Την ανάπτυξη του ιστορικού της επετείου της Εθνικής Εορτής της 25ης Μαρτίου στην πλατεία Αρμί έκανε η Μπότση Βενετία- Μαρία, Φιλόλογος-Αρχαιολόγος. Αναλυτικά η ομιλία της:
Σήμερα, βρισκόμαστε εδώ για να γιορτάσουμε μια ιδιαίτερα ξεχωριστή ημέρα ιστορικής μνήμης, αυτήν της 25ης Μαρτίου που αποτελεί το μεγαλύτερο ιστορικό γεγονός της νεότερης ιστορίας μας, αφού με αυτήν το έθνος μας κατόρθωσε να αποκτήσει κρατική υπόσταση. Η 25η Μαρτίου είναι μια ημέρα που ενώνει όλους τους Έλληνες, από τη Στερεά Ελλάδα έως τα Ανώγεια, από την Κρήτη μέχρι την Εύβοια, και μας θυμίζει τη δύναμη της εθνικής ενότητας και του αγώνα για την ελευθερία.
Πέθανε σε ηλικία 78 ετών, σήμερα Δευτέρα 24 Μαρτίου, ο Νίκος Σαλούστρος του “Ζαίμη”, ύστερα από άνιση μάχη με την επάρατη νόσο. Η κηδεία του θα γίνει την Τετάρτη 26 Μαρτίου στις 11.30 π.μ. στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στην Κηπούπολη της Αθήνας. Η σορός θα βρίσκεται στην εκκλησία από τις 10.30 π.μ.
Ένας καλός Ανωγειανός της Αθήνας, ο Νίκος Σαλούστρος, ήταν το τρίτο στη σειρά από τα επτά παιδιά του “Ζαίμη” στα Ανώγεια και το πρώτο που φεύγει από την ζωή. Ένας εργατικός και καλοσυνάτος άνθρωπος, πιστό “αντίγραφο” του πατέρα του για όσους τους είχαν γνωρίσει.
Το 1646 έγινε η κατάληψη του Ρεθύμνου από τους Οθωμανούς και το 1648 των Ανωγείων, που από τότε αποτελούσαν σημαντικό επαναστατικό κέντρο της Κρήτης. Για δυόμιση περίπου αιώνες στο ζυγό των Τούρκων τα Ανώγεια πλήρωσαν το δικό τους βαρύτατο φόρο αίματος, μέχρι το δέντρο της ελευθερίας να ανθίσει, αρχικά το 1898 με το τέλος της Τουρκοκρατίας στο νησί και εν τέλει το 1913 όταν και η Κρήτη ενώθηκε με την μητέρα Ελλάδα.
Αποκορύφωμα των αγώνων των Ανωγειανών εναντίον των Τούρκων ήταν και το πρώτο τους Ολοκαύτωμα, στις 14 Ιουλίου του 1822, από τον Σερίφ Πασά, που βρήκε ένα χωριό έρημο καθώς οι πολεμιστές του αγωνίζονταν τότε σε μάχες στη Μεσσαρά Ηρακλείου. Ο Σερίφ Πασάς το λεηλάτησε και το έκαψε ολοσχερώς. Ήταν τα αντίποινα των Τούρκων για τη νίκη των Ανωγειανών στη θέση “Σκλαβόκαμπος” στο Μαλεβίζι, σε μια ιστορική μάχη και νίκη των Ανωγείων έναντι των Τούρκων τον Μάιο του 1822, με αρχηγό τότε τον Βασίλη Σμπώκο.
Τέσσερις μόνο δεκαετίες αργότερα τα Ανώγεια θα γνωρίσουν και το δεύτερο ολοκληρωτικό τους Ολοκαύτωμα από τους Τούρκους καθώς τον Νοέμβριο του 1867 ο Ρεσίζ Πασάς θα το ισοπεδώσει από άκρη σε άκρη. Αντίποινα πολέμου, καθώς πριν την Επανάσταση του 1866, στα Ανώγεια έγινε η συνέλευση για την εκλογή αντιπροσώπων των οπλαρχηγών της Ανατολικής Κρήτης. Την ίδια χρονιά, τρεις Ανωγειανοί άνηκαν στους πεσόντες του ολοκαυτώματος του Αρκαδίου, με το οποίο ηρωικά αποκρούστηκε η απόπειρα κατάληψής του από τον Σερίζ πασά. Ο θρυλικός Εμμανουήλ Αναγνώστου Σκουλάς θα ανατινάξει την Ιερά Μονή Αρκαδίου, φωτεινό σύμβολο ελευθερίας ανά τους αιώνες.Ο Ρεσιζ Πασάς θα γίνει ο δεύτερος που καίει τα Ανώγεια για να ακολουθήσει το τρίτο Ολοκαύτωμα στις 13 Αυγούστου του 1944 από τους Ναζί.
Τα Ανώγεια στην Τουρκοκρατία:
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ουδέποτε έμεινε μόνιμα Τούρκικος στρατός στα Ανώγεια. Τον κανόνα ήρθε να σπάσει η εξαίρεση του Αγά του Αγίου Ιωάννου Μυλοποτάμου, Ασάν Ασάνογλου που εκμεταλλευόμενος την προστασία Τουρκοαιγυπτιακών στρατευμάτων που διέμεναν στην Αξό, βρισκόταν για μια τριετία 1827-1830 σε αραιά διαστήματα και στα Ανώγεια. Το τέλος του προκαθορισμένο, καθώς τον σκότωσε ο Ανωγειανός οπλαρχηγός Σταύρος Νιώτης που τον παραμόνευε στου “Φονιά τον ποταμό” το 1830 και τον εξόντωσε.
Αφρουκαστείτε να σας πω για τον Σμπωκοβασίλη,
τ’Ανωγειανού οπλαρχηγού που τρέμαντονε χίλιοι.
==
Εφόρειε φέσι λαχουρί και τη μακριά μαχαίρα,
ο Κόρακας σηκώθηκε και του ‘δώκε καθέγκλα.
==
-Σμπώκο ‘τουδά που βρίνεσαι Τούρκος να μην προβάλει,
και εγώ απόύ τη Μεσσαρά, δε θα πατήσουν άλλοι..
Ένας από τους μεγαλύτερους κρητικούς Ανωγειανούς οπλαρχηγούς και αρχηγός Ανωγείων και Άνω Μυλοποτάμου κατά τη διάρκεια της Κρητικής επανάστασης (1821-1830), του οποίου το όνομα αναφέρεται μέχρι και σήμερα, ως συγκριτικό σε σπουδαίες πράξεις ηρωισμού και ανδραγαθημάτων, υπήρξε ο Βασίλειος Σμπώκος, ο επονομαζόμενος Σμπωκοβασίλης, φόβος και τρόμος των Τούρκων κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και όχι μόνο. Ο άνθρωπος που δεν φοβόταν τον θάνατο, αλλά θα ένιωθε ευτυχισμένος αν προσέφερε το κορμί του ως δώρο στην πατρίδα για τον βωμό της Ελευθερίας, έζησε όλη του τη ζωή ως αγωνιστής υπέρ πατρίδος και ως ένας από τους πιο ξεχωριστούς Ανωγειανούς, μέχρι και τον θάνατο του το 1858. Ήταν μάλιστα αυτός που πολέμησε εκτός από τα πεδία της Κρήτης και σε αυτό της Πελοποννήσου, στο πλευρό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που θέλοντας αργότερα να τον τιμήσει για την ανδρεία που επέδειξε του έκανε δώρο ένα σπαθί, που παραμένει μέχρι σήμερα αιώνιο σύμβολο αγώνων των Ανωγείων ανά τους αιώνες, ενάντια σε κάθε κατακτητή.
Μια υπέροχη εκδήλωση, με τη συμμετοχή σύσσωμης της σχολικής κοινότητας, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 21 Μαρτίου στο αμφιθέατρο του Σχολείου μας, στο πλαίσιο της παγκόσμιας ημέρας ποίησης, με εκλεκτό προσκεκλημένο τον μαντιναδολόγο- ποιητή Αριστείδη Χαιρέτη.
Σε 2500 προσλήψεις εποχικών πυροσβεστών προχωρά το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργού Γιάννη Κεφαλογιάννη.
Για το Πυροσβεστικό κλιμάκιο Ανωγείων προβλέπεται η κάλυψη 10 θέσεων εποχικών πυροσβεστών με οκτάμηνες συμβάσεις. Τέσσερις θέσεις στα Ανώγεια αφορούν την Κατηγορία Α’ με ειδικότητα εργάτη πυρόσβεσης-διάσωσης και έξι θέσεις στην Κατηγορία Β’ με ειδικότητα οδηγού πυροσβεστικών οχημάτων.