*Του Γεωργίου Σκουλά

Στη φωτογραφία:ο Μιχαήλ Κόρακας, αρχηγός των 11 επαρχιών Ηρακλείου-Λασιθίου. Γεννήθηκε στο χωριό Μπόμπια του νομού Ηρακλείου το 1797 και πέθανε το 1882. Πολέμησε επί 65 συναπτά έτη για την ελευθερία της πατρίδος του. Η πόλη του Ηρακλείου έχει τοποθετήσει τον ανδριάντα του στη περιοχή Χανιώπορτα αναγνωρίζοντας τη μεγάλη προσφορά του. Το πραγματικό του επίθετο ήταν Καρουζάκης.

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΟΜΕΡ ΠΑΣΑ
Ο Μουσταφά πασάς μετά την αποτυχία του, πολιτική και στρατιωτική, ζητά από την Πύλη την ανάκλησή του και τελικά εγκαταλείπει την Κρήτη τον Φεβρουάριο του 1867. Ο σουλτάνος διορίζει στην θέση του τον εξωμότη Ομέρ Πασά, ο οποίος φθάνει στην Κρήτη περί τα τέλη Μαρτίου.
Τα πολεμικά γεγονότα φαίνεται ότι τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο είχαν ανασταλεί λόγω του χειμώνα, ενώ κάποιες συγκρούσεις έγιναν προς τα Χανιώτικα και κάποιες άλλες υπό τον Κορωναίο στην περιοχή του Αγίου Βασιλείου, γύρω από το όρος Βρύσυνα.
Την ίδια περίοδο η Γενική Συνέλευση, για πρακτικούς κυρίως λόγους, αποφασίζει την δημιουργία ενός πιο μόνιμου και ευέλικτου οργάνου, με σκοπό την καλύτερη και πιο άμεση εξυπηρέτηση των αναγκών της Επανάστασης. Έτσι, την 1η Φεβρουαρίου 1867, διορίζει με απόφασή της επταμελή προσωρινή κυβέρνηση.

Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ ΨΗΦΙΖΕΙ:
Να συστηθή Κυβέρνησις εν Κρήτη, εν ονόματι Γεωργίου Α΄ Βασιλέως των Ελλήνων, ενεργούσα υπό τον τίτλον προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης. Η προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης απορρέει από την Συνέλευσιν, διορίζεται και παύεται απ’ αυτήν, δι’ επισήμου αυτής δηλώσεως.
Αποτελείται από επτά μέλη, εξ’ όλων των τμημάτων της Κρήτης εκλεγόμενα, και ενός γραμματέως· εν ανάγκη δε προσλαμβάνεται και δεύτερος. Έχει Πρόεδρον υπ’ αυτής και εξ’ εαυτής εκλεγόμενον.
Η προσωρινή Κυβέρνησις ενεργεί υπό την έγκρισιν της Συνελεύσεως και παρ’ αυτής λαμβάνει παν το χορηγούμενον υλικόν, προς εκτέλεσιν των καθηκόντων αυτής κατά μήνα.
Κατά μήνα θέλει δίδει ακριβή έλεγχον των πράξεων και των δαπανών, εν εκτάκτω δ’ ανάγκη και όταν προσκληθή.
Η προσωρινή Κυβέρνησις θέλει έχει ιδιαιτέραν σφραγίδα, έχουσαν πέριξ «Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης», σύμβολα δ’ εντός τα σήματα του βασιλικού οίκου της Ελλάδος.
Καθήκοντα αυτής είναι:
1)Να ενεργή τα του πολέμου και να διοργανώνη τούτον·
2)Ν’ απονέμη βαθμούς στρατιωτικούς και αμοιβάς εις τους αγωνιζομένους πολιτικώς και στρατιωτικώς και αριστεύοντας, τας χήρας και τα ορφανά των υπέρ πατρίδος πιπτόντων.
3)Να φροντίζη περί της εν γένει προμηθείας και εξασφαλίσεως αυτής προς συντήρησιν του πολέμου.
4)Να συνάτη συνθήκας προς την εθνικήν και μόνον αποκατάστασιν·
5)να συνομολογή δάνεια προς τον αυτόν σκοπόν·
6)να διορίζη έκτακτα μέλη μετά την έγκρισιν της Συνελεύσεως προς τον αυτόν σκοπόν εις εξωτερικάς υπηρεσίας·
7)να συνιστά διοικητικάς και στρατιωτικάς έδρας κατά το ισχύον σύστημα διοικητικόν εν Ελλάδι·
8)Ν’ απονέμη δικαιοσύνην κατά το ισχύον εν Ελλάδι δίκαιον, εν ονόματι Γεωργίου Α΄Βασιλέως των Ελλήνων·
9)Να διευκολύνη τα της επικοινωνίας.
Η προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης αναλαμβάνει τα καθήκοντά της, άμα προσκληθή και δώση τον εξής όρκον ενώπιον της Συνελεύσεως: «Εν ονόματι της ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος, ορκίζομαι να υπηρετήσω την Πατρίδα αφιλοκερδώς και αμερολήπτως, ν’ απονέμω δικαιοσύνην προς άπαντας και εις μόνην την ένωσιν αυτής μετά της ελευθέρας Ελλάδος αποβλέπων. Θέλει δε ενεργεί μέχρις εντελούς πολιτικής ενώσεως της Κρήτης μετά της Ελλάδος και της στρατιωτικής καταλήψεως των φρουρίων της Κρήτης υπό των Ελληνικών στρατών, δι’ αυτής».
Ο παρών κανονισμός δύναται να τροποποιηθή εις το εξής και κατά πρότασιν αυτής της Κυβερνήσεως.
Ο δε κανονισμός της Κυβερνήσεως και των ιδιαιτέρων αυτής ενεργειών συντάσσεται υπ’ αυτής και εγκρίνεται υπό της Συνελεύσεως.
Εν επαρχία Σφακίων 1 Φεβρουαρίου 1867
Η Γενική Συνέλευσις των Κρητών.

Λίγες μέρες αργότερα στις 6 Φεβρουαρίου, η Κυβέρνηση από τον Καλλικράτη, όπου εδρεύει, εκτελεί την πρώτη της διοικητική πράξη και στέλνει υπόμνημα προς τους προξένους των ξένων δυνάμεων, στα Χανιά. Την πράξη αυτή της Κυβέρνησης υπογράφουν, ο Κωσταρός (Κώστας) Βολουδάκης και ο Μιχ. Τσουδερός. Πιθανότατα να μην είχαν προλάβει τα υπόλοιπα μέλη της Κυβέρνησης να έρθουν από την ανατολική Κρήτη.

ΕΝ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙ ΤΗ 6 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1867.
Κύριε Πρόξενε!…(δείνα).
Η καταναγκαστική σχέσις της οθωμανικής Πύλης προς την πόλιν, η αθέτησις των εις τους Κρήτας υπεσχημένων υπό ταύτης εκάστοτε και η του Κρητός συναίσθησις των δικαίων και της υπεροχής αυτού απέναντι του Τούρκου, έφερον την περίπτωσιν εκείνην, η οποία από δέκα ήδη μηνών διαδραματίζεται εν Κρήτη, προ των οφθαλμών υμών.
Η εκπροσωπούσα την λαμπράν ταύτην εποχήν του Κρητικού βίου Γενική Συνέλευσις των Κρητών διά του περικλειομένου υμίν ψηφίσματος της από 1/13 Φεβρουαρίου ε. ε. Εψηφίσαντο την σύστασιν επταμελούς προσωρινής Κυβερνήσεως, εν ονόματι του Γεωργίου Α΄ Βασιλέως των Ελλήνων.
Την συγκρότησιν ταύτην αναγγέλοντες υμίν, πεπείσμεθα, Κύριε Πρόξενε, ότι η φωνή αυτής υπέρ του κατατρεχομένου και υπέρ της ελευθερίας του αγωνιζομένου Κρητός θέλει ευρή εκάστοτε ηχώ παρ’ υμίν και τη Σεβαστή υμών Κυβερνήσει.
Την παρούσαν κτλ. κτλ. !
Η Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης.
Μ. ΤΣΟΥΔΕΡΟΣ, Κ. Π. ΒΟΛΟΥΔΑΚΗΣ.

Λίγες μέρες αργότερα η Κυβέρνηση, σε πλήρη σύνθεση αυτή την φορά απευθύνεται και ενημερώνει τον Κρητικό λαό.

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΛΑΟΝ
Κρήτες!
Η γενική Συνέλευσις των Κρητών οδηγούμενη από δέκα μηνών πείραν και τον σκοπόν της επαναστάσεως, δηλαδή το συμφέρον της πατρίδος έχουσα υπ’ όψιν, και θέλουσα να τακτοποιήση την πορείαν του Εθνικού αγώνος αυτής και να ρυθμίση και ευκολύνη τας ενεργείας των αγωνιζομένων και κοπιαζόντων εθνοφυλάκων, απεφάσισε διά του από πρώτης Φεβρουαρίου ε. ε. (ενεστώτος έτους) ψηφίσματος της να συστήση επαναστατικήν κυβέρνησιν, εν ονόματι Γεωργίου Α΄ Βασιλέως των Ελλήνων.
Η προσωρινή αύτη Κυβέρνησις της Κρήτης απεφασίσθη να έχη επτά μέλη, από τα τρία τμήματα της Κρήτης και ένα Γραμματέα.
Υπακούοντες εις την φωνήν της Πατρίδος και την ψήφον των συναδέλφων ημών σεβόμενοι, ανεδέχθημεν να υπηρετήσωμεν την Πατρίδα. Τα έργα ημών ορίζονται εις το ψήφισμα της συνελεύσεως.
Προβλέπομεν τας δυσκολίας, τας οποίας πρέπει να υπερπηδήσωμεν, και τας ανάγκας τας οποίας πρέπει να οικονομήσωμεν, διά να φθάση εις το τέλος του ο Εθνικός αγών, τον οποίον υπέρ του εθνικού μεγαλείου ανέλαβεν η Πατρίς ημών κατά δύο μεγάλων και αιμοχαρών θηρίων. Εξεύρω μεν τα πάθη και τας στερήσεις, τας οποίας υποφέρει διά τον αγώνα ο οικογενειάρχης και στρατιώτης Κρής και ο κακουχούμενος εθελοντής. Οίδαμεν την θηριωδίαν του κατακτητού Τούρκου, και η καρδία ημών συνετρίβη και οι οφθαλμοί ημών έρρευσαν δάκρυα διά την κτηνωδίαν και ασέβιαν του!
Εξεύρομεν, τί εις την Πατρίδα ημών διεπράχθη ανάνδρως και επιβούλως, ατίμως και ασεβώς, κατά αόπλων και αδυνάτων και των ναών του Θεού ημών, υπό των Τούρκων της Ασίας και της Αφρικής! Αναμετρώμεν τας δυνάμεις ημών απέναντι του αγώνος, και των κακώσεων τούτων τας οποίας η πατρίς υφίσταται.
Εις την ανδρικήν όμως καρτερίαν και υπομονήν του Κρητός στρατιώτου και οικογενειάρχου και την θυσίαν του εθελοντού έχοντες πεποίθησιν και παρασυρόμενοι από το ύψος του Εθνικού αγώνος, ανεδέχθημεν να υπηρετήσωμεν την Πατρίδα, υπακούοντες και εις την ψήφον των συναδελφών και αναμένοντες πάντοτε την υποστήριξιν όλων των Πατριωτών. Εις τον Πατριωτισμόν και την αφοσίωσιν των υπέρ του μεγαλείου της Ελλάδος αγωνιζομένων ανακοινούντες την αναδοχήν του βάθους και της ευθύνης των εκ της υπηρεσίας, επιφυλαττόμεθα όσον τάχιστα να δώσωμεν τας δεούσας οδηγίας εις τους κατά τμήμα αρχηγούς, οπλαρχηγούς, και καπετανέους και τας οργανωτικάς εποτροπάς.
Η Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης.
Α. Ι. ΤΣΙΧΛΗΣ, Α. ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ, Α. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, ΜΙΧ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ, ΚΩΝΣΤ. ΕΜ. ΣΑΡΟΛΙΔΑΚΗΣ, Κ. Π. ΒΟΛΟΥΔΑΚΗΣ, ΜΙΧ. ΤΣΟΥΔΕΡΟΣ.
Ο Γ. Γραμματεύς.
Λεωνίδας Γ. Γεωργιάδης, Λόγιος.

Η κυβέρνηση στην πρώτη της αυτή προκήρυξη αναφέρεται σε δύο αιμοχαρή θηρία, δηλαδή την Οθωμανική αυτοκρατορία και την Αίγυπτο.
Ο Μοχάμετ Άλι της Αιγύπτου, είχε κατορθώσει από τις αρχές του 19ου αιώνα να αποσπάσει από τον Σουλτάνο το καθεστώς ημιαυτονομίας με φόρο υποτέλειας της Αιγύπτου προς την Οθωμανική αυτοκρατορία. Ένας από τους όρους ήταν η παραχώρηση στρατιωτικής συνδρομής από τον Μοχάμετ Άλι προς τον Σουλτάνο, όταν αυτός του το ζητούσε.
Βάσει αυτής της υποχρέωσης, ο Μοχάμετ Άλι, έστειλε το 1821 στρατεύματα στην Κρήτη, όπου ο Ιμπραΐμ πασάς κατέστειλε την επανάσταση και διεκπεραιώθηκε το 1824 στην Πελοπόννησο. Βάσει της ίδιας υποχρέωσης, η Αίγυπτος έστειλε στρατεύματα στην Κρήτη, και κατά την επανάσταση του 1866 – 1869.
Τον Φεβρουάριο του 1867 έφθασε επίσης στην Σύρο το ατμόπλοιο «Αρκάδιον», που είχε αγοραστεί στην Αγγλία, με χρήματα του Ελληνοαγγλικού Κομιτάτου. Ήταν ένα παλιό Αμερικανικό πλοίο, το οποίο μετά τις αναγκαίες μετατροπές, εστάλη στην Ελλάδα για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του κρητικού αγώνα. Την άφιξή του στην Σύρο, μας περιγράφει έγγραφο της εποχής.

ΤΟ ΑΡΚΑΔΙΟΝ
«Την παρελθούσαν Κυριακήν, ώραν 3 μ.μ. εισήλθεν εις τον λιμένα μας το αναμενόμενον «Αρκάδιον» υπό τας ευφημίας και τα όμματα απείρου πλήθους ανθρώπων συνηγμένων εν τη προκυμαία. Το ατμόπλοιον αυτό είναι ταχύπλουν και εις ουδέν άλλο είναι χρήσιμον παρά εις ταχυδρομικάς ανάγκας και συγκοινωνίας. Δεν έφερε κανόνια ούτε πολεμοφόδια.
Εξ Αγγλίας εξεκίνησε με 300 τόνους ανθράκων, εξ ων τους 260 ηνάλωσε καθ’ οδόν, και ουδέν άλλο εκόμισεν εκείθεν απολύτως. Δύναται να φέρη φορτίον 500 τόνων συμπεριλαμβανομένων και των ανθράκων του, άπερ θα έχη δι’ έκαστον ταξείδιον.
Το ταχύπλουν αυτό ατμόπλοιον είναι μακρόν, χαμηλόν και στενόν και φέρει λίαν μεγάλας μηχανάς, ων το μέγεθος καταφαίνεται και εκ του εξωτερικού. Φέρει δύο καπνοδόχους. Η πρώτη είναι τόσον στενή, ώστε ομοιάζει σπάθην, και μέγα μέρος προς την πρώραν είναι σκεπασμένον, όπως μη εισέρχονται τα ύδατα.
Από της αφίξεως του ήρξατο να δέχηται τας επισκέψεις των συμπολιτών μας, αίτινες, ακόμη δεν ετελείωσαν. Οι λεμβούχοι δεν ήλπιζον να παρουσιασθή τοιαύτη ευκαιρία κερδαλέα. Την επιούσαν Δευτέραν περί ώραν 10ην π.μ. κατεβιβάσθη η αγγλική σημαία και υψώθη η ελληνική χαιρετηθείσα διά πυροβολής, ριφθείσης εκ του παρ’ αυτώ «Πανελλήνιον».
Χθες μετά την 11ην ώραν π.μ. χάριν δοκιμής μετέβη το «Αρκάδιον» εις Τήνον. Η απόστασις μέχρι της Τήνου είναι δώδεκα μίλια, και την απόστασιν ταύτην πηγαίνον διήνυσεν εις 42 λεπτά της ώρας, επιστρέφον δε, εις 52 λεπτά, διότι είχε εναντίον τον άνεμον. Η ταχύτης αυτού εκπλέοντος και καταπλέοντος εθαυμάζετο υπό θεατών απείρων.
Διά του πρώτου τούτου ταξειδίου εις ελληνικάς θαλάσσας το «Αρκάδιον» ετιμήθη υπό 100 περίπου επιβατών αποφερόντων διά εισητηρίου δεκαδράχμου δραχμάς διατιμήσεως 1.000. Ολίγον απομακρυνόμενον διά γυμνού οφθαλμού εφαίνετο ωσεί εκαλύπτετο όλον σχεδόν υπό της θαλάσσης ωσεί ξύλα μακρά επί της επιφανείας της θαλάσσης, διά την χαμηλότητα του. Είθε αι του πανελληνίου διάπυροι ευχαί αείποτε κατευοδώσι τα ταξείδια του».

Ο Ομέρ πασάς έφθασε στην Κρήτη περί τα τέλη Μαρτίου και αμέσως με προκήρυξή του απευθύνθηκε στον κρητικό λαό, ζητώντας του να υποταχθεί. Οι Κρήτες, μέσω της Γενικής Συνέλευσης και της Κυβέρνησης, του απάντησαν με ένα βροντερό «ΟΧΙ».
Η Πύλη, όμως μετά την πολιτική αποτυχία του Μουσταφά πασά αλλά και του Σερβέρ εφέντη, αλλάζει τακτική και αποστέλλει στην Κρήτη τον «χριστιανό», Σάββα μπέη. Επίσημη υποτιθέμενη αποστολή του, εκ μέρους της κυβέρνησής του, η περίθαλψη των δεινοπαθούντων Κρητών, κρυφός στόχος του όμως, η προσέγγιση των Κρητών και η υποταγή τους μέσω δωροδοκιών και άλλων παρόμοιων πρακτικών. Η Προσωρινή Κυβέρνηση με ανακοίνωσή της, απευθύνεται στον Κρητικό λαό.

ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ.
Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Προς τον Κρητικόν Λαόν.
Κρήτες.

«…Δεν σας έστειλε πλέον Τούρκον πληρεξούσιον, διότι το όνομα Τούρκος είναι καθαρός ορισμός της πλάνης και της απάτης, ως και αυτή η παροιμία λέγει: « ο Τούρκος με τον αραμπά πιάνει τον λαγώ»· αλλά σας έστειλε χριστιανόν πληρεξούσιον και ιατρόν μάλιστα, διά να θεραπεύση ίσως τας πληγάς τας οποίας η Τουρκική αδικία σας έκαμε, τον Σάββαν Μπέην με χρήματα πολλά διά να σας αγοράση, με αλεύρι διά να σας θρέψη και με ενδύματα διά να σας ενδύση αφού οι στρατιώται του Σουλτάνου έκλεψαν ή έκαψαν τα ιδικά σας.
Ο Σάββας Μπέης ιατρός προσεκάλεσεν αμέσως τον Μητροπολίτην Εφέντην και όσους κληρικούς είχεν εις την διαταγήν του και τους απεριτμήτους οθωμανούς, διά να σκεφθώσι πώς και εις ποίους θα μοιράσωσι τα πράγματα και τα χρήματα διά να ημπορέσουν να λάβωσιν υπογραφάς ή να πλαστογραφήσωσι κατά την συνήθειάν των, διά να βεβαιώσωσι τους πρέσβεις των Χριστιανικών Δυνάμεων, αι οποίαι σας υπερασπίζονται, ότι οι Κρήτες όλοι είσθε υποταγμένοι και ευχαριστημένοι από τον Σουλτάνο και ότι δεν έχουν δικαίωμα ν’ αναμιγνύωνται εις την υπόθεσιν της Κρήτης διά τούτο, διότι ολίγοι ξένοι και όχι εντόπιοι είναι οι αντάρται.
Οι ίδιοι αυτοί υπεσχέθησαν, ότι θα κτίση ο Σουλτάνος το Αρκάδι και όλα τα Μοναστήρια, και ότι θ’ αποζημιώση όλους, όσοι έπαθαν. Οι ίδιοι θα σας υπόσχωνται ηγεμονίας και χίλια δύο τουρκικά καλά.
Όταν ο διάβολος θέλη να πειράξη και απαντήση τους δικαίους δεν παρουσιάζεται εις αυτούς με την αληθινήν και την ιδικήν του μορφήν, αλλά έρχεται με την μορφήν του αγγέλου.
Προσέξατε καλώς, διότι, και ο Σουλτάνος το ίδιο τέχνασμα μεταχειρίζεται τώρα· με τους χριστιανούς και τους ιερείς σας, με την φιλανθρωπίαν και την μετάνοιαν και την υποκριτικήν διακαιοσύνην θέλει να σας γελάση. Μη γελασθήτε! Θέλει ν’ απατήση και τον κρητικόν λαόν και τον χριστιανικκόν κόσμον, ο οποίος σας υπερασπίζεται, και να σας αλυσσοδέση με νέον τρόπον και άλλην τέχνην παντοτεινά πλέον!
Δεν δίδει από καλωσύνην του, δίδει διά να απατήση· υπόσχεται διά να μη εκτελέση. Ο Χριστιανικός Κόσμος ύψωσε την φωνήν του και η Χριστιανική Ευρώπη και η Αμερική φανερά πλέον και απ’ ευθείας υπερασπίζονται τον Κρητικόν λαόν, και διά τούτο βιάζεται ο Σουλτάνος να σας φράξη τα στόματα να μη φωνάζητε και να λέγητε τα δίκαιά σας.
Εν ονόματι του Χριστού και της Πατρίδος, εν ονόματι της Εθνικής τιμής, εις την μνήμην των μαρτύρων της Επαναστάσεώς μας και των αθώων φονευμένων, προσκαλεί τον Κρητικον λαόν σήμερον η Συνέλευσις και η Κυβέρνησίς του, να μη δελεασθή από τας τέχνας ταύτας του πονηρού.
Αποκρούσατε, Κρήτες, ταύτα διά τελευταίαν φοράν και δειχθήτε υπερήφανοι όπως έως τώρα εν τη καταστροφή, τη γυμνότητι και τη πενία των αθώων σας τέκνων. Μη μας δελεάσει ο τύρρανος. Είναι το τελευταίον μέσον, το οποίον έχει να είπη ενώπιον των Χριστιανικών Δυνάμεων, ενώπιον των φιλανθρώπων υπερασπιστών των δικαίων σας. Δεν έχει πλέον άλλο μέσον ούτε άλλον τρόπον να προσπαθήση να απατήση.
Είναι τούτον το τελευταίο καταφύγιον. Ας τον περιφρονήσωμεν, και την φοράν ταύτην ενώπιον του δικαίου ημών και ενώπιον εκείνων οι οποίοι μας υπερασπίζονται και ας κατεβώμεν, πάλιν συγκεντρωμένοι και ένοπλοι από Σιτείας μέχρι Κισσάμου έξω από τας θύρας των φρουρίων, διά να διαμαρτυρηθώμεν ούτω και πάλιν εναντίον εκείνων, οι οποίοι λέγουν, ότι δεν είμεθα Επαναστάται, αλλά κλέπται και λησταί.
Ροδάκινον (Αγίου Βασιλείου) 30 Μαρτίου 1867
Η Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης.
ΚΩΝ. Π. ΒΟΛΟΥΔΑΚΗΣ, Α. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, Α. Μ. ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ, Α. ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ, Α. Ι. ΤΣΙΧΛΗΣ, ΜΙΧΑΗΛ ΤΣΟΥΔΕΡΟΣ, ΚΩΝ. ΕΜ. ΣΑΡΟΛΙΔΗΣ.
(Τ.Σ.) Ο Γραμματεύς
Λέων. Ι. Γεωργιάδης, Λόγιος.

Όπως από τα ιστορικά και μόνο τα ιστορικά έγγραφα συνάγεται η στάση του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Διονύσιου, υπήρξε τόσο σκανδαλώδης και προδοτική, ώστε και η ίδια αυτή η Κυβέρνηση της Κρήτης να φωτογραφίζει έμμεσα τον σκοτεινό του ρόλο.
Μετά τα συγχαρητήρια προς τον Μουσταφά πασά για την σφαγή του ποιμνίου του στο Αρκάδι, τώρα με την έλευση του Ομέρ αλλά και του Σάββα πασά, άρχισε να αποστέλλει επιστολές προς τους Κρήτες ζητώντας τους να υποταχθούν. Υπήρξε δε τόσο σκανδαλώδης η διαγωγή του που ανάγκασε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στα πλαίσια των περιορισμένων δυνατοτήτων του, να τον ανακαλέσει με κάποιο πρόσχημα στην Κωνσταντινούπολη ορίζοντας προσωρινό αντικαταστάτη του τον Αρχιμανδρίτη του Πανάγιου Τάφου, Καλλίνικο.
Λέω στα πλαίσια των περιορισμένων δυνατοτήτων του διότι θα πρέπει να γνωρίζει ο αναγνώστης ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο βρισκόταν, αλλά και συνεχίζει να βρίσκεται, σε περιβάλλον όχι και τόσο φιλικό.
Ειδικότερα από το 1453 έως και ολόκληρο τον 19ο αιώνα, εξαρτιόταν η ίδια η ύπαρξη και η λειτουργία του από τις διαθέσεις της τουρκικής διοίκησης και του Σουλτάνου. Όφειλε λοιπόν, να μην προκαλεί την τουρκική διοίκηση και τον Σουλτάνο με τις όποιες αποφάσεις του. Ως εκ τούτου θα πρέπει όλοι να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στις όποιες κρίσεις μας, σε θέματα που προκύπτουν ακόμα και σήμερα με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Οι σχέσεις λοιπόν του Διονύσιου με το βαθύ τουρκικό κράτος, φαίνεται από τα ιστορικά στοιχεία ότι ήταν τόσο βαθιές ώστε το Οικουμενικό Πατριαρχείο ελάχιστα μπορούσε να πράξει πάνω στο θέμα της όντως σκανδαλώδους και προδοτικής διαγωγής του.
Ο αναγνώστης επίσης, θα πρέπει να γνωρίζει τα εξής: Από τα ιστορικά στοιχεία, συνάγεται ότι μετά το 1841 οπότε και επανήλθε η Κρήτη στον Σουλτάνο από την κυριαρχία των Αιγυπτίων, η Πύλη ενάντια στη θέληση του Κρητικού λαού και πιθανότατα για να μπορεί να τον χαλιναγωγεί καλύτερα, διόριζε αρχιεπισκόπους στην Κρήτη της απολύτου εμπιστοσύνης της.
Τέτοιος φαίνεται ότι υπήρξε και ο από Ανδριανουπόλεως Διονύσιος, ο οποίος όμως ξεπερνώντας τα όρια, μετετράπηκε τελικά σε ιμάμη του Βαλιδέ Τζαμιού του Ηρακλείου. Την τύχη που επιφύλαξε ο Κρητικός λαός και κλήρος στον Διονύσιο, θα την δούμε αργότερα.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 8 Απριλίου η Γενική Συνέλευση ψηφίζει μια μορφή προσωρινού πολιτεύματος, έως ότου όπως αναφέρει γίνει κατορθωτή η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ
ψηφίζει∙
Μέχρι της πραγματοποιήσεως της ήδη αποφασισθείσης παρά του Κρητικού λαού ενώσεως της Κρήτης μετά του βασιλείου της Ελλάδος θέλει ισχύει το παρόν προσωρινόν πολίτευμα.
Άρθρον 1ον. Τα κυριαρχικά του λαού της Κρήτης δικαιώματα αντιπροσωπεύονται υπό της γενικής συνελεύσεως των Κρητών.
Άρθρον 2ον. Η νομοθετική εξουσία ανήκει εις την γενικήν συνέλευσιν, αποφασίζουσαν κατά πλειοψηφίαν, ως ο ιδικότερος αυτής κανονισμός διατάττει.
Άρθρον 3ον. Η εκτελεστική εξουσία ανατίθεται εις ένα κυβερνήτην εκλεγόμενον παρά της γενικής συνελεύσεως δι’ όλην την διάρκειαν του εθνικού αγώνος μέχρις της τελειωτικής εθνικής καταστάσεως, ήτοι της ενώσεως της Κρήτης και πάντων εξαρτημάτων αυτής (νησίδες) μετά της ελευθέρας Ελλάδος.
Άρθρον 4ον. Ο κυβερνήτης εκτελεί τους ψηφισθέντας παρά της συνελεύσεως νόμους, εκδίδει τα προς εκτέλεσιν αυτών αναγκαία διατάγματα και κανονισμούς εκλέγει και διορίζει τους πολιτικούς και στρατιωτικούς λειτουργούς, προσδιορίζει την μισθοδοσίαν αυτών και εν γένει ενεργεί παν ό,τι εις την εκτελεστικήν εξουσίαν ανάγεται. Η απονομή βαθμών και ανταμοιβών εις πρόσωπα αγωνισθέντα κατά την επανάστασιν ανατίθεται εις την συνέλευσιν και τον κυβερνήτην.
Εις την εκλογήν και τον διορισμόν των στρατιωτικών λειτουργών πρέπει να λαμβάνηται προ πάντων υπ’ όψιν η διάθεσις του λαού του τόπου εκείνου εις όν θέλουν διορίζεσθαι.
Άρθρον 5ον. Πάντα τα αφορώντα την εξωτερικήν ενέργειαν προς πραγματοποίησιν της εθνικής αποκαταστάσεως θέλουν ελευθέρως διενεργείσθαι παρά μόνου του κυβερνήτου, υπό μόνον τον όρον της εντελούς ενώσεως της Κρήτης μετά της ελευθέρας Ελλάδος∙ αλλ’ ούτος δεν δύναται να λάβη ουδέν οριστικόν μέτρον περί της πολιτικής τύχης της νήσου, άνευ της αποφάσεως της γενικής συνελεύσεως, συνερχομένης εν τη πλειονότητι της ολομελείας αυτής και αποφασιζούσης κατ’ απόλυτον πλειονοψηφίαν.
Άρθρον 6ον. Συνίσταται συμβούλιον κυβερνητικόν επταμελές εκλεγόμενον παρά της γενικής συνελεύσεως εντός ή εκτός αυτής, του οποίου η γνωμοδότησις απαιτείται α) εις προπαρασκευήν των υποβαλλομένων εις την γενικήν συνέλευσιν νομοσχεδίων, β) εις την έκδοσιν εκτελεστικών διαταγμάτων αφορώντων τον κανονισμόν της υπηρεσίας, γ) εις τον προσδιορισμόν των μισθοδοτικών των πολιτικών και στρατιωτικών υπαλλήλων. Προς νόμιμον, συγκρότησιν του συμβουλίου απαιτείται η παρουσία τριών τουλάχιστον μελών.
Άρθρον 7ον. Ο κυβερνήτης και τα μέλη του κυβερνητικού συμβουλίου θέλουν ομόσει όρκον πίστεως ενώπιον της γενικής συνελεύσεως∙ άπαντες δε οι δημόσιοι λειτουργοί θέλουν δώσει όρκον πίστεως προς την πατρίδα και ακριβούς εκτελέσεως των της υπηρεσίας καθηκόντων ενώπιον του κυβερνήτου.
Άρθρον 8ον. Πας νόμος, παν διάταγμα και κανονισμός εκδίδεται εν ονόματι Γεωργίου Α’ Βασιλέως των Ελλήνων.
Η εκτελεστική εξουσία θέλει εκλέξει εν εκάστη των επαρχιών αντιπρόσωπον προς διοίκησιν της επαρχίας μετά τοπικού συμβουλίου εκλεγομένου παρά της γενικής συνελεύσεως, καθ’ όν τρόπον θέλει ρυθμισθή δι’ επί τούτου νόμου.
Άρθρον 9ον. Εν εκάστη επαρχία η εκτελεστική αρχή θέλει συστήσει έν δικαστήριον προς διανομήν της πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης. Τα δικαστήρια ταύτα εκδίδοντα τας αποφάσεις των εν ονόματι Γεωργίου Α’ Βασιλέως, των Ελλήνων, θέλουν δικάζει τας μεν πολιτικάς δίκας κατά τα επικρατούντα έθιμα εις δε τας ποινικάς θέλουν εφαρμόζει τας καταγινωσκομέναι ποινάς παρά του ποινικού νόμου του Βασιλείου της Ελλάδος.
Άρθρον 10ον. Το παρόν ψήφισμα θέλει δημοσιευθή καθ΄άπασαν την νήσον και κοινοποιή προς τους προξένους των ξένων δυνάμεων. Από Κομητάδες Σφακίων τη 8 Απριλίου 1867. (Τ.Σ.) Η Γενική συνέλευσις των Κρητών.

Η Γενική Συνέλευση βάσει του ανωτέρου ψηφίσματος εξέλεξε ως κυβερνήτη της Κρήτης, έως τότε μέλος της επιτροπής προσφύγων στην Αθήνα.
Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ.
Ψηφίζει.
Σύμφωνα με το υπό σημερινήν χρονολογίαν περί προσωρινού πολιτεύματος ψήφισμα. Εκλέγει και διορίζει δι’ όλον το διάστημα του Εθνικού αγώνος κυβερνήτην της Κρήτης τον κ. Δημήτριον Μαυροκορδάτον.
Το παρόν ψήφισμα θέλει διαβιβασθή αμέσως προς τον εκλεχθέντα, προσκαλούμενον να αναλάβη τα καθήκοντά του, αφού δώση τον νενομισμένον όρκον.
Το παρόν ψήφισμα θέλει δημοσιευθή καθ’ άπασαν την νήσον και κοινοποιηθή προς τους προξένους των ξένων δυνάμεων.
Από Κομητάδες Σφακίων την 8 Απριλίου 1867.
Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ.

Ο Δημήτριος Μαυροκορδάτος αποδέχθηκε την πρόταση αλλά έθεσε όρους στο Ελληνικό κράτος και στην επιτροπή Αθηνών για συγκεκριμένο αριθμό χρημάτων αλλά και εθελοντών που θα κατέβαιναν στην Κρήτη.
Η Ελληνική κυβέρνηση αλλά και η κεντρική επιτροπή, έχοντας φατριασθεί με τα πολιτικά κόμματα της Ελλάδος, δεν κάνουν δεκτές τις προτάσεις του και έτσι ναυαγεί η κάθοδός του στην Κρήτη και μένει η επανάσταση για άλλη μια φορά χωρίς ένα φυσικό ηγέτη, με σαφώς δυσάρεστα αποτελέσματα.
Ο Ομέρ όπως προείπαμε έφθασε στην Κρήτη στα τέλη Μαρτίου. Το διάστημα όμως αυτό οι επιχειρήσεις συνεχίζονταν στην Κρήτη.

Ο Γεώργιος Σκουλάς είναι ο συγγραφέας του βιβλίου ΤΑ ΑΝΩΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ ΤΟΜΟΣ Α΄. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΥΣΤΙΣ ΤΗΛ; 2810346451