Του Γιώργη Σκουλά του Μιλτιαδαντρέα

-Η ορκωμοσία των επαναστατών στην κεντρική Κρήτη με την συμετοχή των Ανωγειανών.
-Ποιός Αρχηγός υψωσέ την σημαία.
Φωτογραφία.
Η Εκκλησία του Σωτήρος Χριστού στον Αγιο Μύρωνα Μαλεβιζίου όπου έγινε η ορκομοσία.
-Στις 14 Μαίου 1866 οι αντιπρόσωποι του Κρητικού λαού,μαζί και πλήθος κόσμου,συνάσονται στην θέση Μάνας Νερού η Νεροκούρου,έξω από τα Χανιά και αποστέλουν επιστολή διαμαρτυρίας στον Σουλτάνο.Ταυτόχρονα αποστέλουν δεύτερη επιστολή στους προξένους των Μ.Δ,όπου τους αναφέρουν τον διακαή πόθο του κρητικού λαού γιά ένωση με την μητέρα Ελλάδα.
Η διαμαρτύρηση αυτή ήταν ειρηνική.Δεν στεφόταν δηλαδή εναντίον της εξουσίας του Σουλτάνου,αλλά στρεφόταν εναντίον του Ισμαήλ Πασά και της κακοδιοίκησης του και λόγο της αυθαίρετης εμπλοκής του στο Μοναστηριακό ζήτημα τον Νοέμβριο του 1865.

Οι Κρήτες ήλπιζαν ότι ο Σουλτάνος θα έκανε δεκτά τα αιτήματα τους διότι αυτά δεν ήταν παρά εκείνα που είχαν συμφωνηθεί κατά το κίνημα του Μαυρογένη το 1858.Δικαιώματα που απέρεαν από το Χάττι Χουμαγιούν και που αρνιόταν να αποδώσει στον κρητικό λαό ο Ισμαήλ Πασάς,διανθισμένα με κάποια επουσιώδη αιτήματα περί φορολογίας επί των αχύρων,κτλ.

Στις 14 Μαίου καταθέτουν το αίτημα στον Ισμαήλ με σκοπό να το αποστείλει στην Κωνσταντινούπολη.Στην συνέχεια οι συγκεντρωμένοι αρχίζουν να διαλύονται με τάξη ώστε να μην δώσουν δικαιώματα στον Ισμαήλ να θεωρήσει το κίνημα ως στασιαστικό.Στην περιοχή παρέμεινε εικοσαμελής επιτροπή ώστε να παραλάβει την απάντηση του Σουλτάνου.Ανάμεσα στα μέλη της επιτροπής,ως εκπρόσωποι του Μυλοποτάμου παρέμειναν ο Μιχ.Σκουλάς και ο Εμμ.Μελισιώτης.
Ο Ισμαήλ Πασάς κατά του οποίου στρεφόταν η διαμαρτύρια,με επιστολή του στον Σουλτάνο του αποκρύβει την πραγματική δυσαρέσκεια του κρητικού λαού λέγοντας του ότι πρόκειται γιά κάποιους λίγους φυγόδικους που περιφέρονται στα βουνά,υπονοόντας τα μέλη της επιτροπής που παρέμειναν στα ορεινά των Χανίων αναμένοντας την απάντηση.
Ο Σουλτάνος έχοντας στρεβλή εικόνα φαίνεται ότι δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα.Ετσι,με καθυστέρηση δυόμισι μηνών,στις 20 Ιουλίου,αποστέλει την απάντηση του προς τον Ισμαήλ Πασά.Μιά απάντηση ταπεινωτική προς τον κρητικό λαό,όπου δεν άφηνε περιθώρια διαπραγματεύσεων και καθιστούσε την ένοπλη σύραξη αναπόφευκτη.Η περίοδος του ενός μηνός που μεσολάβησε μέχρι τις 21 Αυγούστου που κηρύχθηκε η έναρξη της επανάστασης,μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ημιεμπόλεμη και περίοδος προετοιμασίας των δύο μερών πρίν την τελική ρήξη.
Κορυφαία πράξη προετοιμασίας των επαναστατών στην Κεντρική Κρήτη υπήρξε η ορκομοσία 3.000 επαναστατών στην Εκκλησία του Σωτήρος Χριστού στον Αγιο Μύρωνα,παρουσία του Μ.Κόρακα,Παυλου Ντεντιδάκη,Ηρ.Κοκκινίδη,των ανωγειανών υπο την αρχηγία του Μ.Σκουλα.Την δοξολογία έκανε ο Μελέτιος Καλησπεράκης,απο το Χωριό Γωνιές Μαλεβιζίου,Ηγούμενος της Μονής Ιερουσαλήμ που βρίσκεται στο χωριο Λουτράκι Μαλεβιζίου.
-Πηγή….ΕΦ.ΝΟΜΟΣ.Ετ.Γ.αρ.φ.125..20-8-1866.
-Ηρακλειον την 8 Αυγούστου 1866.
Οπως σας προέγραψα,έχετε ήδη ιδέαν τινά των κατά το τμήμα ημων στρατοπέδων..Ιδού σήμερον συμπληρώ,ως μη έχων τότε τον καιρόν,τα μέχρι της στιγμης εκε.ινης γεγονότα,και προ πάντων τα κατά την πανηγυρικήν και ενθουσιώδη ανάρτησιν της σημαίας,προσθέτω δε και όσα μ.εχρι σήμερον 15 Αυγούστου έλαβον χώραν ουσιώδη.
…..Από της δευτέρας ώρας της πρωίας οι κάτοικοι εκάστου χωρίου ένοπλοι,προπορευομένων των αρχηγων αυτων ανέβαινον εν παρατάξει είς τον Αγιον Μύρωνα.Οι κάτοικοι του χωρίου τούτου,η εν αυτω εδρεύουσα επιτροπή συγκειμένη εκ του κυρίου Μελετίου Ηγουμένου Ιεροσολύμων,Μελετίου Γοργολαινίου,Κυμενίου Ιεριδιάκονος Σαβατιανου,Γεωργίου Σηβάκη,Ιωάννου,Παπαζαχαριάδου,Μ.Γιαννιδάκη,Ν.Κοκκινίδη,Ι.Στρατηγάκη,Μ.Καλλημεράκη,Ι.Πρυνιανάκη.Ι.Βλαστου.Χ.Αντωνίου Κουτσούκλη,Ι.Ιατράκη,Μ.Γαλιανάκη,Ι.Βουδιανου,Ι.Κοκολάκη,Μ.Παπαδάκη,Ι.Περδικάρη,Μύρωνος Παπαδάκη,Σταύρου Χατζηδάκη,Δ.Λαμπίρη,Α.Κραγκιουδάκη,Μ.Στεφανάκη,Αλεξ.Στεφανάκη και Αδάμ Στεφανάκη,,ο γραμ.της Επιτροπής Νικ.Ρισβόπουλος,ο οπλαρχηγός Μαλεβιζίου και Τεμένους Παυλος Χατζή Ντεντιδάκης,μετά την θείαν λειτουργίαν υπεδέχοντο ενθουσιωδες τους αναβα.ινοντας ενόπλους,συρρέοντες πανταχόθεν εν πλήρεστάτη τάξει και αθορύβως.
Την τρίτην…τουρκιστί…..πρωινήν ώραν κατέβησαν οι εν Αγία Βαρβάρα συσσωματουμένοι Μεσσαρίται οδηγούμενοι υπό των αρχαίων αγωνιστων Μ.Κόρακα,Γεωρ.Ρωμανου,Στέφανου Σκουντή και του Μ.Τζωρτζάκη και Μ.Μαλιχούτη.Περί δε την 3 και μισή ώραν εμφάνησαν αναιβαίνοντες μετά της ιδιαζούσης αυτών ευκαμψίας οι Αρειμάνιοι Ανωγειανοί και άλλοι Μυλοποταμίται υπό τον γενναίον Μ.Σκουλάν.Ζητωκραυγαί ενθουσιώδεις υπεδέξαντο όλους εν γένει τους γενναίους και άξιους τούτους οπλαρχηγούς και αδελφικοί ασπασμοί αντηλάγησαν παρά πάντων.
Περί την 4 και μισή ώραν οι κώδωνες των Εκκλησιων του χωρίου ανήγγειλον το επίσημον και χαρμόσυνον της συναθροίσεως.Απαντες τότε εν πληρεστάτη τάξει συνηθροίσθησαν περί το παρακείμενον Εκκλησίδιον του Σωτηρος,εν ω και εψάλη καταλλήλως δοξολογία προς τον Υψιστον.
Μετά την δοξολογίαν ο νέος Γερμανός,ο Ηγούμενος Ιεροσολήμων Μελέτιος λαβών την σημαίαν και ψάλλων το,ο Υψωθείς εν τω Σταυρω εκουσίως…….εση εν τω μέσω της Εκκλησίας και παραδίδων το ιερόν τουτο της Ελευθερίας Σύμβολον εις τον οπλαρχηγόν Παυλον Χατζη Ντεντιδάκην είπε……
-Λάβε την σημαίαν ταύτην,ην η Πατρίς σοί εμπιστεύεται,υπερασπίσθητι αυτήν και διά της τελευταίας ρανίδος του αίματος σου.Ο δε παντοκράτωρ Θεός θέλει δώσει ώστε να παραδώσεις αυτήν είς χειρας ελευθέρας νικήτριαν και τροπαιούχον.
Λάβων δε αυτήν ο οπλαρχηγός και ασπασθείς μετά δακρύων την δεξιά του Ηγουμένου,φιλήσας δε και το εφ ου ανήρτητο ξύλον,επέδωσεν αυτήν είς τον σημαιοφόρον,αφ ου ώμοσεν επί του ιερου Ευαγγελίου τον απαιτούμενον όρκον.
Τότε ο σημαιοφόρος επροπορεύθη της Σημαίας κυματιζούσης και επομένων των Ηγουμένων,των ιερέων,της επιτροπής και των οπλαρχηγων με γυμνά τα ξίφη,παρήλασεν εν τω μέσω απείρου λαου ζητωκραυγουντος και πυροβολουντος.
-9-Αυγούστου.
Περί την 4ην της νυκτός τινές Οθωμανοί ενεδρεύοντες παρά το χωρίον Δαφνές επυροβόλησαν κατά του εκείθεν διαβαίνοντος Γεωργίου Κολίτση,και του έθραυσαν τον πόδα,το οποιον και απέκοψεν ο χειρουργός.
14-Αυγούστου.
Οι υπό τον Μ.Σκουλάν ημέτεροι κατέλαβον τους μύλους του Γεωργίου Εμμανουήλ,όπως και τους παρακειμένους αυτής,διά να αλέθουσιν αποκλειστικώς τα γεννήματα διά το στρατόπεδον αναγκαιουντα.
-Να αναφέρω διευκρινιστικά τα εξής.
Το στρατόπεδο του Μυλοποτάμου υπο τον Μ.Σκουλά βρισκόταν στην θέση Αγιος Μάμας δυτικά της Τυλίσσου προς την περιοχή του Σωρρού και είχε δυνατότητα φιλοξενίας 1500 επαναστατών,ενώ περιστασιακά στρατοπέδευαν και στην περιοχή της Αγίας Αννας.
Αντιθέτως το στρατόπεδο του Μαλεβιζίου-Τεμένους ,στο οποίο φιλοξενούνταν και οι Μεσσαρίτες όταν επιχειρούσαν στην περιοχή, βρισκόταν στην περιοχή Πενταχέρι,στα διοικητικά όρια μεταξύ των χωριών Γωνιές,Ανώγεια και Κρουσώνας.Είχε δυνατότητα φιλοξενίας 4000 επαναστατών.Το κεντρικό επίσης στρατόπεδο των επαρχιών της Μεσαράς βρισκόταν στο δάσος του Ρούβα μεταξύ των ορίων των χωριών Γέργερη και Ζαρός.
Πιθανότατα λοιπόν ο Μ.Σκουλάς κατέλαβε τους αλευρόμυλους ώστε να εξασφαλιστούν άλευρα για τις ανάγκες των στρατοπέδων εν όψει της επερχόμενης επανάστασης.