Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ

Στις  2  Αυγούστου  2008, στον  κήπο  του  Ρεθύμνου,  ο  Λευτέρης  Καλλιτσουνάκης  μου  παραχώρησε μια  συνέντευξη την  οποία  δημοσίευσα  στο  βιβλίο  μου  «Γιάννης Δραμουντάνης Στεφανογιάννης –   Αρχηγός  Ανωγείων  και  Άνω  Μυλοποτάμου 1941-13  Φεβρουαρίου  1944  ». Ένα  μέρος  της  συνέντευξης  αναφέρεται  στο  θάνατο  του Γιάννη   Τζαγκαράκη  στην  Κορακόπετρα. Και  είναι  σημαντική  η  μαρτυρία  του  Λευτέρη  Καλλιτσουνάκη  για  τέσσερις  κυρίως  λόγους : α)  Γιατί  όσοι  μελετούν  και  ασχολούνται  με  την  Κρητική  Αντίσταση  γνωρίζουν  ότι  ο  Λευτέρης  Καλλιτσουνάκης  είναι  ένα  από  τα πιο  σημαντικά πρόσωπα  της  Αντίστασης  αφού  θήτευσε  δίπλα  στο  Ραλφ  Στόκμπριτζ,  στην  υπηρεσία  του  ενός  από τους  δύο  συμμαχικούς  ασυρμάτους  του  Ψηλορείτη    β)  στο  επεισόδιο  του  θανάτου  του  Γιάννη  Τζαγκαράκη  ο  Λευτέρης  Καλλιτσουνάκης  ήταν  παρών  και  περιγράφει  με  λεπτομέρειες  το  ατυχές  περιστατικό  γ)  Από τη  διήγηση  διαπιστώνεται  ότι  παρών στο  επεισόδιο  ήταν  και  ο  Ζαχαρίας  Δραμουντάνης,  γιος  του  Αρχηγού  Στεφανογιάννη,  του  οποίου  την  μαρτυρία  μπορεί  εύκολα  κανείς  να  αναζητήσει  και  να  καταγράψει  και  δ)  Η διήγηση  του  Λευτέρη  Καλλιτσουνάκη  δεν  επιτρέπει    την αλλοίωση  της  ιστορικής  αλήθειας

«…στο  λημέρι στη  Κορακόπετρα  εγίνηκε  κι ένα  επεισόδιο.  Εσκοτώθηκε  ο  Γιάννης  ο  Τζαγκαράκης.  Την  ώρα  που  μούχλιαζε  έγινε,  μεταξύ  μέρας  και  νύχτας.  Στο  λημέρι  είχε  έρθει  κάποιος  Λεωνίδας Τζαγκαράκης  ο  οποίος  ήτανε  ανιψιός  του  σκοτωμένου  από  τσι  Αλώνες  της  Ρεθύμνης.  Ο  Λεωνίδας  είχε  έρθει  βράδυ  βράδυ  από  τα  Ρεθεμνιώτικα  κι  εσερνε  μερικούς  για  να  φύγουνε  στη  Μέση  Ανατολή.  Ο  κακομοίρης  ο  Γιάννης  Τζαγκαράκης  ήτονε  δρωμένος  και  πήγε  κοντά  στη  φωτιά  που  εψήναμε  το  φαγητό.  Κι  έκατσε  κουκουβιστά.  Έρχεται  ένας  και  μας  ε  λέει  Γερμανοί  έρχουνται.  Ένας  βοσκός  από  τα  Ανώγεια,  θαρρώ  πως  ήτανε  Δραμουντάνης.  Ο  Νικολής  ή  ο  Κωστής.  Εμείς  ήντα  να  κάνομε,  αρπάξαμε  να  χώσομε  τον  ασύρματο  και  τον  οπλισμό  μας.  Κι  είχαμε  σ’ένα  πρινάρι  καμιά  δεκαριά  όπλα  κι  ένα  οπλοπολυβόλο. Ο  Πάτρικ  Λη  Φέρμορ  επήγε  στο  πρινάρι  και  επέτανε  τα  όπλα  αποπάνω  και  τα’παιρνε  ο  ένας  και  τα’δινε  τ’αλλουνού  να  πάμε  να  τα  κρύψομε.  Για  να  φύγομε  κι  εμείς  να  μη  μας  πιάσουνε  οι  Γερμανοί.  Ο  Λεωνίδας  ο  Τζαγκαράκης  όταν  ήρθε  μου  λέει  είμαι  κουρασμένος  Και  του  λέω  πάρε  μια  κουβέρτα  κι  έλα  να  πάμε  εις  το  κατάλυμα  πέρα  πέρα  που  μένω  κι  εγώ  να  μείνεις.   Κι  εκοιμάτονε  και  δεν  ήτανε  εκειά.  Είμαστε  εγώ,  ο  Λη  Φέρμορ,  ο  Στόκμπρτιζ,  ο  Γιάννης  Τζαγκαράκης,  ο  Στάνλευ,  καμιά  δεκαριά  νομάτοι.  Ήτανε  κι  ένα  δυο  βοσκοί  και  μας  εβοηθούσανε  να  πετάξομε  τα  πράματα  να  μη  μπλέξομε.  Ήτονε  και  του  Στεφανογιάννη  τα  παιδιά  εκεί,  ο  Γιώργης  και  ο  Ζαχαρίας,  μικρά  κι  εβαστούσανε  όλη  την  ώρα  τα  τουφέκια,  τα  γεμίζανε,  τα  αδειάζανε.  Εγώ  με  το  περιστατικό  το  δικό  μου  είχα  καεί.  Και  τον  είχα  πει  πολλές  φορές  μην  αφήνετε  τα  παιδιά  στα  τουφέκια  γιατί  κι  εγώ  έχω  καεί.  Έχω  σκοτώσει  ένα  συγγενή  μου  μ’αυτές  τις  μπουταλές.  Γι’αυτό  μην  αφήνετε  στα  παιδιά  τα  τουφέκια.  Είχανε  γεμίσει  το  όπλο,  ένα  γερμανικό  δαχτυλιδάτο,  ανάθεμά  το.  Ο  Λη  Φέρμορ  έπιασε  το  όπλο  να  το  πετάξει  στον  άλλο,  και  που  πήγε  η  χέρα  του,  στη  σκανδάλη,  και  θέτει  ένα  βρόντο  κι  έτσι  που  κάθουντανε  κουκουβιστά  ο  Τζαγκαράκης  του  πιάνει  το  πόδι  και  το  μηρό  και  του’κοψε  τη  κεντρική  αρτηρία.  Και  εμουντάραμε  εμείς  να  τόνε  βοηθήσομε  αλλά  πέντε  λεπτά  δεν  έζησενε.  Δεν  είπε  τίποτα,  τι  να  πει  ο  παντέρμος.  Ένας  καλός  άνθρωπος  ο  Γιάννης  ο  Τζαγκαράκης.  Δεν  είπε  τίποτα  στο  Φιλεντέμ,  μου  φταις  δηλαδή  και  τέτοια,  πάνω  από  πέντε δέκα  λεπτά  δεν  έζησενε.  Του  χύθηκε  το  αίμα. Εκειά  στο  πρινάρι  που  σκοτώθηκε  τόνε  θάψαμε  κιόλας.  Ο  Πάτρικ  Λη  Φέρμορ  εστεναχωρήθηκε  πάρα  πολύ.

Τα  οστά  του  μετά  τα  πήρανε  οι  συγγενείς  του  από  τη  Κορακόπετρα. Ή  στου  Φωτεινού  θα  τα’χουνε  πάει  ή  στσ’Αλώνες.  Είχε μια  αδερφή  στου  Φωτεινού  και  μάλλον  εκεί  θα  τα’χουνε.

Κι  επήγε  ο  Τζαγκαράκης  άδικα.  Γιατί  η  πληροφορία  ότι  έρχουνται  Γερμανοί στην  Κορακόπετρα  δεν  ήτανε  αληθινή…»

Γιώργος  Καλογεράκης

Επιστημονικός  συνεργάτης

Εργαστηρίου  Ιστορίας  Νεότερης  Ελλάδας

και  Νεοελληνικού  Πολιτισμού

Πανεπιστημίου  Ιωαννίνων

Αντίδραση προκαλεί δημοσίευμα της μεγάλης γερμανικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung σύμφωνα με το οποίο, ούτε λίγο ούτε πολύ,  στη «Μάχη της Κρήτης» δεν έλαβαν μέρος κρητικοί αλλά κυρίως γερμανοί και βρετανοί.

Το θέμα παρουσιάζει η deutch velle world, ενώ σε άρθρο της ασκεί κριτική στο κείμενο της γερμανικής εφημερίδας.

Όπως αναφέρεται, η γνωστή γερμανική εφημερίδα,  αφιέρωσε μια ολόκληρη σελίδα της στην «Επιχείρηση Ερμής», όπως λεγόταν επίσημα η μάχη της Κρήτης.

Ο δημοσιογράφος Siegfried Thielbeer αναφέρεται διεξοδικότατα στο χρονικό της επιχείρησης, καταδεικνύει άλλη μια φορά το ότι μόνο μεγάλη επιτυχία δεν υπήρξε η κατάληψη της Κρήτης και επισημαίνει ακριβοδίκαια τις παραλείψεις και τα σφάλματα τόσο των γερμανικών δυνάμεων, όσο και της άμυνας του νησιού που είχαν αναλάβει κυρίως Βρετανοί, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί.

Και όμως, παρά την επιδεικτική αμεροληψία του, το άρθρο αυτό υποπίπτει σε μια εκκωφαντική παράλειψη. Δεν αναφέρεται καθόλου στους Έλληνες υπερασπιστές της Κρήτης, σαν η όλη επιχείρηση να είχε διεξαχθεί μεταξύ γερμανικών και βρετανικών δυνάμεων επί ουδέτερου και ανώνυμου εδάφους. Μόνο μια φράση σε όλο το εκτενές κείμενο: «Στην Κρήτη βρίσκονταν 30000 στρατιώτες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Εκτός απ’ αυτούς και περίπου 10000 Έλληνες, οι περισσότεροι με ελαφρύ οπλισμό».

Ούτε λέξη για την απεγνωσμένη αντίσταση των αμάχων, που προσπαθούσαν να αποτρέψουν την απόβαση, έστω και αν η δική τους δράση δεν προβλεπόταν από το πολεμικό δίκαιο, αλλά έχει εγγραφεί παρ’ όλα αυτά και στη γερμανική ιστοριογραφία σαν απροσδόκητη αντίσταση που βρήκε εντελώς απροετοίμαστους τους κατακτητές.Ίσως να αφήσουμε, λέει το δημοσίευμα της deutch velle  να διορθώσει τον κ. Thielbeer ένας άλλος Γερμανός δημοσιογράφος, ο Eberhard Rondholz που σε παλιότερο άρθρο του για τη μάχη της Κρήτης κατέληγε ως εξής:

«Έστω και με καθυστέρηση οι Γερμανοί ανακάλυψαν τους λίγους συμπατριώτες τους αντιστασιακούς…που αποπειράθηκαν μάταια να ρίξουν το χιτλερικό καθεστώς και κλήθηκαν εκ των υστέρων να αποκαταστήσουν τη χαμένη υπόληψη των Γερμανών…Τέτοια τιμή δεν επιφυλάχθηκε ακόμα στους αντάρτες της Κρήτης που θυσιάζοντας τη ζωή τους επιτάχυναν την πτώση του φασισμού. Νομίζω πως ήρθε η ώρα για τη Γερμανία να ανακαλύψει επί τέλους κι αυτούς τους άγνωστους ήρωες.»

Η Μήδεια κόρη του βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη, εγγονή του Ηλιου και ανηψιά της μάγισσας Κίρκης, βοηθά τον Ιάσονα κατά τη διάρκεια της αργοναυτικής εκστρατείας να πάρει το χρυσόμαλλο δέρας. Η Μήδεια για να τον ακολουθήσει και να του δώσει τη νίκη, όχι μόνο πρόδωσε και εγκατέλειψε τον πατέρα της, αλλά πήρε και ως όμηρο τον αδελφό της Άψυρτο, τον οποίο δεν δίστασε να σκοτώσει και να κομματιάσει. Η Μήδεια και ο Ιάσων τελικά πηγαίνουν στην Κόρινθο και όλα αλλάζουν από τη στιγμή που ο Κρέοντας, ο βασιλιάς της Κορίνθου, αποφασίζει να παντρέψει την κόρη του Κρέουσα[Γλαύκη] με τον Ιάσονα. Καθώς η οργή της Μήδειας αρχίζει να εκδηλώνεται, ο Κρέοντας την εξορίζει από την Κόρινθο, εκείνη όμως κατορθώνει να εξασφαλίσει προθεσμία μίας ημέρας. Ως κίνηση συμφιλίωσης, η Μήδεια στέλνει στην Κρέουσα φόρεμα, στολίδια και κοσμήματα που τα έχει πρωτύτερα βουτήξει σε δηλητήριο, ξεκινώντας μ’ αυτή της την πράξη την εκδίκησή της απέναντι στον Ιάσονα που την έχει απατήσει με την Κρέουσα. Οταν η Κρέουσα παίρνει το δώρο της Μήδειας πεθαίνει με φριχτούς πόνους από τη φωτιά που παίρνει ο χιτώνας ενω μαζί της πεθαίνει και ο Κρέοντας και το παλάτι παίρνει φωτιά. Επειτα, η Μήδεια σκοτώνει τα παιδιά της πραγματοποιώντας τις εκδικητικές απειλές της απέναντι στον Ιάσονα. Στο τέλος, εμφανίζεται σε ιπτάμενο άρμα με φτερωτά άλογα -δώρα του προπάππου της Ηλιου- και κατευθύνεται προς την Αθήνα.
Η Μήδεια του Ευριπίδη είναι μια γυναίκα που ενεργεί υποκινούμενη αποκλειστικά από έρωτα· από τον έρωτά της προς τον Ιάσονα. Σύμφωνα με τον Αυστριακό ψυχίατρο Καρλ Γκουστάβ Γιουνγκ, το κομμάτι της άνιμα (στον ψυχισμό του άνδρα) και του άνιμους (στον ψυχισμό της γυναίκας) δεν εξαντλούν το απύθμενο βάθος, την άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής, καθώς υπάρχει μέσα σε κάθε άνθρωπο μια «σκοτεινή περιοχή», η «σκιά», περιοχή στην οποία οφείλονται όλες οι ακραίες πράξεις του ανθρώπου, καθώς και οι δεύτερες σκέψεις του· καθώς δίπλα στο συνειδητό και ορατό από όλους «Εγώ» υπάρχει ένα δεύτερο «Εγώ», που σκέφτεται «ό,τι πιο πρόστυχο και αηδιαστικό» (Γιουνγκ), ο άνθρωπος είναι ικανός ακόμα και για τις ειδεχθέστερες πράξεις σε περίπτωση που η σκιά αναγκαστεί να εκφραστεί ανεξέλεγκτα.
Η Μήδεια ξέρει πως η θανάτωση των παιδιών της θα βυθίσει τον Ιάσονα στη δυστυχία. Μα ίσα-ίσα που τη δυστυχία του θέλει και η Μήδεια. Κι αυτή η επιθυμία της τη βοήθησε να νικήσει την αγωνία και την ταραχή της, όταν έφτασε πια η ώρα να παλέψει το μίσος, που είχε για τον άντρα της, με τη μητρική στοργή. Η εκδίκηση είναι γι’ αυτήν η γλυκύτερη απόλαυση. Γι’ αυτό δε θα ανοίξουν τα φύλλα της καρδιάς της, για να περάσουν μέσα οι φωνές των παιδιών και δε θα δει το δάκρυ τους, όταν θα αστράφτει μπρος στα μάτια τους το κοφτερό μαχαίρι της. Έχει καιρό να τα κλάψει αργότερα. Τώρα θα εκδικηθεί.
Δεν φταιει αυτή,δεν έχει άλλον τρόπο,γιατί κανένα άλλο συναίσθημά του δεν βρίσκει-δεν υπάρχει,για να το χρησιμοποιήσει:ο πόνος του για τα παιδιά,είναι το τελευταίο,το μοναδικό τέχνασμά της που θα τον υποτάξει στην πιο μαρτυρική,στην πιο αληθινή [γιατί δεν έμεινε καμμιά άλλη αλήθεια από το γάμο τους] ένωσή του μαζί της.Δεν την ενδιαφέρει….Ο Ιάσονας μπαίνει στο σκοτάδι…Η προδοσία του Ιάσονα είναι ιδιαίτερα ειδεχθής, επειδή οφείλει πολλά στη γυναίκα του. Επανειλημμένα εκείνη έσωσε τη ζωή του και ολοκλήρωσε για χάρη του τους άθλους που εκείνος δεν μπορούσε να κατορθώσει. Είναι καιροσκόπος, καθώς χρησιμοποιεί τώρα τη βασιλική οικογένεια της Κορίνθου για το κέρδος, όπως στο παρελθόν χρησιμοποίησε τη Μήδεια.
Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΒΑΡΗ ισχυρίζεται ο Γιώργος Χειμωνάς στην εισαγωγή της μετάφρασης του ,της Μήδειας του Ευριπίδη.
…Τώρα απομακρύνεται όλο και βαθύτερα στο σκοτάδι που είναι ο έρωτας – πρέπει να έχει πολύ σκοτάδι ο έρωτας για να μη φαίνεται ότι ο Άλλος λείπει, πρέπει να είχε πολύ σκοτάδι ο βάρβαρος έρωτας της Μήδειας αφού ο Ιάσονας δεν ήταν ποτέ μαζί της: δεν είναι τώρα κι άρα δεν ήταν ποτέ. Αλλά εκείνη ήταν πάντα εκεί …δε βγήκε ποτέ από το σκοτάδι της -και η έσχατη ερωτική της πράξη προς τον Ιάσονα είναι να τον αναγκάσει να συναντηθεί μαζί της μέσα από τον πόνο του για τα σκοτωμένα του παιδιά….Γιατί ο σκοπός του έρωτα είναι η οπωσδήποτε ένωση και η βαρβαρότητά του η οποιαδήποτε πράξη για να το κατορθώσει.
Μπισκιτζή Ιωάννα
Λέκτορας κλασσικής φιλολογίας

Οι συγγραφείς, με τους παρουσιαστές της εκδήλωσης και τους κομάντος του 1974 σε μια αναμνηστική φωτογραφία

Στο βήμα ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ιωσήφ και στο πάνελ, από αριστερά οι δημοσιογράφοι Γιάννης Φασουλάς Στέλιος Μπεμπεράκης (ανταποκριτής της τουρκικής εφημερίδας ΣΑΜΠΑΧ), Γιάννη Σκάλκος, Φάνης Παπαθανασίου (συντονιστής της συζήτησης, δημοσιογράφος ΝΕΤ), Λουκάς Δημάκας (από ΤΑ ΝΕΑ) και Μάκης Πολλάτος (από το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ)

Τη Δευτέρα 20 Ιουνίου 2011, στις 8:00 μ.μ., το Σπίτι της Κύπρου και οι εκδόσεις ΑΓΑΘΟΣ ΛΟΓΟΣ παρουσίασαν στην κατάμεστη αίθουσα της Κυπριακής Εστίας το βιβλίο των δημοσιογράφων Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου «ΝΙΚΗ» στη Νεκρή Ζώνη, η Αντίσταση της Α΄ ΜΚ στον «Αττίλα» και την Προδοσία, που συνοδεύεται από  το βίντεο-ντοκουμέντο : «Ήρωες χωρίς παράσημα…».

Σύμφωνα με τους συγγραφείς το βιβλίο «επιχειρεί να ρίξει φως, σε άγνωστους δρόμους και διαδρόμους, της νεότερης εθνικής καταστροφής που εξελίχθηκε στην Κύπρο, πριν από 38 χρόνια, μέσα από την αποστολή της Α’ Μοίρας Καταδρομών από την Κρήτη στην Κύπρο», το τραγικό καλοκαίρι του 1974, που σημάδεψε τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Η έρευνα βασίστηκε στις ζώσες μαρτυρίες των πρωταγωνιστών των γεγονότων της νύχτας της 21ης Ιουλίου 1974, ημέρα της αεροποβατικής επιχείρησης των ‘κομάντος’ της Α’ ΜΚ, και των συνακόλουθων μαχών που εξελίχθηκαν στο Αεροδρόμιο της Λευκωσίας και στη Σχολή Γρηγορίου.

Στον χαιρετισμό που απηύθυνε ο Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Ιωσήφ Ιωσήφ, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ότι το βιβλίο αποτελεί σημαντική πρωτογενή πηγή πληροφοριών, εμπλουτίζει τον δημόσιο διάλογο, καταγράφει και διαφωτίζει πολλές άγνωστες πτυχές των τραγικών γεγονότων και της προσφοράς των Ελλαδιτών καταδρομέων, καθώς συνιστά καλό δείγμα ερευνητικής δημοσιογραφίας.

Κατάμεστη ήταν η αίθουσα της Κυπριακής Εστίας

Χαιρετισμό απηύθυναν επίσης ο Πρόεδρος του συλλόγου «Κομάντος 74» κ. Παναγιώτης Αφάλης, ο οποίος ευχαρίστησε τους συγγραφείς για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας και την δικαίωση των ανδρών της Α΄ΜΚ, ο Γενικός Γραμματέας Ομοσπονδίας Κυπριακών Οργανώσεων Ελλάδας (Ο.Κ.Ο.Ε.)  κ. Γεώργιος Μιχαηλίδης  και ο Γενικός Διευθυντής της Cyta Ελλάδος κ. Μιχάλης Αχχιλέως, ο οποίος έκλεισε τον χαιρετισμό του, λέγοντας ότι «τόσο το βιβλίο όσο και το ντοκιμαντέρ θα προκαλέσουν αίσθηση, ενδεχομένως ακόμη και να ταράξουν συνειδήσεις».

Ακολούθησαν ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις, από τους δημοσιογράφους, κ. Λουκά Δημάκα από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, κ. Μάκη Πολλάτο από την εφημερίδα Πρώτο Θέμα και κ. Στέλιο Μπερμπεράκη, ανταποκριτή της τουρκικής εφημερίδας ΣΑΜΠΑΧ, το  NTV και το BBC Turkish service, και σύντομες τοποθετήσεις από τους συγγραφείς του βιβλίου κ. Γιάννη Φασουλά και κ. Γιάννη Σκάλκου,

Ο πρόεδρος του Συλλόγου "Κομάντο ΄74" κ. Παναγιώτης Αφάλης απονείμει τιμητική πλακέτα στο δημοσιογράφο Γιάννη Φασουλά για την καταγραφή της ιστορία της Α΄Μοίρας Καταδρομών από το Μάλεμε στη Λευκωσία το 1974

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την ομιλία του Συμβούλου Α’ της Κυπριακής Πρεσβείας στην Αθήνα κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος, αναφερόμενος στον ηρωισμό και την αυτοθυσία των αντρών της Α’ ΜΚ, επεσήμανε ότι το πρώτο και πιο σημαντικό μήνυμα του βιβλίου είναι «ότι το Καλοκαίρι του 1974 δεν πρέπει να φέρνει στο μυαλό μας μόνο τις προδοτικές ενέργειες της χούντας στην Κύπρο. Το καλοκαίρι του 1974 υπήρχε και γενναία συμπαράσταση από τους Έλληνες για την αντιμετώπιση της τουρκικής θηριωδίας». Ο κ. Χριστοδουλίδης τόνισε ότι με την αποστολή τους στην Κύπρο «οι Ελλαδίτες καταδρομείς και αεροπόροι συνέβαλαν στην αποτροπή χειρότερων τετελεσμένων από τις τουρκικές ενέργειες στο νησί» και επιπροσθέτως ότι «μέσα από τις μαρτυρίες  των συμμετεχόντων διαφαίνεται μια συνέχεια των ιστορικών αγώνων των Ελλήνων διαχρονικά». Ολοκληρώνοντας ευχαρίστησε, τόσο τους συμμετέχοντες στην αποστολή ΝΙΚΗ όσο και τους συγγραφείς για την δημοσίευση ενός βιβλίου που με επιστημονική  καταγραφή ντοκουμέντων και μεθοδολογία προσφέρει νέα δεδομένα και συμπληρώνει την υπάρχουσα ιστορική βιβλιογραφία.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο πρώην Υφυπουργός Εσωτερικών της Ελλάδας, Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ναύαρχος ε.α. κ. Παναγιώτης Χηνοφώτης, ο Στρατηγός ε.α. κ. Ιωάννης Κακουδάκης, ο κ. διευθυντής της cyta κ. Μιχάλης Αχιλλέως, οποίος απηύθυνε και χαιρετισμό εκ  μέρους της εταιρείας καθώς  η CYTA στήριξε την εκδήλωση για την παρουσία του βιβλίου, ο κ. Ανδρέας Σκαρτσίλας, Διευθυντής Δημοσίων Σχέσεων Περιφέρειας Αττικής,  η κα Κατίνα Σιακαλή, Διευθύντρια της Ελληνικής Τράπεζας στην Ελλάδα κ.ά. Παρέστησαν επίσης στελέχη της Κυπριακής πρεσβείας στην Αθήνα, ο κ. Χάρης Χρυσοστόμου, Πρόξενος, ο κ. Κώστας Λυμπουρής, Μορφωτικός Σύμβουλος, η κα Χρίστα Νικολάου, Σύμβουλος Τύπου και ο κ. Ανδρέας Μαππούρας, Αστυνομικός Ακόλουθος.

Το Γιάννη Σκάλκο για την καταγραφή των γεγονότων τίμησε ο πρώην πρόεδρος του Συλλόγου "Κομάντο ΄74" κ. Χρήστος Ρούβαλης

Στο περιθώριο της εκδήλωσης, ο πρόεδρος του Συλλόγου «Κομάντο ΄74» Παναγιώτης  Αφάλης απένειμε τιμητικές πλακέτες στους συγγραφείς του βιβλίου Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκο, καθώς και τον διευθυντή των εκδόσεων  «ΑΓΑΘΟΣ ΛΟΓΟΣ» Διονύση Μακρή.

Tην εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους οι ήρωες πρωταγωνιστές της ελλαδικής στρατιωτικής αποστολής της Α’ Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο, Αντιστράτηγοι ε.α. κ. Βασίλειος Μανουράς και κ. Ηλίας Σιακαβέλλας, οι Υποστράτηγοι ε.α. κ. Δημοσθένης Ρούκας και κ. Θεόδωρος Στεφανόπουλος, ο Ταξίαρχος ε.α κ. Δημήτριος Κυριάκος, ο Συνταγματάρχης ε.α. κ. Πλάτων Κολοκοτρώνης, ο Αντισυνταγματάρχης ε.α. κ. Βασίλης Φθενός, ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός κ. Χαράλαμπος Αποστολάκης, οι έφεδροι Λοχίες κ. Σωτήρης Κίκης και κ. Κώστας Κωνσταντίνου, ο έφεδρος Δεκανέας κ. Νικόλαος Γατσούλης, οι καταδρομείς κκ. Παναγιώτης Αφάλης, Γεώργιος Μανωλάς, Δημήτριος Νικολάου, Νίκος Παπαποστόλου, Ανδρέας Πατέλης, Χρήστος Ρούβαλης και Χρήστος Τατσάκης, καθώς και η κα Τούλα Μπένου, χήρα Υποστράτηγου ε.α. Σταύρου Μπένου, και η κα Χριστίνα Δελλή, χήρα του καταδρομέα Νίκου Δελλή.

Παρόντες στην εκδήλωση ήταν και αρκετοί Ανωγειανοί, όπως  οι ιερείς Βασίλης Βουϊδάσκης και Ανδρέας Κεφαλογιάννης, ο Βασίλης Σκουλάς που έγραψε την κρητική μουσική για το ντοκιμαντέρ, ο στιχουργός Κώστας Φασουλάς, ο Σωκράτης Σπιθούρης και  ο Σταύρος Σαλούστρος. Διακρίναμε και ανθρώπους από τον καλλιτεχνικό χώρο, όπως τον ερμηνευτή Παντελή Θαλασσινό και τη στιχουργό Λίνα Νικολακοπούλου.

Ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ιωσήφ Ιωσήφ

Την εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη της Cyta, Θυγατρικής του Εθνικού Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, συντόνισε ο δημοσιογράφος της ΝΕΤ, κ. Φάνης Παπαθανασίου.

Ο ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΕΣΒΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΙΩΣΗΦ ΙΩΣΗΦ

Ο κ. Ιωσήφ  μεταξύ άλλων ανέφερε: «Πρέπει να πω ότι είναι μία πραγματικά ξεχωριστή βραδιά  και ξεχωριστή εκδήλωση απόψε .

Σεβαστό ιερατείο, κύριε υπουργέ, αγαπητοί συγγραφείς, Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκο ,αγαπητέ Παναγιώτη  Αφάλη, Πρόεδρε του Συλλόγου Κομμάντος 74, εκπρόσωποι πολιτειακών αρχών, εκπρόσωποι πολιτικών φορέων, εκπρόσωποι κοινωνικών φορέων τιμημένοι πολεμιστές, που δώσατε το παρόν σας στην Κύπρο το δύσκολο καλοκαίρι του 74, σας καλωσορίζω όλους στην αποψινή εκδήλωση.  Πρέπει να πω ότι είμαι και κάπως συγκινημένος και πέραν από τα συγχαρητήρια και τις ευχαριστίες προς τους συγγραφείς, οι οποίοι πραγματικά κάνουν μια προσφορά,  μια προσφορά σε όλους μας γιατί με το βιβλίο τους αναδεικνύουν και φέρνουν στην επιφάνεια κάποια πράγματα τα οποία δεν είναι τουλάχιστον ευρύτερα γνωστά.

Εχουν γραφτεί πάρα πολλά για το Κυπριακό και την Κύπρο, ιδιαίτερα για το μαύρο καλοκαίρι του 74, βιβλία, άρθρα, μελέτες, λόγοι που αναφέρονται στις πολιτικές εξελίξεις, στη διπλωματία, στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, τη δημογραφική καταστροφή και τις αλλαγές, την οικονομική καταστροφή, πραγματικά πάρα πολλά.  Όμως για κάποια γεγονότα τα οποία είχαν κάποιες ιδιαιτερότητες , κάποια χαρακτηριστικά, πραγματικά μοναδικά, δεν γραφτήκαν πολλά, γιατί ίσως και δεν μπορούσαν να γραφτούν γιατί δεν υπήρχε  πληροφόρηση και δεν υπήρχε πρόσβαση ή στους ανθρώπους   ή σε αρχειακό υλικό, σε έγγραφα.

Ο διευθυντής της CYTA κ. Μιχάλης Αχιλλέως

Όμως με το βιβλίο των Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου νομίζω γίνεται ένα βήμα, ένα σημαντικό βήμα.  Θέλω να καταθέσω την ευγνωμοσύνη όλων μας, της επίσημης πολιτείας προς όλους όσους πήραν μέρος σε αυτή την αποστολή, πολέμησαν. Σήμερα το ελάχιστο που μπορούμε να πούμε είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ και να τους θυμόμαστε και να τους τιμούμε. Αυτή η έκδοση, αυτό το βιβλίο νομίζω μπορεί να ενταχθεί με αυτό το πνεύμα, σε αυτή την γενικότερη και σημαντικότερη προσπάθεια να τιμούμε ανθρώπους, οι οποίοι έχουν προσφέρει.  Εχουν προσφέρει για το κοινό καλό για την πατρίδα   και  ιδιαίτερα σε στιγμές δύσκολες. Και πάλιν θέλω να συγχαρώ τους συγγραφείς και να ευχηθώ το βιβλίο να διαβαστεί γιατί πραγματικά έχει να προσφέρει, πραγματικά εμπλουτίζει τον δημόσιο διάλογο  μέσα από συγγραφή. Πιστεύω ότι είναι ένα καλό δείγμα ερευνητικής δημοσιογραφίας».

Η ομιλία του Α΄  Συμβούλου της Κυπριακής Πρεσβείας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη για το βιβλίο: «Η έρευνα έρχεται να καλύψει ένα κενό στην υπάρχουσα βιβλιογραφία…»

«Το να σου ζητείται να παρουσιάσεις ένα βιβλίο αποτελεί μεγάλη ευθύνη. Για μένα ιδιαίτερα

O Α΄Σύμβουλος της Κυπριακής Πρεσβείας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης ήταν ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης

που γνωρίζω καλά πόση δουλειά χρειάζεται για ένα καλό αποτέλεσμα  στα χέρια του αναγνώστη, η αποψινή ευθύνη είναι πολύ μεγάλη. Την ίδια στιγμή, το να σου προσφέρεται η ευκαιρία να παρουσιάσεις σε ένα τόσο εκλεκτό ακροατήριο όπως το αποψινό τη δουλειά δύο καταξιωμένων δημοσιογράφων είναι μεγάλη τιμή. Για αυτό επιτρέψτε μου πρώτα από όλα να ευχαριστήσω τους Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου που μου εμπιστεύθηκαν την παρουσίαση της μελέτης τους που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αγαθός Λόγος με τον τίτλο «ΝΙΚΗ στη Νεκρή Ζώνη – Η Αντίσταση της Α’ ΜΚ στον Αττίλα και την Προδοσία». Την ίδια στιγμή επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω τη Σύμβουλο Τύπου της Κυπριακής Πρεσβείας στην Αθήνα, τη συνεργάτιδα κα. Χρίστα Νικολάου που μου γνώρισε τους συγγραφείς της μελέτης, και εισηγήθηκε να γίνει από μένα η σημερινή παρουσίαση.

Η ευθύνη παρουσίασης ενός βιβλίου, είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν το βιβλίο ασχολείται με τα τραγικά γεγονότα στην Κύπρο το Καλοκαίρι του 1974. Πρόκειται για ένα θέμα για το οποίο, παρά την πληθώρα των βιβλίων που έχουν γραφτεί, ακόμη χρήζουν  μελέτης και διερεύνησης  πολλές πτυχές του, αφού παραμένουν μέχρι σήμερα αρκετά αναπάντητα ερωτήματα. Ειδικότερα η πτυχή με την οποία το βιβλίο καταπιάνεται, δηλαδή το κομμάτι της ελληνικής προσφοράς στον αγώνα του κυπριακού ελληνισμού το τραγικό καλοκαίρι του 1974, δεν έχει μέχρι σήμερα αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής και εκ βάθους μελέτης από ακαδημαϊκούς και ερευνητές. Ως εκ τούτου το βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε έρχεται να συμπληρώσει ένα κενό στην υπάρχουσα βιβλιογραφία, (κυπριακή, ελλαδική και διεθνή), που αφορά μέρος της ελληνικής προσφοράς στον αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου για να αντιμετωπιστεί η τουρκική θηριωδία στο νησί το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Μέσα από το βιβλίο λοιπόν παρουσιάζεται μια ηρωική πτυχή της προσφοράς των αδελφών Ελλήνων για να αντιμετωπιστεί η τουρκική εισβολή του 1974, παρόλο που με την παράθεση των γεγονότων αφήνεται να αιωρείται το πέπλο της προδοσίας και ότι κάποιοι δεν ήθελαν να πετύχει η εν λόγω αποστολή.

Εκ μέρους της Ομοσπονδίας Κυπριακών Οργανώσεων χαιρετισμό απηύθυνε ο γραμματέας κ. Γιώργος Μιχαηλίδης

Η σπουδαιότητα και συμβολή της μελέτης που παρουσιάζουμε απόψε θεωρώ ότι είναι πολυεπίπεδη. Για λόγους οικονομίας του χρόνου επέλεξα να αναφερθώ σε 7 βασικά μηνύματα που εγώ ως αναγνώστης εισέπραξα από το βιβλίο και τα μοιράζομαι μαζί σας απόψε:

Πρώτο: Μέχρι και σήμερα, σχεδόν 37 χρόνια μετά, οι ενέργειες της χούντας των Αθηνών στην Κύπρο το 1974, με αποκορύφωμα το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, άφησαν μια πικρή γεύση και ένα παράπονο στον Κυπριακό Ελληνισμό για το πώς ήταν δυνατόν Έλληνες να προβούν σε τέτοιες ενέργειες που οι συνέπειες τους, δυστυχώς, θα βαραίνουν στο εξής την Κύπρο. Κανείς φυσικά δεν αμφισβητεί ότι οι ενέργειες της χούντας των Αθηνών δεν αντικατόπτριζαν τα αισθήματα του ελληνικού λαού και του δημοκρατικού πολιτικού κόσμου της Ελλάδος, για την Κύπρο, παρόλα αυτά είναι σκληρό και άδικο το κακό να ξεκινάει, εις βάρος σου, από τις ενέργειες του αδελφού σου.

Το βιβλίο των Φασουλά και Σκάλκου, μέσα από το οποίο περιγράφεται μια σημαντική πτυχή, αυτή της προσφοράς της δημοκρατικής Ελλάδας και των απλών Ελλήνων στον αγώνα των Ελληνοκυπρίων το 1974, έρχεται να απαλύνει το πόνο και την πικρία των  Ελληνοκυπρίων για τις ευθύνες της Αθήνας στα γεγονότα του 1974. Προσφέρεται δηλαδή στους Κυπρίους, μέσω του βιβλίου, η ευκαιρία να δουν ότι ακόμα και την περίοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα, οι Καταδρομείς της Α’ ΜΚ, με κίνδυνο την ίδια την ζωή τους, πήγαν στην Κύπρο για να πολεμήσουν και να ενισχύσουν τον Κυπριακό Ελληνισμό. Για μένα αυτό είναι το πρώτο και πιο σημαντικό μήνυμα του βιβλίου που παρουσιάζουμε απόψε: το Καλοκαίρι του 1974 δεν πρέπει να φέρνει στο μυαλό μας μόνο τις προδοτικές ενέργειες της Χούντας στην Κύπρο. Το Καλοκαίρι του 1974 υπήρχε και γενναία συμπαράσταση από τους Έλληνες για αντιμετώπιση της τουρκικής θηριωδίας. ΚΑΙ το βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε ακριβώς προβάλλει μια πτυχή αυτής της Ελληνικής προσφοράς.

Ο Σύλλογος "Κομάντος ' 74' τίμησε και τον εκδότη Διονύση Μακρή

Τι θα γινόταν αν εξέλειπε ο παράγοντας του στημένου παιγνιδιού;

2. Ένα δεύτερο μήνυμα το οποίο προκύπτει ξεκάθαρα από το περιεχόμενο του βιβλίου σχετίζεται με το ότι με την αποστολή τους στην Κύπρο, οι Ελλαδίτες καταδρομείς και αεροπόροι συνέβαλαν στην αποτροπή χειρότερων τετελεσμένων από τις τουρκικές ενέργειες στο νησί, και ειδικά σε ότι αφορά το αεροδρόμιο Λευκωσίας. Αυτοί που γνωρίζουν την τοποθεσία του αεροδρομίου Λευκωσίας μπορούν να αντιληφθούν πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα σήμερα στην Κύπρο, αν η περιοχή του αεροδρομίου ήταν υπό τουρκική κατοχή. Αναφέρει χαρακτηριστικά για το θέμα ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Δημήτριος Τσαγκαράκης: «στην Κύπρο δεν είχαμε μόνο ήττες, αλλά και νίκες με βασικότερη αυτή στο αεροδρόμιο, όπου καταφέραμε να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων…». Για το ίδιο θέμα αναφέρει ο λοχαγός Ιωάννης Κιουτσούκης: «αν η Α’ ΜΚ καθυστερούσε να μεταβεί στο αεροδρόμιο, το διεθνές αεροδρόμιο της Λευκωσίας θα ήταν σήμερα υπό τουρκική κατοχή». Για το ίδιο θέμα του αεροδρομίου Λευκωσίας, και σχολιάζοντας τις προτροπές κάποιων να αποχωρήσουν από το αεροδρόμιο, αναφέρει ο Μπάμπης  Αποστολάκης: «Το βασανιστικό και  αμείλικτο ερώτημα που βασάνιζε το μυαλό μας ήταν τον εξής. Εάν η Α’ ΜΚ δεν είχε προλάβει για διάφορους λόγους να φθάσει έγκαιρα στο αεροδρόμιο Λευκωσίας και οι Τούρκοι που βρίσκονταν ήδη 600 μέτρα  έξω από αυτό είχαν προλάβει να το καταλάβουν εξουδετερώνοντας τη μικρή δύναμη που το υποστήριζε, θα έπαιρναν από κάποιους εντολή να το εγκαταλείψουν; Όχι φυσικά».

Πέραν από τη μάχη στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, καθοριστική ήταν και η συμβολή των καταδρομών της αποστολής στη μάχη που έγινε στην Λευκωσία, στο ύψωμα Κολοκασίδη, που ήταν  καθοριστική στο να μην πέσει σημαντικό μέρος της πρωτεύουσας στα χέρια των Τούρκων. Αναφέροντας τα δύο αυτά περιστατικά, πραγματικά διερωτώμαι: Από τη στιγμή που 300 καταδρομείς πέτυχαν τόσα πολλά, τι θα μπορούσε να γίνει εάν στο Καλοκαίρι του 1974 εξέλειπε ο παράγοντας του στημένου παιχνιδιού; Για το θέμα αναφέρουν πολύ εύστοχα οι συγγραφείς: «Παρά τις μεγάλες απώλειες από φίλια πυρά, τα τεράστια  λάθη,  τις σοβαρές παραλείψεις, την προχειρότητα και την απίστευτη ασυνεννοησία μεταξύ Αθηνών και Λευκωσίας, η επιχείρηση ΝΙΚΗ στραπατσάρισε μέρος των στρατηγικών σχεδίων τόσο του Αττίλα 1 όσο και του Αττίλα 2. Οι Καταδρομείς κράτησαν τις δικές τους Θερμοπύλες στη Κύπρο, με τη συμβολή των ηρωικών πιλότων, που πέταξαν με τα Noratlas από  τη Σούδα για τη Λευκωσία, παρέα με το χάρο….».

3. Μια άλλη ιδιαιτέρως σημαντική, ιστορική πτυχή της μελέτης που παρουσιάζουμε απόψε, είναι η γενικότερη άποψη των πρωταγωνιστών, όπως προκύπτει από τις συνεντεύξεις τους στους συγγραφείς του βιβλίου, ότι η Κυπριακή Εθνοφρουρά θα μπορούσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία την τουρκική εισβολή στο νησί, αν δεν επικρατούσαν τη συγκεκριμένη περίοδο συνθήκες προδοσίας. Όπως αναφέρει ο ταγματάρχης Γιώργος Παπαμελετίου, τότε διοικητής της Α’ Μοίρας Καταδρομών, η «Εθνοφρουρά είχε δύναμη και θα μπορούσε να πάθει τέτοιο χουνέρι ο τουρκικός στρατός, που θα έμενε για χρόνια στην ιστορία τους…». Σε μια άλλη περίπτωση, ο τότε υπολοχαγός και μετέπειτα αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού Νίκος Ντούβας αναφέρει για το ίδιο θέμα: «Πιστεύω, ακόμα και σήμερα, ότι παρά τα λάθη που είχαν γίνει, αν εκείνο το πρωί βρισκόταν κάποιος που να μπορούσε να συντονίσει τα πράγματα, η Κύπρος θα γινόταν ο τάφος των Τούρκων και δεν θα μπορούσαν για πενήντα χρόνια να ξανασηκώσουν κεφάλι». Σε συνδυασμό με την άποψη αυτή, που έχει ξαναδιατυπωθεί, σκεφτείτε πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα στην Κύπρο εάν, όπως προκύπτει και από το βιβλίο, αποστελλόταν στην Κύπρο, ως είχε προγραμματισθεί και ακυρωθεί δύο φορές, η Β’ Μοίρα Καταδρομών με έδρα τη Θεσσαλονίκη τις πρώτες κρίσιμες ώρες της εισβολής. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει για το θέμα ο αντιστράτηγος ε.α. Βασίλης Μανουράς: «αν πήγαιναν στην Κύπρο όπως είχε σχεδιαστεί και κατέβαιναν στον Αϊ Γιώργη όπου οι Τούρκοι είχαν στήσει το προγεφύρωμα η εξέλιξη της εισβολής θα ήταν διαφορετική. Η καθυστέρηση της μιας μέρας ήταν καθοριστική…».

4. Ένα τέταρτο σημαντικό μήνυμα στο οποίο μπορεί να καταλήξει ο αναγνώστης του βιβλίου, είναι το γεγονός ότι μέσα από τις μαρτυρίες των συμμετεχόντων διαφαίνεται μια συνέχεια των ιστορικών αγώνων των Ελλήνων διαχρονικά μέσω της αποστολής ΝΙΚΗ. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Βασίλης Μανουράς «Οι νέοι εκείνης της εποχής αποδείχθηκε ότι ήταν οι ίδιοι του 1912, του 1940». Σε μια άλλη περίπτωση, σχολιάζοντας τις αντιδράσεις του κόσμου όταν τα λεωφορεία με τους καταδρομείς διέσχιζαν τα Χανιά, από το στρατόπεδο στο Μάλεμε για το αεροδρόμιο της Σούδας οι συγγραφείς εύστοχα σημειώνουν ότι «Η κεντρική αγορά της Πόλης ζούσε σκηνές από ένα άλλο ‘40». Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, ο λοχαγός Ιωάννης Κιουτσούκης αναφερόμενος στη μάχη που δόθηκε στο αεροδρόμιο, σημειώνει: οι καταδρομείς αποδείχτηκαν «άξια τέκνα των μαχητών του ‘40».

Λαμβανομένου υπόψη της διαπίστωσης περί της συνέχειας των αγώνων των Ελλήνων, ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος αντίδρασης αυτών που έπρεπε να παραμείνουν στη Μοίρα στην Κρήτη και οι οποίοι τελικά δεν μετέβησαν ποτέ στην Κύπρο. Πολύ χαρακτηριστική και συγκινητική είναι η περιγραφή που αφορά στο καταδρομέα Ανδρέα Πατέλη. Σημειώνεται στο βιβλίο: «Η επιλογή μας ήταν να μείνουν πίσω όσοι είχαν λίγες μέρες για να απολυθούν, μεταξύ αυτών ήταν και ένας στρατιώτης ο Ανδρέας Πατέλης, ο οποίος ζήτησε να μην τον αφήσουμε στο στρατόπεδο, αλλά να μας ακολουθήσει στην Κύπρο». «Αυτό δεν μπορεί να γίνει», του απάντησε κοφτά ο τότε υπολοχαγός Βασίλης Φθενός και του ζήτησε να κατεβεί από το λεωφορείο. Ο καταδρομέας αντέδρασε. Δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα απουσίαζε από μια τέτοια αποστολή, ήθελε να πάει στην Κύπρο να πολεμήσει. Αγνοώντας τις διαταγές του Φθενού, κρεμάστηκε, χωρίς αρχικά να το πάρουν χαμπάρι, από τη μικρή σκάλα που υπήρχε στην πίσω πλευρά του λεωφορείου και μόνο όταν έφτασαν μέσα στο χωριό του Μάλεμε έγινε αντιληπτός. Ο Κρητικός υπολοχαγός, από τις Γωνιές Ηρακλείου, ζήτησε από τον οδηγό να σταματήσει. Κατέβηκε από το λεωφορείο και απευθυνόμενος στον απογοητευμένο, αλλά ψυχωμένο και αποφασισμένο Πατέλη, του ζητάει να μείνει στο Μάλεμε, γιατί αυτές είναι οι διαταγές. ‘Το δέχτηκε, αλλά με βαριά καρδιά. Τέτοια ήταν η σύμπνοια και ο πατριωτισμός στη μονάδα».

Απίστευτες περιγραφές

Στο ίδιο μοτίβο είναι και η περίπτωση που αφορά στο ΝΙΚΗ15 ο κυβερνήτης του οποίου Ευάγγελος Πετρουλάκης αποφάσισε να πετάξει για την Κύπρο μετά από δική του πρωτοβουλία και έντονη πίεση που άσκησε στους ανωτέρους του οι οποίοι είχαν διατάξει να μην απογειωθεί κανένα αεροσκάφος μετά τις 12 το βράδυ.

5. Μια άλλη πτυχή της μελέτης που παρουσιάζουμε απόψε, και πάλι ιδιαιτέρως σημαντική, είναι η επιστημονική της σπουδαιότητα λόγω της τεκμηρίωσης των γεγονότων αφού οι συνεντεύξεις που λήφθηκαν, πέραν του ότι αποκαλύπτουν νέες διαστάσεις των γεγονότων της εποχής, συνιστούν πρωτογενή πηγή που στο εξής θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη σε οποιοδήποτε προσπάθεια για καταγραφή γεγονότων που αφορούν το 1974. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά και οι συγγραφείς, μέσα από τις «αποκαλυπτικές μαρτυρίες που βγαίνουν για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας» ξεσκεπάζονται η σεναριολογία των τελευταίων δεκαετιών που είχε συσκοτίσει την πικρή αλήθεια. Σε συνδυασμό με αυτό, να αναφέρω επίσης ότι το γεγονός ότι πολλοί από τους συμμετέχοντες στην αποστολή αποδέχθηκαν για πρώτη φορά να μιλήσουν στους Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου αποδεικνύει την σοβαρότητα και ευαισθησία που οι συγγραφείς επέδειξαν για το θέμα. Δεν είναι καθόλου εύκολο να σε εμπιστευθούν και να σου μιλήσουν οι πρωταγωνιστές των γεγονότων για ένα τέτοιο θέμα, που μέχρι σήμερα πονάει και προκαλεί εφιάλτες,  Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μίλτος Γεωργιάδης, τότε πολιτικός προϊστάμενος του Πύργου Ελέγχου του αεροδρομίου Λευκωσίας, «Είναι σκηνές που δεν θα ξεχάσω, ποτέ στη ζωή μου, ακόμα και στα όνειρα μου ζω εκείνες τις εφιαλτικές στιγμές».

Σχετική με την επιστημονικότατα του βιβλίου και τη χρησιμότητα του σε κάθε μελλοντική μελέτη για το κυπριακό είναι και η αναφορά των συγγραφέων στο στόχο τους, μέσα από την εν λόγω μελέτη. Όπως αναφέρουν «Στόχος ήταν να μελετήσουμε το μέγιστο, δυνατόν, αριθμό συνεντεύξεων ώστε να αποτυπώσουμε με μεγαλύτερη ευκρίνεια ενέργειες, δράσεις, αποφάσεις και καταστάσεις του θέρους του 1974 ενώ ταυτόχρονα να αποκλείσουμε ή ακόμη να καταρρίψουμε μύθους και υπερβολές που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί». Την ίδια στιγμή, και αυτό αποτελεί ένδειξη της επιστημονικής σεμνότητας των συγγραφέων, σημειώνουν «Δεν αποκλείουμε, ωστόσο, το γεγονός να υπάρχουν πτυχές της ιστορικής αποστολής που είτε δεν έχουν φωτιστεί αρκετά είτε δεν μπήκαν στο επίκεντρο της εξέτασης. Για το λόγο αυτό πιστεύουμε ότι η έρευνα για την αποστολή της Α’ Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο δεν ολοκληρώθηκε με το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας».

Με αφορμή τη διαπίστωση αυτή και πάντοτε σε σχέση με την επιστημονικότητα της μελέτης χρήζουν αναφοράς και ορισμένες εκτιμήσεις και απόψεις πρωταγωνιστών στην Αποστολή που έρχονται σε αντίθεση με μέχρι σήμερα αντιλήψεις μας για το θέμα και χωρίς αμφιβολία θα προβληματίσουν τους αυριανούς ιστορικούς. Για παράδειγμα ο αντισμήναρχος Φίλιππος Κόλλιας,  μιλώντας στους συγγραφείς εκφράζει την άποψη, διαφορετική από αυτήν που  επικρατούσε  μέχρι σήμερα, ότι «Το αεροπλάνο που καταρρίφθηκε [το ΝΙΚΗ4] είναι πολύ πιθανό να το έριξαν οι Εγγλέζοι». Την ίδια στιγμή όμως στο βιβλίο υπάρχει και η μαρτυρία του Ελληνοκύπριου Κυριάκου Λάρκου που υποστηρίζει ότι τα NORATLAS κτυπήθηκαν από φίλια πυρά και σημειώνει «ότι εκείνες τις ώρες δεν υπήρχε καμία συνεννόηση και με κανέναν, προδοσία υπήρξε και την έζησα». Στο ίδιο μήκος κύματος και η μαρτυρία του Γιώργου Καλογήρου ότι αυτός κατέρριψε το ΝΙΚΗ4 εφόσον του δόθηκαν πληροφορίες ότι τα αεροσκάφη ήταν τουρκικά. Την ίδια ώρα υπάρχουν μαρτυρίες μερικών όπως του Χρήστου Κότσαλη που σημειώνει ότι γνώριζε ότι θα έφθαναν εκείνο το βράδυ ελληνικά αεροσκάφη στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, ενώ κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι δεν είχαν ενημερωθεί σχετικά. Όλες αυτές οι μαρτυρίες θα αξιοποιηθούν δεόντως από τους ιστορικούς του μέλλοντος με την ελπίδα ότι θα προκύψει η ιστορική αλήθεια.

Πολεμική ταινία…

6. Μια έκτη παρατήρηση είναι το γεγονός ότι, ο τρόπος περιγραφής στο βιβλίο δημιουργεί στον αναγνώστη την εντύπωση ότι παρακολουθεί πολεμική τηλεοπτική ταινία. Οι περιγραφές των πρωταγωνιστών είναι απίστευτες και ζωντανεύουν στον αναγνώστη εικόνες από το μαύρο Ιούλη του 1974. Αναφέρει χαρακτηριστικά ένας από τους πρωταγωνιστές της Αποστολής: «Την ώρα που πλησιάζαμε [στο αεροδρόμιο  Λευκωσίας], ακούγονταν θόρυβοι και βλέπαμε τα τροχιοδεικτικά, να κάνουν τη νύχτα μέρα, λες και ρίχνανε βεγγαλικά. Ήταν πολύ έντονα». Παρόμοιες εντυπώσεις δημιουργεί και η περιγραφή του Κωνσταντίνου Γεωργακόπουλου για τις μάχες στο αεροδρόμιο Λευκωσίας: «Ανεβήκαμε στην ταράτσα του κτιρίου και λάβαμε θέσεις μάχης. Απέναντι μου έβλεπα τους Τούρκους να έρχονται. Στα πρώτα δικά μας πυρά οι Τούρκοι ανταπέδωσαν. Πέρασαν πολλές σφαίρες από πάνω μας, ακόμα και σήμερα ακούω το βουητό τους».

7. Ως έβδομη και τελευταία παρατήρηση θα αναφέρω το γεγονός ότι μελετώντας προσεκτικά το βιβλίο «ΝΙΚΗ στη Νεκρή Ζώνη», προσωπικά μου δημιουργείτε η εντύπωση ότι αν οι καταδρομείς της Α’ ΜΚ αξιοποιούνταν πιο νωρίς πολλά γεγονότα στο νησί, ίσως να ήταν διαφορετικά. Η εντύπωση που μου δημιουργήθηκε δηλαδή διαβάζοντας το βιβλίο είναι ότι κάποιοι δεν ήθελαν να πετύχει η αποστολή ΝΙΚΗ. Διαβάζοντας το βιβλίο είσαι αντιμέτωπος με τη βούληση των καταδρομών να τους ανατεθούν καθήκοντα για να πολεμήσουν, χωρίς όμως να υπάρχει η αναγκαία ανταπόκριση από τους υπευθύνους.

Κλείνοντας επιτρέψτε μου, με την ιδιότητα του Συμβούλου της Κυπριακής Πρεσβείας στην Αθήνα αλλά και με αυτήν του απλού Κύπριου πολίτη, να ευχαριστήσω από τη μια όλους τους συμμετέχοντες στην αποστολή ΝΙΚΗ που αψηφώντας κάθε κίνδυνο και ρισκάροντας την ίδια  την ζωή τους πήγαν στο νησί για να βοηθήσουν τους αδελφούς Έλληνες της Κύπρου. Την ίδια στιγμή, να ευχαριστήσω θερμά τους συγγραφείς για την πρωτοβουλία τους που είχε ως αποτέλεσμα τη δημοσίευση του βιβλίου που παρουσιάζουμε απόψε, το οποίο προσφέρει νέα δεδομένα και συμπληρώνει τη σχετική ιστορική βιβλιογραφία. Να συγχαρώ επίσης το Σπίτι της Κύπρου και τις εκδόσεις Αγαθός Λόγος για την πρωτοβουλία τους να διοργανώσουν την αποψινή παρουσίαση, καθώς επίσης και τη CYTA που πάντοτε στηρίζει τέτοιες πρωτοβουλίες.

Με την ευκαιρία που μου δίνεται απόψε, επιτρέψτε μου τέλος να αναφερθώ στην προσπάθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 2000 για ταυτοποίηση λειψάνων των πεσόντων στην Κύπρο προκειμένου να σταματήσει το μαρτύριο των οικογενειών τους και να ταφούν όπως αρμόζει σε ήρωες, γιατί για ήρωες πρόκειται. Αυτή η προσπάθεια αφορά και καταδρομείς της αποστολής ΝΙΚΗ. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί όλα τα λείψανα που ανήκουν στους ηρωικούς πεσόντες καταδρομείς του αεροσκάφους ΝΙΚΗ4. Οι προσπάθειες συνεχίζονται και με την ευκαιρία να επαναλάβω την έκκληση, όπως περιγράφεται και στο βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας αγνοουμένων στην Κύπρο, όπως αυτοί που γνωρίζουν να βοηθήσουν την προσπάθεια για εντοπισμό των νεκρών.

Αγαπητοί Γιάννηδες ας είναι το βιβλίο σας καλοτάξιδο όπως καλότυχη να είναι και η Κύπρος μας γιατί ο πόνος και η πικρία των γεγονότων του 1974 θα εξαλειφθούν μόνο όταν επέλθει δικαίωση, και αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω της λύσης του κυπριακού και της πραγματικής επανένωσης του τόπου μας. Σας ευχαριστώ πολύ».”

Παρέμβαση από το δημοσιογράφο Λουκά Δημάκα

( ΤΑ ΝΕΑ- ΕΡΤ)

«Αποδέχτηκα την τιμητική πρόσκληση να μιλήσω για το βιβλίο των αξιών συναδέλφων για δυο λογούς: Ο ένας είναι ότι παρόλο που είμαι σχεδόν 30 χρόνια πολιτικός και στρατιωτικός συντάκτης δεν είχε τύχει να μάθω – με λεπτομέρειες και από πρώτο χέρι – για το ”δεύτερο” μέρος της αποστολής ”ΝΙΚΗ” – ήξερα καλά μόνο την ”αεροπορική ” πτυχή της. Ο άλλος λόγος είναι ότι ως υποψήφιος διδάκτωρ σε θέματα γεωστρατηγικης, όταν διάβασα για την μάχη και συνολικά για την υπόθεση του αεροδρόμιου Λευκωσίας, ”είδα” τη μεγάλη σημασία της ακόμα και σήμερα με Όρους γεωστρατηγικους και διπλωματικούς. Και εκεί θα σταθώ στην σύντομη παρέμβαση μου.

Κύριες και Κύριοι,

Η ελληνική στρατιωτική ιστορία είναι γεμάτη ηρωικές σελίδες. Μια ακόμη ηρωική σελίδα από μονή της θα μπορούσε να είναι και η δράση της Πρώτης Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο το 1974.

Μια ακόμη ιστορία ηρωικής πολεμικής δράσης μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που είχε πολλά αρνητικά: Τυχοδιωκτικές ενέργειες, χονδροειδή λάθη, τραγικές παραλείψεις, εγκληματικές αβλεψίες, προδοτική εθελοτυφλία, έλλειψη ηθικού σθένους και δείγματα προδοσίας από πλευράς κάποιων εκ των ηγετών της εποχής, που οδήγησαν στη μεγαλύτερη καταστροφή του σύγχρονου ελληνισμού.

Όμως, η τελευταία σελίδα της εποποιίας της Α’ Μοίρας Καταδρομών στη Μεγαλόνησο – που αποτυπώνεται στο βιβλίο των συναδέλφων Γιάννη Σκάλκου και Γιάννη Φασουλά, – έχει και κάποια άλλα στοιχεία τα οποία την τοποθετούν πέραν αυτού που αποκαλούμε ηρωική δράση.

Ναι, οι Έλληνες καταδρομείς στην Κύπρο πολέμησαν σκληρά και αποτελεσματικά. Όμως, δεν πολέμησαν απλώς ηρωικά. Έκαναν και κάτι περισσότερο.

Όταν είδαν ότι ανόητες διαταγές και προτροπές προερχόμενες από ανθρώπους που βρισκόντουσαν μακριά από τον χώρο των επιχειρήσεων, οδηγούσαν σε καταστρεπτικά αποτελέσματα, απλά τις αγνόησαν. Τις αγνόησαν και πήραν την κατάσταση στα χέρια τους προσφέροντας στην Κυπριακή Δημοκρατία μια τελευταία, πικρή, αλλά πολύτιμη διπλωματική νίκη με αντίκρισμα στο μέλλον και -τολμώ να πω – γεωστρατηγικη αναφορά.

Μια νίκη οι συνέπειες της οποίας ακόμη δεν έχουν επαρκώς μετρηθεί.

Εάν δεν το έπρατταν, η διεθνής θέση της μεταπολεμικής Κυπριακής Δημοκρατίας θα ήταν πολύ πιο δύσκολη από ότι υπήρξε.

Και αναφέρομαι στη παράδοση του αεροδρόμιου της Λευκωσίας όχι στους Τούρκους αλλά χάρις στην επίμονη των ανδρών της Μοίρας, στους ειρηνευτές του ΟΗΕ.

Σκεφτείτε πολύ απλά τη συμβολική σημασία που θα είχε για την τουρκική πλευρά η κατοχή του διεθνούς αεροδρομίου της πρωτεύουσας της Κύπρου.

– Η κατοχή του αεροδρομίου της Λευκωσίας από την τουρκική πλευρά, θα απειλούσε να μετατρέψει την κατεχόμενη Λευκωσία στο κυρίαρχο κομμάτι της κυπριακής πρωτεύουσας,- – και την ελεύθερη ελληνική πλευρά σε εξαρτώμενο κομμάτι της. Η «πραγματική» (εντός εισαγωγικών) Λευκωσία, όσον αφορά τον διεθνοπολιτικό της ρόλο, θα γινόταν ίσως η κατεχόμενη Λευκωσία. Και η πραγματική, χωρίς εισαγωγικά αυτήν τη φορά, Λευκωσία, η ελεύθερη Λευκωσία, θα απειλείτο με διεθνοπολιτικό υποβιβασμό.

-Και φυσικά, η αναβάθμιση της κατεχόμενης Λευκωσίας που θα προέκυπτε από την κατοχή του αεροδρομίου θα αντανακλώταν και στη γεωπολιτική υπόσταση του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους, το οποίο θα μπορούσε με ακόμη περισσότερο θράσος να διεκδικήσει την δήθεν νομιμότητά του.

– Θα δημιουργούνταν δηλαδή ένα φαινόμενο ντόμινο με απρόβλεπτες συνέπειες.

Όμως, η Α’ Μοίρα Καταδρομών απέτρεψε παρόμοια εξέλιξη. Όπως ντοκουμενταρισμένα και με αυθεντικό λόγο αποκαλύπτει το βιβλίο:

Το αεροδρόμιο παραδόθηκε στον ΟΗΕ και παραμένει έκτοτε μια εικόνα που έχει παγώσει στον χρόνο.

Το αεροδρόμιο Λευκωσίας αποτελεί ένα γεωγραφικό σημείο μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας ακόμη και σήμερα.

Αποτελεί μια διαρκή ανοιχτή πληγή που διατηρεί ζωντανό το μήνυμα ότι ο «αγώνας συνεχίζεται».

Τίποτε δεν έχει τελειώσει, όλα παραμένουν ρευστά, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά.

Η μετατροπή του αεροδρομίου της Λευκωσίας σε «νεκρή ζώνη» μετατρέπει την τουρκική εισβολή και τη δημιουργία του Ψευδοκράτους μια «προσωρινή κατάσταση», για γεωπολιτική ανωμαλία, η οποία κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει.

Αντιθέτως, αν είχε περάσει στα χέρια των Τούρκων, η παγιοποίηση της τουρκικής κατοχής θα ήταν πιο έντονη. Όμως, αυτό δεν συνέβη. Η ηγεσία και οι πολεμιστές της στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας αντιστάθηκαν στις πιέσεις και προτροπές εκ των άνω,. Αντιστάθηκαν και δεν δίστασαν να μείνουν μόνοι τους, αδιαφορώντας για τις συνέπειες, αρνούμενοι να κάνουν τη λάθος επιλογή.

Ήταν άραγε απείθαρχοι; Ήταν κακοί στρατιώτες μήπως;

Όχι, ήταν απλά καλοί στρατιώτες. Στρατιώτες σαν αυτούς που τα πιο προηγμένα σημερινά στρατεύματα προσπαθούν να δημιουργήσουν. Στρατιώτες που δεν περιορίζονται στο πολεμάνε σκληρά αλλά που επιπροσθέτως έχουν μια ευρύτερη αντίληψη της τακτικής κατάστασης και των στρατηγικών της προεκτάσεων.

Στρατιώτες που προσαρμόζουν συνεχώς την πολεμική τους δράση και τους αντικειμενικούς τους σκοπούς στα ταχέως μεταλλασσόμενα δεδομένα του πεδίου της μάχης και στα ακόμη πιο ρευστά γεωπολιτικά δεδομένα της πολεμικής αντιπαράθεσης.

Και πάνω απ’ όλα, οι στρατιώτες  και τα στελέχη της Α’ Μοίρας Καταδρομών, με αυτήν τους τη «δημιουργική απειθαρχία», – αν μου επιτρέπεται αυτός ο όρος – έδειξαν ότι τιμούν αυτό ακριβώς που είναι: Καταδρομείς!

Καταδρομείς με Κάπα κεφαλαίο.

Και για την ακρίβεια. Έλληνες Καταδρομείς!. Και δύσκολα μπορώ να σκεφτώ πιο τιμητικό τίτλο.

Αυτούς τιμά το βιβλίο των συναδέλφων Γιαννη Σκαλκου και Γιάννη Φασουλά που συνδυάζει, τουλάχιστον στα κεφάλαια που διάβασα αναλυτικά, την ιστορική καταγραφή με την δημοσιογραφική αφηγηματικότητα και αμεσότητα.

Εύχομαι  το βιβλίο να είναι «Καλοτάξιδο».

Παρέμβαση Μάκη Πολλάτου

από την εφημερίδα «Πρώτο Θέμα»:

«Ακούγοντας τους προηγούμενους ομιλητές, βλέποντας τα λίγα λεπτά από το ντοκιμαντέρ, που παρακολουθήσαμε όλοι με τη φωνή του Αλέξανδρου Λαχανά, που είναι σε όλους μας γνωστός από τα πολύ ωραία βίντεο που βλέπουμε κάθε μέρα στη Νέα Ελληνική Τηλεόραση, ένιωσα λύπη.

Κι ένιωσα λύπη για το γεγονός, ότι άλλοι λαοί, όσο κι αν αυτό μπορεί να ακουστεί κοινότοπο, μια τέτοια επιχείρηση, μια τέτοια προσπάθεια των ανθρώπων που κάποιοι από αυτούς είναι εδώ σήμερα, είχαν την καλοσύνη να έρθουν, θα το είχαν αξιοποιήσει πλήρως, θα το είχαν διαφημίσει, θα το είχαν κάνει κινηματογραφική ταινία, με χίλιους δυο τρόπους θα είχε μπει στα σχολικά βιβλία και, δεν ξέρω ’γω με ποιον άλλον τρόπο, όλοι θα τους σέβονταν, θα τους αναγνώριζαν.

Εμείς, αν τους δούμε αύριο στο δρόμο, ενδεχομένως, δεν θα ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, δεν θα ξέρουμε καν τι έκαναν. Και δεν μιλάμε για ανθρώπους, που είναι απλώς κομάντος ή καταδρομείς. Μιλάμε για ανθρώπους, που όπως είπε και ο Λουκάς (Δημάκας), σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή διαπραγματεύτηκαν, έπαιξαν το ρόλο των διπλωματών. Βρέθηκαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, ο κ. Πρέσβης νομίζω, που έχει καλή γνώση από αυτά μπορεί να το βεβαιώσει, βρέθηκαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας και έκαναν όλους εκείνους τους χειρισμούς, οι οποίοι απαιτούνται, για να μην πέσει το αεροδρόμιο στα χέρια των Τούρκων, χωρίς να έχουν καμία κάλυψη, χωρίς να έχουν εκπαιδευτεί καν γι’ αυτό, ενδεχομένως από την πατριωτική τους πίστη. Γι’ αυτό το βιβλίο νομίζω είναι συγκλονιστικό.

Νομίζω ότι δεν ενδιαφέρει κανέναν η έκπληξη που ένιωσα, όταν μου τηλεφώνησαν ο Γιάννης Σκάλκος με τον Γιάννη Φασουλά, και μου ζήτησαν να πω κι εγώ δυο λόγια για το βιβλίο. Με μεγάλη μου χαρά το διάβασα, το ρούφηξα, μπορώ να πω, από την  πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, αν και ένιωσα μια κάποια έκπληξη, ιδίως διότι, δεδομένου ο Γιάννης Σκάλκος τώρα ασχολείται με το κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ, ήξερα ότι έχει μια τρέλα με τα στρατιωτικά θέματα. Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν, Γιάννη, για τον συνάδελφό σου, για τον Γιάννη Φασουλά, που δεν ήξερα αυτή του την κλίση.

Γιάννης Φασουλάς:

Δεν σου την είχα αποκαλύψει, γι΄αυτό …

Μάκης Πολλάτος:

Είναι η κρητική τρέλα.

Από τα λίγα λεπτά είμαι σίγουρος, ότι το ντοκιμαντέρ θα είναι επάξιο αυτού του δείγματος, που είδαμε. Από αυτό που είδαμε, νομίζω ότι πρέπει να έχουν αφιερώσει πάρα πολλές ώρες, για να κάνουν αυτές τις προσωπικές συνεντεύξεις. Είναι μια δουλειά, που χρειάζεται μια ολόκληρη δημοσιογραφική ομάδα, για να την φέρει εις πέρας. Νομίζω ότι τους αξίζουν συγχαρητήρια για αυτήν την προσπάθεια.

Αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους τους ανθρώπους, οι οποίοι διέθεσαν χρόνο, για να μεταφέρουν τα γεγονότα, όπως πραγματικά έγιναν, στον τηλεοπτικό φακό και στη γραφίδα των δύο συναδέλφων, που νομίζω ότι εμείς μπορούμε να τους αποκαλούμε σήμερα συγγραφείς, διότι πραγματικά το βιβλίο αυτό έχει ψήγματα ιστορίας, έχει πράγματα που νομίζω ότι θα αξιοποιηθούν στο μέλλον από τους ιστορικούς του μέλλοντος.

Και εδώ έχω αυτά τα χαρτιά μπροστά μου, διότι, μεταξύ άλλων, ασχολούμαι με το Πόρισμα για τον Φάκελο της Κύπρου, αυτόν που έπειτα από δώδεκα χρόνια μελετών κατόρθωσαν οι Κύπριοι βουλευτές να συντάξουν. Λοιπόν σας πληροφορώ ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά στην επιχείρηση ΝΙΚΗ. Υπάρχει αναφορά στην αποτυχημένη προσπάθεια να μεταφερθούν άλλοι κομάντος της  B’Μοίρας Καταδρομών.

Νομίζω ότι ο κυπριακός Ελληνισμός, περισσότερο από εμάς τους Ελλαδίτες, έχουν μια ευαισθησία στο θέμα αυτό, θα είχαν νομίζω την πρόθεση και θα είχαν την ευαισθησία, να εντάξουν κάποια από τα θέματα αυτά. Είμαι σίγουρος, ότι, τα μέλη της Κυπριακής Βουλής των Αντιπροσώπων, μόλις λάβουν γνώση για το βιβλίο, θα συμπεριλάβουν τα αποσπάσματα, που θεωρούν ότι είναι τα καλύτερα στο φάκελο της Κύπρου, ακριβώς διότι πρέπει να γνωρίζουν.

Κι ακριβώς νομίζω ότι αυτό το βιβλίο είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους από τους ανθρώπους, όλοι βλέπουμε στα ρεπορτάζ, όλοι συνομιλούμε, ο Λουκάς Δημάκας, ο Φάνης Παπαθανασίου, όλοι μας, όσοι κάνουμε τα ρεπορτάζ, όσοι προσπαθούμε να βρούμε την αλήθεια και να τη μεταφέρουμε στον κόσμο, από πολλούς, που ήταν μέρος των γεγονότων, πολλές φορές με λύπη μου, όταν ακούω κάτι ενδιαφέρον, και του λέω ότι αυτό πρέπει να γραφτεί ως απάντηση, λαμβάνω ότι, ποιος νοιάζεται, ποιος ενδιαφέρεται, γιατί να ασχοληθείς;

Λοιπόν, το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι συμμετείχαν έδωσαν την ψυχή τους, έδωσαν τη ζωή τους σε αυτήν την προσπάθεια ενδιαφέρονται, όλοι εμείς ενδιαφερόμαστε, νομίζω ότι σημαίνει, ότι καλό είναι να πείσουμε όσους περισσότερους μπορούν, εκτός από το να αγανακτούν, να ενδιαφέρονται κιόλας.

Ευχαριστώ.”

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΛΚΟΥ

«Καταρχάς, ευχαριστώ, που βρεθήκατε κοντά μας, στην παρέα μας, απόψε και θέλω να σας δώσω μιαν απάντηση, γιατί όλοι, όσοι κτυπήσαμε την πόρτα, και είναι πολλοί από αυτούς εδώ κοντά μας, και ζητήσαμε τη μαρτυρία τους, γιατί ο σκοπός μας ήτανε να συγκεντρώσουμε και να διασώσουμε τις ζώσες μαρτυρίες, να μιλήσουνε άνθρωποι που πολεμήσανε, και όχι άνθρωποι που ακούσανε, ή άνθρωποι που είδαν κάποιον πολεμιστή, ή που θεωρητικά το είδαν σε κάποια εφημερίδα.

Η ερώτηση λοιπόν των πολλών, και μια παρένθεση, υπάρχουν και πολλοί που δεν έχουν μιλήσει ακόμα και θα μιλήσουν, είναι, και γιατί να τα πω τώρα και γιατί μετά από τόσα χρόνια και ποιον ενδιαφέρει, όπως είπε και ο Μάκης (Πολλάτος), και ποιος θα τα ακούσει;

Υπάρχουν λοιπόν στιγμές, όπου ο καθένας στη ζωή του, και εγώ προσωπικά συγκλονίστηκα από τη γέννηση του παιδιού μου. Το παιδί μου, λοιπόν, δεν θέλω να δώσει έναν πόλεμο για την οικογένεια του, για την πατρίδα του και να μην αναγνωριστεί, να μην προσφέρει και να μην τιμηθεί, να μην πολεμήσει για τη δημοκρατία, όπως γίνεται σε αυτόν τον τόπο, και να μη φανεί το έργο του.

Θέλω λοιπόν να πω σε αυτούς τους ανθρώπους, που τους κτυπήσαμε την πόρτα και μας ανοίξανε την  αγκαλιά τους, και μας μιλήσανε σχεδόν όλοι, νιώθω πολύ συγκινημένος κοντά σε αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι οι περισσότεροι δεν είχανε μιλήσει, γιατί θεωρούσανε ότι είναι πολύ ταπεινοί, ότι αυτό, το οποίο κάνανε, το κάνανε γιατί έπρεπε να υπερασπιστούν το σπίτι τους, την οικογένειά τους, την Ελλάδα τους και πρέπει να ακουστεί, πρέπει να δοθεί αυτή η ιστορία και πρέπει να δοθεί δυνατά κι όχι μόνο αυτό το οποίο εμείς οι δημοσιογράφοι κατά καιρούς κάνουμε, δηλαδή να πάρουμε μια ανθρώπινη ιστορία ενός ανθρώπου ο οποίος ήταν μοιραίος ή για οποιουσδήποτε άλλους λόγους, τον βγάζουμε σε μια εκπομπή-κρεατομηχανή, τον προσφέρουμε, και ξεχνιέται.

Είναι λοιπόν γνωστή η ιστορία της πτώσης του ΝΟΡΑΤΛΑΣ, δεν είναι όμως γνωστή η ιστορία της μάχης, που δώσανε αυτοί οι άνθρωποι, για να σωθεί το διεθνές αεροδρόμιο της Λευκωσίας από τους κατακτητές, και δεν είναι και δεν είναι και άλλες μάχες όπως εκείνη στο ύψωμα Κολοκασίδη, και δεν μπήκαν τα τουρκικά τεθωρακισμένα στην πρωτεύουσα την κυπριακή.

Υπάρχουν όμως πολλά πράγματα, που πλέον ανοίγουν, δηλαδή, πώς και γιατί, όταν ο κ. Κυριάκος πήγε στο ΓΕΕΦ, ενώ είχαν προσγειωθεί, και προσέξτε, σκοτώθηκαν την ώρα που προσγειωνόντουσαν και κανένας δεν σκοτώθηκε στις μάχες που δώσανε μετά, και πήγε στο ΓΕΕΦ την επόμενη μέρα να πάρει εντολές, για να πάει, να μεταβεί η Μοίρα στο προγεφύρωμα το Τουρκικό, και το ΓΕΕΦ δεν του έδωσε καμία εντολή, για να πάει η μοίρα στο προγεφύρωμα.

Ποιος έδωσε εντολή να φύγει η μοίρα, όταν εκείνη έδωσε μάχη στο αεροδρόμιο, κράτησε τους Τούρκους έξω από το αεροδρόμιο, κράτησε τους ΟΗΕδες έξω από το αεροδρόμιο,  και, ενώ ήταν νικητές, τους είπαν να φύγουν σαν ηττημένοι;

Ποιος ήταν αυτός από το ΓΕΕΦ, ποιος ήταν ο Έλληνας Πρεσβευτής, ο κ. Λαγάκος; Από ποιον πήρε εντολή και έλεγε στον κ. Μανουρά, φύγετε;

Ποιος έδωσε εντολή στον κ. Κομπόκη από το ΓΕΕΦ, να του πει του κ. Μανουρά, φύγετε;

Γιατί έπρεπε, όπως εύστοχα είπε ο Λουκάς ο Δημάκας, να πρέπει να είναι και διπλωμάτες και να γράψουν στα παλιά τους τα παπούτσια τις εντολές και τις διαταγές, που έπρεπε να εκτελέσουν πάραυτα;

Λοιπόν δεν το κάνανε και σήμερα η ιστορία έχει μία άλλη τροπή, και έχει άλλη τροπή όχι μόνο για την Κύπρο αλλά έχει και για την Ελλάδα και θα πρέπει να συνδεθεί και με τις διεκδικήσεις της γειτονικής χώρας, τόσο προς την Κύπρο όσο και προς την χώρα μας, κι αν σε αυτήν την συγκυρία, την οικονομική συγκυρία, την τραγική, είμαστε στα δύσκολα, είμαστε στα δύσκολα, επειδή δεν αναγνωρίζουμε τα λάθη μας, πάμε στην κάλπη και ξαναψηφίζουμε τα λάθη μας, προφανώς, αλλά δεν αναγνωρίζουμε και κάτι άλλο, ότι θα πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε ότι η ελληνική πολιτεία είμαστε εμείς κι εφόσον η ελληνική πολιτεία καθυστέρησε, ή αγνόησε, και για μένα στο παχύ χαλί της μεταπολίτευσης πέρασε αυτούς τους ανθρώπους, τους νεκρούς, που οι οικογένειες τους δεν τους είδαν ποτέ μετά το ’74, αλλά και τους ζωντανούς, και πολλοί από αυτούς έχουν και πολλά προβλήματα,  άλλος στην Κρήτη έχει οκτώ τραύματα. Δεν ασχολήθηκε καμιά πολιτεία μαζί του.

Λοιπόν, πρέπει να καταλάβουμε ότι η Ελληνική πολιτεία είμαστε εμείς και πρέπει κάθε μέρα να δίνουμε το παράδειγμα,  πρέπει κάθε μέρα να σηκωνόμαστε ακόμα πιο δυνατοί και να μην σκύβουμε το κεφάλι, γιατί και σε αυτήν εδώ την ιστορία κάποιοι γύρισαν και μας είπανε, εντάξει δεν είναι τώρα… και μια ιστορία χιλιοειπωμένη, τι να πείτε καινούργιο και τι άλλο έχετε να προσθέσετε. Κι όμως υπάρχουνε πάρα πολύ άνθρωποι, που έχουν να πουν πάρα πολλά πράγματα, και τα οποία πρέπει κάποια στιγμή να μας ανοίξουν τα μάτια, και σας ευχαριστώ πολύ που είσαστε κοντά μας, για να δώσουμε μία συνέχεια σε αυτήν την ιστορία».

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Γιάννη Φασουλά

«Κύριε πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας, κύριοι εκπρόσωποι του ελληνικού κοινοβουλίου, κύριοι εκπρόσωποι των ΕΔ, κύριε πρόεδρε του Συλλόγου Κομάντος ΄74 αγωνιστές της επιχείρησης ΝΙΚΗ  φίλες και φίλοι, αγαπητοί προσκεκλημένοι.

Απόψε 20 Ιουνίου 2011, έναν ακριβώς μήνα πριν από την επέτειο της επιχείρησης ΝΙΚΗ, ένα μήνα πριν από την μαύρη εκείνη μέρα της τουρκικής απόβασης στο Πέντε Μίλι της Κερύνειας, βρισκόμαστε εδώ στο φιλόξενο χώρο της Κυπριακής Εστίας για να μιλήσουμε γι΄ αυτούς που κράτησαν ψηλά τη σημαία του πατριωτισμού, για αυτούς που δεν λιποψύχησαν, γι αυτούς που τους έριξαν στη φωτιά μέσα από πρόχειρους σχεδιασμούς και αποφάσεις, γι΄ αυτούς που ματαίωσαν μέρος των σχεδίων του «Αττίλα»,  για αυτούς που η ελληνική πολιτεία, από το 1974 κλείνει τα μάτια της στην προσφορά τους και τη θυσίας τους, καθώς  όπως είναι γνωστό 29 καταδρομείς και 4 αεροπόροι δεν επέστεψαν ποτέ από την Κύπρο.

Σε μια εποχή όπου οι λέξεις αντίσταση, πατριωτισμός, αξιοπρέπεια αποκτούν ξεχωριστό νόημα, η δράση των ελλήνων αεροπόρων της Νίκης και των ανδρών της Α΄Μοίρας Καταδρομών δείχνει το δρόμο για το ποια θα πρέπει να είναι η στάση μας ως λαός, απέναντι σε όλες εκείνες τις δυνάμεις που επιβουλεύονται την εθνική μας κυριαρχία με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο.

Η έρευνα που παρουσιάζεται σήμερα σε βιβλίο, αλλά και σε ντοκιμαντέρ, κράτησε περίπου 4 χρόνια. Μέσα από την ηρωϊκή αποστολή της Α΄ΜΚ καταγράφεται όλη η τραγωδία αλλά και η προδοσία του κυπριακού.

Το βιβλίο-ντοκιμαντέρ γράφτηκε και γυρίστηκε, στα σημεία όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα το μαύρο 194. Στο ιστορικό Μάλεμε της Κρήτης, όπου είναι και η έδρα της Α΄ΜΚ και στην Κύπρο, στο εγκαταλελειμμένο σήμερα αεροδρόμιο της Λευκωσίας, εκεί όπου έδωσαν μια καθοριστική μάχη για το μέλλον τόσο της κυπριακής πρωτεύουσας όσο και της Κύπρου γενικότερα.

Το βιβλίο-ντοκιμαντέρ φέρνει στο φως της δημοσιότητας μαρτυρίες και ντοκουμέντα που γίνονται για πρώτη φορά γνωστά μετά από 38 χρόνια.

Με ρώτησαν αρκετοί βλέποντας τον τίτλο του βιβλίου «ΝΙΚΗ» στη Νεκρή Ζώνη, μα υπήρξε Νίκη στην Κύπρο; Όχι, νίκη δεν υπήρξε στην Κύπρο, υπήρξε μια μεγάλη ήττα του ελληνισμού, υπήρξε προδοσία που την πληρώνουμε μέχρι σήμερα. Όμως, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει μελετώντας την έρευνα, ότι οι «300 του Μάλεμε, με τους ηρωϊκούς αεροπόρους, μέσα από αυτή την μοναδική στα χρονικά των Ε.Δ. αεροαποβατική επιχείρηση, άφησαν το αποτύπωμα της δικής τους νίκης, όπου χρειάστηκε να φυλάξουν Θερμοπύλες, είτε στο αεροδρόμιο, είτε στη Σχολή Γρηγορίου.

Απέδειξαν ότι όταν πολεμάς γι΄ αυτό που πιστεύεις, δύσκολα θα ηττηθείς.

Κλείνοντας θα ήθελα από καρδιάς να ευχαριστήσω για τη βοήθεια τους στην ολοκλήρωση της έρευνας όλους τους αξιωματικούς και καταδρομείς και τις οικογένειες τους για το υλικό που μας παραχώρησαν, το Σύλλογο «Κομάντος» 74 και τον πρόεδρο του Παναγιώτη Αφάλη. Τον πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ιωσήφ Ιωσήφ, την υπεύθυνη γραφείου Τύπου της πρεσβείας κ. Χρίστα Νικολάου, το Σπίτι της Κύπρου, την Κυπριακή Εστία, τους συναδέλφους δημοσιογράφους και βέβαια την θυγατρική εταιρεία του εθνικού οργανισμού τηλεπικοινωνιών Κύπρου CYTA ελλάς και το γενικό της διευθυντή κ. Μιχάλη Αχιλλέους στην άμεση ευαισθητοποίηση που έδειξαν για τη διάδοση του βιβλίου-ντοκιμαντέρ.

Τέλος ευχαριστώ από καρδιάς και δημόσια τη σύζυγο μου, για την υπομονή που έδειξε όλα αυτά τα χρόνια, στην διάρκεια της έρευνας, γιατί δεν ήταν λίγες οι ώρες που έλειψα από το σπίτι, κι από τα παιδιά».