του αύριο!
Στη σύγχρονη εποχή που ζούμε ο στοχαστής-ποιητής -μαντιναδολόγος Μήτσος Σταυρακάκης στον πρόλογο του βιβλίου του με τίτλο “Στη δίνη των ανέμων” ,έχει γράψει:
H αθέατη πλευρά των ονείρων μας και η προβολή των εικόνων τους στο μυαλό και στην καρδιά μας.Το κελάηδησμα των πουλιών.Το κρύψου φανερώσου της σελήνης μέσα στα σύννεφα.Το γέλιο της ανατολής.Ο στεναγμός της δύσης .Είναι σημεία στην καμπύλη και σταθμοί στην τεθλασμένη του χρόνου.Χρόνος τελικά είναι το “σκαρί” που μεταφέρει τα όνειρα και τις φαντασιώσεις του αιώνια περιπλανώμενου Οδυσσέα ,με προορισμό μια ανύπαρκτη Ιθάκη! Θα έλεγα επιστημονικά τεκμηριωμένη άποψη με την καταπληκτική μαντινάδα του:
Ο χρόνος με πολιορκεί και γω στα τείχη απάνω
με το σπαθί του έρωντα αντίσταση του κάνω!
Ο άλλος δεξιοτέχνης του “καθαρού λόγου” και της ποίησης-μαντινάδας,Γιώργης Καράτζης έχει γράψει:
Δε βάνω εγώ στη ζυγαριά του χρόνου τη ζωή μου
και ζω τη κάθε μου στιγμή σαν ναν΄η γύστερη μου!
Ο χρόνος είναι ποταμός και γω κλαδί στη μέση
και ποιος μπορεί ν ΄αντισταθεί και μπέτη να του στέσει!
Που νάχεις τη κατάρα μου ανάθεμάσε χρόνε
σκύλε πνιγάρη τση χαράς τση νιότης δολοφόνε!
Ο Πολογιάννης με ένα τρόπο εκδικητικό ,αλλά πολύ επιδέξιο,(έτσι τουλάχιστον αντιλαμβάνομαι εγώ) ,λέει για το χρόνο:
¨Ηθελα χρόνε να σε βρω γέρο ψαρό στη στράτα
και ναμαι εγώ ντεληκανής να μου γυρές τα νιάτα!
Ο φίλος Λευτέρης Μπέρκης λέει,στο ίδιο μήκος κύματος:
Ήθελα χρόνε να σε δω νάσαι πληγές γεμάτος
γιατί μου βγάνεις μια καλή και εκατό ΄σαι σκάρτος!
Μετά λοιπόν από όλα αυτά εγώ κοντά στα εβδομήντα μου!Ποιο είναι το εκπληκτικό! Όλος αυτός ο χρόνος που είχα μπροστά μου τώρα είναι πίσω μου!
Το χτες ήταν μια επιταγή χωρίς αντίκρυσμα!Το αύριο είναι μια μεταχρονολογημένη επιταγή.Το σήμερα είναι ζεστά λεφτά!(ανωνύμου),το οποίο και ασπάζομαι,όπως επίσης ασπάζομαι τα λόγια του Νίτσε:
“H πιο μεγάλη τέχνη είναι να ξέρεις να αποχωρείς την κατάλληλη στιγμή” και ένεκα τούτου δοθείσης ευκαιρίας μια βαθιά υπόκλιση στην πιο αξιόλογη τραγουδίστρια τουλάχιστον της γενιάς μου,την Χαρούλα την Αλεξίου ,που είπε με περίσσο θάρρος :Σταματώ να τραγουδώ ,γιατί η φωνή μου δεν με ακούει πια!
Αυτά!